Prologus.Incipit ꝓlogꝰ in eſayam ꝓphetam.Emoª cū ꝓphetas ꝟſibusª viderit eſſe deſcriptos metroᶜ eos eſtimetapud hebreos ligari ⁊ aliꝗdᵈ ſil̓ehr̄e de pſalmis ul̓ oꝑbꝰ ſalomonis. Sꝫᵉ qd̓ in demoſthene ⁊ tullio ſol et fieri vtᶠ ꝑ cola ſcribant̉ ⁊comata ꝗᵍ vtiqꝫ ꝓſa ⁊ nō ꝟ̓ſibusꝯſcripſerūt. Nos qͦꝫ vtilitati legētiū ꝓuidētes: īterp̄tationēʰ noIncipit prologus in Eſayam ꝓphetam.Emo cū ꝓph̓as etcͣ. Iſte ꝓlogꝰ diuidit̉ in qͥnqꝫ partes. In quaꝝ prima errore ponētiū ꝓph̓as apud hebreos metrice eſſe cōſcriptos eliminat: ibi. Nemo cuꝫꝓph̓as etcͣ. Inſcd̓a opus et auctorē multiplicit̓cōmendat. ꝑ qd̓auditoꝝ attētionem excitat: ibi.primū de Eſaiaſcienduꝫ etcͣ. Intertia oꝑis difficultatē et laborꝭīmenſitatē inſinuat: ꝑ qd̓ auditoꝝ beniuolētiācaptat: ibi. Necigͦro ꝙͣti laborꝭſit ⁊cͣ In qͣrta locū ⁊ tꝑs ⁊ maͣmꝓph̓ie det̓mīat:vt ꝑ hͦ auditoreſdociles reddat:ibi. ꝓph̓auit aūtLocus determinat̉: cū dr̄. In ihrl̓m et ī iudea. Tempus cū dr̄. Nec dū. x. tribubus in captiuitatē ductꝭ. Materia tāgit̉.ſ. ꝯͣ qͦs dirigit̉ ꝓph̓iacū dr̄. Ac de vtroqꝫ regno etcͣ. In qͥnta ꝑte a paula euſtochio:qͥbus ſcribit ſuffragia or̄onū poſtulat: ibi. quā ꝙͣto plus amatis etcͣ. His viſis expoſitiōi lr̄e inſiſtamꝰ. a Nemo cū prophetas.i. libros ꝓph̓aꝝ. b Uerſibꝰ viderit etcͣ.i. diſtīctosbreuibꝰ clauſulis. qꝛ ꝑ cola diſtinguūt̉ ⁊ comata: ſicut inferiusexponet̉ pleniꝰ. c Metro eos etcͣ. exqͥſitū modū loquēdihꝫ h̓ hieronymꝰ. Metrū em̄ certis pedū mēſuris atqꝫ ſpacijsterminat̉: nec vltra diuiſiōeꝫ tp̄oꝝ ꝯſtitutā ꝓgredit̉: et ita quimetrice loquit̉: metro qͣſi qͦdā vinculo alligat̉. et dr̄ metrū a metros grece qd̓ eſt mēſura latine. qꝛ hꝫ certa mēſurā ſyllabaꝝ ettp̄oꝝ: et nemo exiſtimet ꝓph̓as. d Aliqͥd ſil̓e etcͣ. vt.ſ. metris ligent̉: aut metrice ſcribāt̉. ſicut em̄ dicit orator. Pſalteriūlyrici ꝯpoſuere pedes. In epl̓a ad paulinū vbi exponit̉ lr̄a illaDauid ſymonides nr̄ eccͣ. inuenies iſtū ꝟſum cū expoſitōe ſuaItꝭ finis ꝓuerbioꝝ ab illo loco.ſ. Mulierē forteꝫ qͥs inueniet.metrice ſcribit̉. vide. sͣ. in ꝓlogo ſuꝑ libros regū ab illo loco: ſꝫetiā pſalmi vſqꝫ ad locū. Porro qͥnqꝫ lr̄e. et inuenies ſatꝭ d̓ metris iſtis. Itē in ſcd̓o ꝓlogo ſuꝑ Iob dicit hieronymꝰ Omniafere ſcripturaꝝ cātica ſub metro cōprehēdi.i. metrice ſcribi. Sꝫpotiꝰ eſtimet fieri in ꝓph̓is e Qd̓ in demoſthene etcͣ.i. inſcripturꝭ demoſthenis et tullij: qͥ ꝓſaice ſcripſerūt et nō metricef Ut ꝑ cola etcͣ. ꝓph̓e.ſ. ſic̄ oꝑa tullij ⁊ demoſthenis g Quivtiqꝫ ꝓſa. etcͣ. In ſcd̓o ꝓlogo ſuꝑ Iob circa mediū dictū ē qͥdſit ꝓſa: et qͥd ꝟſus. Cola et comata appellat maiores et minores diſtinctiōes. Colon em̄ grece mēbrū latine. Coma aūt int̓pretat̉ articulus ſiue ꝑticula. Articulus aūt dr̄ paruū mēbruꝫ.Sic̄ aūt in corꝑe articulꝰ minor eſt mēbro qd̓ maiꝰ eſt: ſic comaminꝰ eſt colo qd̓ dr̄ mēbrū or̄onis. Coma ꝟo ſe hꝫ ꝑ modū articuli. Et dicūt ꝗ̄dā ꝙ coma eſt qn̄ nec eſt ꝑfecta ꝯſtructio: nec ꝑfecta ſnīa. et fit ibi pūctus rotūdus vel flexꝰ. Colon vel coluꝫvbi eſt ꝑfecta ꝯſtructio: ſꝫ nō ꝑfecta ſnīa. et ibi fit punctꝰ eleuatus. Periodꝰ ꝟo eſt qn̄ ꝑfecta eſt ꝯſtructio et ꝑfecta ſnīa. et ibifit ꝟſus. ꝟbi gr̄a Eſaie i. Qd̓ ſi nolueris et me ad iracūdiaꝫ ꝓuocaueritꝭ: ecce coma. Gladiꝰ deuorabit vos: ecce colon vel colū: qd̓ ꝯſtat ex duobꝰ comatibꝰ. Qꝛ os dn̄i locutū eſt. ecce t̓minat̉ ſnīa et fit periodꝰ in fine ꝟſus. et dicit̉ a peri qd̓ eſt circumet odos qd̓ eſt cātus: qͣſi circularis et ꝑfectꝰ cātus. et ꝯcordātſatꝭ ꝟba Iſid̓. ī. ij. ethymol̓. vbi dicit. Coma ꝑticula eſt ſnīe: colon mēbrū: periodus ambitꝰ vel circuitꝰ. ẜm ipſū dicit̉ periodꝰa peri qd̓ eſt circū: et odos qd̓ eſt via: qꝛ in fine ꝟſus ꝑfecta eſtvia ꝓlatiōis. Et ſubdit Iſid̓. Fit aūt ex ꝯiūctiōe ꝟboꝝ coma:ex comate colon: ex colō periodus. coma eſt iūcture finitio.ſ. aruā nouoⁱ ſcribēdi gn̄e diſtīximꝰᵏAcˡ primū de eſaīa ſciēdū ꝙ ī ſermone ſuo diſertꝰ ſit ꝗppeᵐ vtⁿvir nobilis etº vrbane elegantie:necᵖ hn̄s ꝗcqͣꝫ ī eloꝗo ruſticitatisadmixtū. Un̄q acciditʳ utˢ p̄ ceteris florēᵗ ſermōis eiꝰ trāſlatioᵘ nōpotuerit ꝯſeruare. Deindeˣ etiāhoc adiiciēdū ꝙʸ nō tā ꝓphetaᶻdicēdus ſit qͣꝫ euāgeliſtaᶻ. Itaªem̄ vniuerſa xp̄i eccl̓ieqꝫ myſteria ad liꝗdū ꝓſecutꝰᵇ ē vtᶜ nō putes eū de futuro vaticinari ſꝫᵈ deticulus. vtputa. et ſi vereor iudices: ecce vnū coma. Sequit̉ ⁊ aliud coma: ne turpe ſit ꝓ fortiſſimo viro dicere. et factū eſt colō.i. mēbrū qd̓ intellectū ſenſui p̄ſtat: ſꝫ adhuc pēdet or̄o. Sicqꝫ deinde ex pluribꝰ mēbris fit periodus.i. extrema ſnīe clauſula. Ita veterē iudicioꝝ morē reqͥrūt. periodus aūt lōgior eſſe nō dꝫ ꝙͣ vt ſpū vno ꝓferat̉. Pleniꝰ loquit̉ Iſid̓. i. ethimol̓. d̓iſta materia Dic̄ em̄ ibiPoſitura eſt figura addiſtīguēdos ſēſus ꝑ cola: comata et ꝑiodos. q̄dū ordine ſuo apponit̉ſenſuꝫ nob̓ lcōis on̄dit.Dicte aūt poſiture velqꝛ pūctꝭ poſitꝭ ānotant̉.vl̓ qꝛ ibi vox ꝓ int̓uallo diſtinctiōis deponit̉has greci theſis vocāt:latini poſituras. Prīapoſita ſubdiſtinctio dr̄eadē ē et coma. Mediadiſtinctio ſeq̄ns ē ipſaeſt ⁊ colō. Ultīa diſtinctio eſt q̄ totā ſnīaꝫ claudit. ipſa ē ꝑiodus. cuiꝰvt diximꝰ: ꝑtes ſūt cola⁊ comat̓a qͣꝝ diuerſitaſpūctis diuerſo loco poſitis demōſtrat̉. vbi em̄ in initio ꝓnūciatiōis: necdū plena ſēſui parseſt: et tn̄ reſpirare oportet: fit coma.i. ꝑticula ſenſus. pūctuſqꝫ ad imaꝫlr̄am ponit̉: et vocat̉ ſubdiſtinctio: ab eo ꝙ punctū ſubtꝰ.i. ad imā litterā accipit. Ubi aūt in ſequētibꝰ iā ſnīa ſenſū p̄ſtat: ſꝫ adhuc ſuꝑeſtaliqͥd de ſnīe plenitudine: fit colon.i. media diſtinctio: mediāqꝫ lr̄ampūcto notamꝰ.i. ad mediā lr̄aꝫ punctū ponimꝰ. Ubi ꝟo iā ꝑ gradꝰ ꝓnūciādo plenā ſnīe clauſulā facimꝰ: fit periodus: punctūqꝫ ad caputlr̄e ponimꝰ. et vocat̉ diſtinctio.i. diſiūctio. qꝛ integrā ſeꝑat ſnīaꝫ. Hocqͥdeꝫ apud oratores: ceteꝝ apud poetas: vbi in ꝟſu poſt duos pedesſyllaba remanet. vt ibi. Arma virūqꝫ cano: coma eſt. qꝛ ibi poſt ſcāſionē preſciſio ꝟbi facta eſt. Ubi ꝟo poſt duos pedes de ꝑte or̄ois nihilſuꝑeſt: vt ibi. Anglia. Flandria. colon eſt. totꝰ aūt ꝟſus periodus eſt.aliqͥ exponūt. Per cola.i. ꝑ maiores deciſiōes: et ꝑ clauſulas qͣſdā exduabꝰ vel pluribꝰ dictiōibus ꝯſtātes. vt Eſa. i. Dereliquerūt dn̄m:blaſphemauerūt ſanctū iſrl̓. abalienati ſunt retrorſū. Et comata.i. minores deciſiōes. vt Eſa. ix. Uocabit̉ nomē eiꝰ admirabilis: ꝯſiliariꝰ:deꝰ fortꝭ etcͣ. h Interp̄ta. no. iſtā.ſ. trāſlationē. q̄ iā noua dr̄. qꝛ d̓pͦ vaſe trāſlata.ſ. de hebreo ī latinū nō ſic̄ alie q̄ pͦ d̓ hebreo ī grecū. pꝰde greco trāſferebāt̉ in latinū. Uel iō dicit noua. qꝛ an̄ eū nemo de hebreo trāſtulit ī latinū i Nouo ſcri. gn̄e.i. ꝓſaice. qꝛ antiqͥ philoſophi et poete metrice ſolebāt ſcribere et nō ꝓſaice. vn̄ Iſid̓.i. ethimol̓.dicit tā apud grecos ꝙͣ apud latinos lōge antiqͥorē curā fuiſſe carminū ꝙͣ ꝓſe. oīa em̄ priꝰ ꝟſibus ꝯdebant̉. ꝓ ſe aūt ſtudiū ſero viguit. etideo appellat̉ nouū genꝰ ſcribēdi. k Diſtinximꝰ.i. diſtīcte et aꝑte ſcripſimꝰ. qd̓ multū ꝓdeſt legētibꝰ. l Ac primū de Eſaia ſciendū etcͣ. diſertꝰ.i. diſcretꝰ et eloquēs. m Quippe..i. qͥd mirū nUt vir nobilis. genere et nobilior mēte o Et vrbane eloquētie.i.curialis et elegātis eloquētie. Aliqͥ libri hn̄t vrbane elegātie. q. d. ſicutvrbani excellūt rurales in eloquētia et curialitate: ſic Eſaias hꝫ p̄eminentiā eloquij pre ceteris ꝓphetꝭ. p Nec habēs quicꝙͣ etcͣ. Nullam em̄ incompoſitionē vel inordinationem habet in ſuis verbis. ſedſemꝑ ordinate loquit̉ ⁊ ornate q Unde quia.ſ. ita diſerte ⁊ ornate loquitur in hebreo. r Accidit. hoc quod ſeqͥtur. s Ut preceteris. ꝓphetis. t Florem ſermonis eius.i. ornatū quē habet inhebreo ⁊c. v Tranſlatio nō potuerit ⁊cͣ. In latino. Sic rn̄det adantipophorā que poſſet ei fieri quare.ſ. ſua tranſlatio nō habꝫ tantūornātū libroꝝ ꝙͣtum habet ipſum hebraicū. multa em̄. bene ſonant invna lingua q̄ nō ita bene ſonāt ſi ad aliā linguā fuerint tranſlata.x Deinde ⁊cͣ. Precedenti ꝓphete cōmendationē y Quod nontā. id eſt intantum. z Propheta dicēdus ſit ꝙͣ.i. ꝙͣtum etiam.z Euangeliſta. q. d. qꝛ iam facta māifeſte narrat: magis dicendus eſteuangeliſta ꝙͣ ꝓpheta: qui ſub enigmate ⁊ obſcure veritatē futuramp̄nunciat. a Ita em̄ vniuerſa xp̄i ⁊cͣ. i. clare ⁊ exp̄ſſe. b Proſecutus eſt. ſcribendo. c Ut nō eum ⁊cͣ i. ꝓphetare. d SedA