Seite
Prologus Incipit ꝓlogus btī hierony mi p̄ſbyreri in libros machabeoꝝ Achabeoꝝª libri duo p̄­notāt p̄lia interᵇ hebre orū duces: gentēqꝫᶜ ꝑſa rū: pugnā quoqꝫ ſabbatoꝝ: ⁊ no­biles machabeiᵉ ducis triūphos ex cuiꝰ noīe ⁊ libri iidē ſunt nūcu­Incipit ꝓlogus in libros Machabeorum. Achabeorū libri duo ⁊c. Anteqͣꝫ exponamꝰ ꝓlogū p̄li­bemus q̄dam antecedētia q̄ neceſſaria iudicamꝰ. Et pri mo notandū ꝙ libri machabeoꝝ nō ſunt de canone: le­gunt̉ tn̄ in eccleſijs ꝑ ꝯſtitutionē romane eccleſie. Iteꝫ due epi ſtolerabani: qͣrū vna ſcribit̉ ludo uico regi franco­rū ⁊ alt̓a hierol­do archidyaco­no: nūqͣꝫ ī byblia ſunt ſcribēde nec ꝓlogi ſunt dicē­de: qͣꝝ occaſione nōnulli ſic errāt. vt libros iſtos a rabano credant fuiſſe trāſlatos: cū ipſe nō trāſtu lerit: ſed tm̄ fuerit cōmētatus. De his duobꝰ libris dicit Hieronymꝰ ī ꝓlogo ga leato. Machabeoꝝ primū hebraicū repꝑi. ſcd̓s grecꝰ eſt: quod ex ipſa phraſi ꝓbari pōt. Itē nullā video in dictꝭ epl̓is difficul tatē: niſi ꝙ aliqͣ dubitāt de ſignificatiōe huiꝰ nominis vangio nū. ſunt aūt vangiones ppl̓i qͥdam de qͥbus dicit Lucanꝰ in pͦ Et qui de laxis imitant̉ ſarmata bracis: vangiones bataniqꝫ truces ⁊c. His viſis ad ꝓlogum accedamꝰ. Diuiſio iſtiꝰ ꝓlo­gi diſcurrit ꝑ ꝯtinentia ⁊ ꝯtēta: ⁊ pͦ tangit̉ de ꝯtinentibꝰ. ſcꝫ de duobꝰ libris Machabeoꝝ. ſcd̓o de ꝯtentis.ſ. de diuerſitatibꝰ ꝯtentoꝝ. ibi. Prenotent p̄lia ⁊c. Itē in prima parte pͦ ponit hie ronymꝰ oꝑis titulū cum dicit. Machabeoꝝ libri. ſcd̓o ponit di ſtinctione libroꝝ vel numeꝝ cuꝫ dicit. Duo. In ꝑte ſcd̓a tangi­tur ꝯtenta ſub triplici differētia: quedā em̄ dicunt̉ de maioribꝰ prīcipaliter. quedā de oībus cōmuniter. quedā de aliqͥbus ſin­gulariter. Principaliter de maioribꝰ recitant̉ ducum p̄lia: ibi. Prenotant p̄lia ⁊c. ⁊ iude trophea: ibi. Et nobilis machabei ducis triūphos: ⁊ eius p̄eminentia: ibi. Ex cuiꝰ nomine ⁊c. Cō muniter de oībus recitat̉ ſabbatoꝝ pugna: ibi. Pugnā qͦꝫ ſab batoꝝ. Un̄ pͦ Machabeoꝝ. ij. dicit̉. Dixit vir ꝓximo ſuo. Ec­ce cōmunitas omniū. ⁊ ſequit̉ ibidē. Oīs hō qͥcūqꝫ venerit ad uerſus nos in bello die ſabbatoꝝ pugnemus aduerſus eum ⁊c. Singulariter d̓ aliqͥbꝰ recitant̉ ſepte fratrū martyꝝ geſta ⁊ eo rū matris ꝯſtantia: ibi. Hec qͦꝫ hyſtoria. Dicit igit̉ hieronymꝰ. Machabeoꝝ libri duo. Nota ꝙ in hyſtorijs ſcribit̉ ꝙ in ſe cūdo libro Machabeoꝝ nō eſt hyſtorie ꝓſecutio: ſed ꝓſecute recapitulatio. eſt em̄ epl̓a quā ſcribit Iudas machabeꝰ ⁊ ſena tus iudeoꝝ hieroſolyme diſperſiōi iudeoꝝ q̄ exulabat in diuerẜ regiōibus orientꝭ ⁊c. Rabanꝰ magis lucidat ꝟitateꝫ ſuꝑ princi piū ſcd̓i libri. dicit em̄ ꝙ ſcd̓s liber diuerſā habꝫ a priore narra­tionē: ſed tn̄ hyſtorie nō deſtruit veritatē: que licet multa priorꝭ ꝯtineat teſtimonia: tn̄ ꝑ plura interſerit que nō in illo inueniūt̉ b Hebreoꝝ duces.ſ. Mathathian. de qͣ ſcd̓o Machab̓. i. Et Symonē: de qͦ habet̉ eodē. g. ⁊ Iudā machabeū: de qͦ pͦ Ma­chab̓. iij. ⁊ in pl̓ibꝰ ſequētibus capl̓is. ⁊ Ionathan. d̓ q. i. Ma chab̓. ix. c Genteqꝫ ꝑſarū. Iſidorꝰ in. ix. ethimol̓. dicit. ꝙ perſe a ꝑſo rege vocati ſunt: qͥ e grecia aſiā trāſiens: ibi barba­fas gentes graui diuturnoqꝫ bello ꝑdomuit: nouiſſime victor nomē ſubiecte genti dedit. Idē in. xiiij. Media ⁊ perſida a regi bus medo ⁊ perſo cognomīate ſunt. ex qͥbus media ab occaſu traſuerſa ꝑthia regna amplectit̉ a ſeptētrione armenia circūda tur: ab ortu caſpios videt: a meridie ꝑſidam. perſida auteꝫ ten­bens ab ortu vſqꝫ ad indos: ab occaſu rubrū mare habet: ab a pullone vero mediā tangit: ab anſtro armeniā que ꝑſide anne­ctit̉. De plijs ducū habet̉ in multꝭ locꝭ. de mathathia ⁊ ſuis di­ditur pͦ Machab̓. ij. Collegerūt exercitū ⁊ ꝑcuſſerunt pc̄tores in ira ſua. Itē de iuda ⁊ ſuis dicit̉ pͦ Machab̓. iij. Preliaban­tur plia iſrl̓ cū leticia. ⁊ ibidē ſequit̉ quō Iudas iuit obuiā ap­polonio ⁊ ꝑcuſſit ⁊ occidit eum. ⁊ multa alia exempla patēt. ſobiles triūphos. quia cū paucis deuicit multos ⁊ fortes Machab̓. iij. Quō poterimꝰ pauci pugnare aduerſus mul­titudinē tantā tā fortē: Et ſequit̉ ibi. Inſiluit ī eos ſubito ⁊ cō tlitus eſt ſeron ⁊ exercitꝰ ipſiꝰ in ꝯſpectu eiꝰ. Itē eodeꝫ quarto pati. Hec quoqꝫ hyſtoria cōtinet etiā inclyta illaᶠ geſta machabeo. rū fratrū: ꝗ ſub anthiocho rege ꝓ ſacris legibus dira tormenta per­peſſi ſunt. Quos mater pia dū di uerſis ſuppliciis vrgerent̉: nō ſolū nō fleuit: ſed ⁊ gaudēs hortabat̉ ad gloriam paſſionis. Explicit prologus. Ait iudas viris qui ſecū erant. Ne tim ueritꝭ multitudinē eoꝝ: ⁊ īpetū eoꝝ ne formidetis. ⁊ ſequit̉. Congreſſi ſunt ⁊ ꝯtrite ſunt gētes ⁊ fuge­runt in cāpum ⁊c. Itē in eodē cōmiſerunt p̄lium: ⁊ ceciderūt de exerci­tu lyſie quinqꝫ milia viroꝝ ⁊c. e Machabei ducis.i. iude. de quo dicit̉ pͦ Machab̓. iij. a. Surrexit iudas qui vocabat̉ machabeꝰ. In­terp̄tatur aūt machabe us ꝓtegens vl̓ ꝓtectio ⁊ de ipſo dicit̉ p Ma­chab̓. iij. ꝙ protegebat caſtra gladio ſuo. ⁊ ab iſto machabeo denomi nant̉ libri machabeoꝝ: in qͦ notat̉ eiꝰ p̄eminen tia: vnde ſeqͥtur. Ex cu­ius noīe libri ijdē nun­cupati ſunt. f Ge­ſta machabeoꝝ fratruꝫ de qͥbus legit̉. ij. Ma­chab̓. vij. Cōtingit. vij. fratres vna cum matre app̄henſos cōpelli a rege edere ꝯtra phas carnes porcinas. Item in qͦdaꝫ ꝓlogo qui in qͥbuſdam biblijs inuenit̉: ⁊ incipit. Machabeorū libri duo ⁊c. dicit̉ ſic. Machabei ſepteꝫ fratres ab vna matre macha­bea nomine geniti: cuſtodientes legē patris traditionē nō māducan­tes carnē por cinā: ob hͦ ab antiocho rege ſeuiſſimo ī anthiochia mar­tyrij gl̓ia: coronati ſūt cū mr̄e ſua: atqꝫ ſepulti cū magna veneratiōe ibi requieſcunt. De eorum ſupplicijs ⁊ de conſtantia matris legitur ſecun do Machabeorum ſeptimo. Explicit expoſitio iſtius ꝓlogi. Poſtilla Nicolai de lyra ſuꝑ libros Machab̓. Incipit capl̓m pͥmū T factū eſt. Poſt hyſtoriā iudith qͣntū ad hyſtorias ī ſacra ſcriptura nō ꝯtentas: ſequit̉ hyſtoria in libro machabeorū deſcripta rōe dicta in prin. libri Thobie: lꝫ ꝑ magnū tp̄s ꝯti gerit pꝰ ea. Nā hyſtoria libri Iudith ꝯtigit tp̄e cābiſis filij Cyri ẜm cōmunē expoſitionē doctoꝝ noſtroꝝ quā ſecutus ſum expo­nendo librū illū. Hyſtoria ꝟo machabeoꝝ contigit tp̄e anthiochi epi­phanis regis ſyrie: vt pꝫ in prin. primi libri. Uerūtn̄ hyſtoria videt̉ in­tricata ꝓpter duos fratres.ſ. Seleucū ⁊ anthiochū epiphanē ⁊ eoruꝫ poſteros: qui ſe mutuo expulerūt de regno: guerra inter eos qͣſi īpaca­bili cōmota. Ad euidentiā igit̉ hyſtorie aliqͥd eſt hic p̄mittendū de di­cti regni ſucceſſiōe. Sciendū igit̉ ꝙ poſt morteꝫ Alexandri magni: eiuſ monarcha in qͣttuor regna fuit diuiſa.ſ. macedonie. aſye. egypti ⁊ ſyrie. ſicut Dan̄. viij. fuerat ꝓphetatū. ſed de duobꝰ pͥmis regnis non fit mentio in pͦ machabeoꝝ libro: ſed ꝓcedit ẜm ꝓceſſuꝫ regni ſyrie: qd̓ multū iudeā afflixit: reſiſtentibꝰ ꝓut poterant machabeis: ⁊ aliqͣ de regno egypti occaſionaliter interponā. Sciendū igit̉ ꝙ mortuo Ale­xandro maguo pͥmus regnauit in ſyria ſeleucus ⁊ alij quattuor poſt ipſū. ⁊ ſextus fuit Anthiochus magnus qͥ duos habuit filios.ſ. ſeleu cū philopatorē. qͥ ſibi ſucceſſit in regno tanqͣꝫ primogenitus ⁊ anthio chū epiphanē qui traditꝰ fuit romanis obſes: ⁊ audita morte patris ⁊ inertia ſeleuci ſui fratris: venit in ſyriā. ⁊ ab aliqͥbus ciuitatibus re ceptus fuit. ⁊ tandē ſyrie regnū obtinuit. ꝓpter qd̓ inter poſteros eiꝰ ⁊ poſteros fratris ſui de ſyrie regno fuit loga ꝯcertatio. ⁊ aliqn̄ p̄ua­lebat vna pars: aliqn̄ vero altera. ⁊ ſyria de vna poſteritate ad aliam trāſibat. vt patet in figura in pagina ſequenti poſita. in cuiꝰ ſūmitate ponit̉ Anthiochus magnꝰ ⁊ eiꝰ duo filij in duobꝰ lateribꝰ deſcēden­do: ⁊ ſub eis eoꝝ poſteri. Proceſſus vero regni incipiēdo ab Anthio cho magno de poſteritate vniꝰ filij ad alteriꝰ poſteritatē. vel in eadeꝫ poſteritate de patre ad filiū vel ad aliū ſucceſſorē ptꝫ in linea trāſuer­ſali de minio facta. Et ad maiorē euidentiā ſuꝑ quēlibet ſucceſſiue re­gnū obtinentē poſui lr̄as alphabeti ẜm ꝓceſſus ordinem dicti regni Et quoniā de ſūmis ſacerdotibus iudeoꝝ in libris machabeoꝝ eſt mē tio. ideo ſciendū ꝙ iaddus Alexādri tp̄e fuit ſacerdos ſummꝰ: poſt eū onyas: ſub qͦ Ptholomeꝰ ſoter rex egypti multos iudeos captiuauit poſt eū ſymon iuſtus. deinde eleazarus frater eiꝰ. deinde onyas ſymo nis iuſti filiꝰ: qui vſqꝫ tūc fuerat puer. poſt eū ſymon filiꝰ eius. deinde onyas filius eiꝰ tp̄e anthiochi magni ⁊ ſeleuci eius filij. cuiꝰ tp̄e helio dorus ad ſpoliandū erariū in hierl̓m fuit miſſus. ⁊ hic onyas ẜm Io­ſephum libro duodecimo ātiquitatꝭ iudaice. cap̄. vi. habuit duos fra tres.ſ. iaſonē ⁊ menelaū: qui ſucceſſiue licet vſurpatiue tenuerunt ſum­mū ſacerdotiū, qͥbus ſucceſſit alchimꝰ ꝑ inſtitutionē violentam antio RR