Liber. Incipit ꝓlogus in Ezechielem prophetam. ꝯechielª ꝓpheta cūᵗ ioachim rege iuda cae ptiuus ductus eſt in ba bylonē ibiqꝫ his ꝗ cuꝫ eo captiui fuerāt ꝓphetauit penitētibusᶜ ꝙ ad hieremie vaticiniū ſe vltro ab aduerſarijs tradidiſſent: cūᵈ vide rent adhuc vrbē hieroſolimā ſtare quāᵉ ille caſurā eſſe predixerat. Triceſimo auteꝫ etatis ſue āno ⁊ captiuitatis ꝗnto exorſusˢ eſt adᵍ concaptiuos loqui. Etʰ eodem tēꝑe licetⁱ poſterior hicᵏ in chaldea: hieremias in iudea ꝓphetauerūt. Sermo eiꝰ nec ſatis diſertus nec admodūˡ ruſticus eſt: ſed ex vtroqꝫ medio tēꝑatus. Sacer Incipit expoſitio ꝓlogi in librum Ezechielis prophete. zechiel ꝓpheta ⁊cͣ. Iſte ꝓlogus diuidit̉ in qͥnqꝫ ꝑticulas In pͥma oſtendit̉ quibus ꝓphetia hec tradit̉: vel qͥbus ꝓ pheta in iſto libro loquit̉: ibi. Ezechiel ꝓph̓a ⁊cͣ. In ſecuda deſcribūtur ꝓphetie tp̄s ⁊ locus: ⁊ loquēdi modus. Tē pus aūt deſcribit̉ tripli citer: pͥmo ꝑ etatem pro phete: ibi. Triceſimo au teꝫ etatis ſue āno. ſecū do ꝑ captiuitatem: ibi. Et captiuitatis qͥnto. tertio qꝛ ꝓphetauit ſimul tꝑe cum hieremia: vn̄ dicit̉ hic. Et eodem tꝑe ⁊cͣ. Locꝰ tangit̉ cū dicitur. In chaldea ⁊cͣ. Modus loquēdi cū dr̄ Sermo eius nec ſatis diſertꝰ ⁊cͣ. In tertia ꝑ te cōmēdat̉ a dignitate ⁊ a ẜmonis ꝓfundita te. Dignitas notat̉ cuꝫ dicitur. Sacerdos ⁊cͣ. Sermonis ꝓfunditas notatur: ibi. Principia volumīs ⁊c̄. In qͣrta ꝑ te inſinuat hieronimuſ qͣre trāſtulit librū iſtum ſcꝫ ꝓpter varietatē trāſ lationum a veritate he braica diſcrepātiuꝫ: ibi Sed ⁊ vulgata eiꝰ editio ⁊c̄. In qͥnta inuitat paulaꝫ ⁊ eſtochium: vt tranſlationē iſtam legāt docēs qualiter ſubſannātes emulos cōfundant: ibi. Legite igit̉ ⁊ hūc librū ⁊cͣ. His viſis littere inſiſtamus. b Cū ioachim rege iuda. iiij. Reg. xxiiij. Trauſtulit quoqꝫ ioachim in babylonē ⁊cͣ. ibidē p̄ponit̉ de ceteris captiuis qͥ de hierl̓m trāſlati ſunt in babylonē. c Penitētibus ꝙ ad hieremie vaticiniū.i. ꝓphetiaꝫ dicētis hieremie. i. Ueniant ⁊ ponēt vnuſqͥſqꝫ ſolium ſuū in introitu portarū hierl̓m ⁊cͣ. Item. xxi. Poſui faciē mea ſuꝑ ciuitateꝫ hāc in malū ⁊ nō in bonū ait dn̄s. In manu regis babylonis dabit̉ ⁊ exuret eā igni. Et p̄ponit̉ ibidē qui habitauerit in vrbe hac moriet̉ gladio fame ⁊ peſte. qͥ aūt fugerit ad chaldeos qͥ obſident vos viuet Idē. xxxviij. a. Quicūqꝫ māſerit in ciuitate hac moriet̉ gladio fame ⁊ peſte: qͥ aūt ꝓfugerit ad chaldeos viuet: ⁊ ſequit̉. Tradēdo tradet̉ ci uitas hec in manꝰ exercitus regis babylonis ⁊cͣ. Propter hmōi pro phetias territus ioachim rex iuda tradidit ſe ⁊ ſuos regi babylonis oppugnāti hierl̓m: ⁊ ipſe trāſtulit eos in babylonē: ſicut legit̉. iiij. Re gum. xxiiij. qꝛ rex babylonis nō tūc deſtruxit hierl̓m: ſed cōſtituit ibi regē ſedechiā. Penitebāt iſti ꝙ ad hieremie vaticiniū ſe vltro aduer ſarijs tradidiſſent: cū rege ioachim. d Cum viderēt adhuc vrbeꝫ hieroſolimā ſtare: ſedechia regnāte. e Quā ille caſuram eſſe p̄di xerat: vt ſupradictū eſt: ⁊ tn̄ tota ꝓphetia eius verificata eſt ſicut pa tet. iiij. Reg. xxiij. Iſti erāt iudei de quibꝰ dicebat ſedechias hieremie xxxviij. Sollicitꝰ ſum ꝓpter iudeos qͥ trāſfugerunt ad chaldeos: ne forte tradar in manꝰ eorū ⁊ illudant mihi. f Exorſus eſt.i. incepit. In p̄cedenti ꝓlogo in hieremiā inuenies: vn̄ dicit̉ exorſus. g Ad cōcaptiuos loqui.i. ꝓhpetare cū captiuis: ſicut patet in pͥncipio libri vbi dicit̉: cū eſſem in medio captiuorū ⁊cͣ. h Et eodē tēpore ⁊cͣ. ꝓphetauerūt. ipſe ⁊ hieremias.i. cōtēporanei fuerūt in prophetando ſicut de ſcolari qͥ fuit pariſius in ſcolis ꝑ quadraginta annos ⁊ de alio ſcolari qͥ tm̄ ꝑ tres ānos cū eo ſtuduit dicit̉ ꝙ ſunt ꝯtēporanei in ſtudio: nō qꝛ in toto ſed qꝛ in aliqua ꝑte tꝑis cōueniūt. i Licet poſterior. Ecce ſucceſſio ꝙͣtum ad ꝓphetie exordium. k Hic in chaldea: hieremias in iudea. ecce varietas locorū xxv. hieremie inuenies quot ānis p̄ceſſit hieremias in ꝓphetia l Admo dum.i. valde. m Principia volumīs.ſ. pͥmū capl̓m. n Et fi. nem.ſ. vltima nouē capl̓a: vide gloſam poſitā ſupra circa pͥncipium p̄cedētis ꝓlogi. o Sed ⁊ vulgata eius editio.i. trāſlatio q̄f fuit inuenta hieroſolomīs cuius auctor ignorat̉ p Non multū. tn̄ in aliquibꝰ. q Diſtat ab he i. ab hebraica veritate: ⁊ nō ſolum iſta dos ⁊ ipſe fuit ſic̄ hieremias. prin cipiaᵐ voluminis: ⁊ⁿ finē magnis habens obſcuritatibus inuoluta. C Sedᵇ ⁊ vulgata eius editio nonʸ multū diſtatq ab hebraico. Un̄ ſatis miror ꝗd cauſe extiterit: vt ſi eoſdē in vniuerſis libris habemꝰ interp̄tes inᵈ alijs eadē: in alijs di uerſa tranſtulerint. Legite igit̉ et hūc iuxta trāſlationē nr̄aꝫ: qm̄ ꝑ cola ſcriptꝰ ⁊ᵘ comata manifeſta ( tiorē legētibꝰ ſenſum tribuit. Si aūt amiciˣ mei ⁊ hūc ſubſannaue rintʸ diciteᶻ eis ꝙ nemo eos com pellat vt ſcribāt. Sꝫª vereor neᶠ illud eis eueniatᵉ qd̓ᵈ grece ſigni ficātius dicit̉ vtᵉ vocent̉ fagolido ri hocᵍ eſt māducātesᶠ ſenecias. Explicit prologus. tranſlatio diſtat: ſed etiā alie que ſibiinuiceꝫ aduerſant̉: vn̄ mit ratur hieronimus dicēs. r Unde ſatis miror ⁊cͣ. eadē q̄ ba bet hebraica veritas. s In alijs diuerſa. ab hebraica veritate t Per cola. i. ꝑ maiores orōnis deciſiōes vl̓ clauſu las: vt Eſaie. i. Dereliquerūt dn̄m: blaſphemauerūt ſanctū iſtr abalienati ſunt retrorſum. Et comata.i. minores deciſtones quaꝝ ſingu le clauſule paruꝫ valēt ꝑ ſe: ſꝫ omnes ſiml̓ collecte integruꝫ ſenſum reddūt: vt Eſaie i. Ue genti pecca trici: ppl̓o graui iniqͥtate: ſemī ne qua filijs ſcelera tis. In prologo ſuꝑ eſaiā inueni es plenius d̓ colis ⁊ comatibus Amici mei. id eſt inimici: ironia eſt: que eſt ſentētia ꝓnūciationi cōtrariū habens intellectū. y Subſannauerint. ſubſanna re eſt rugato ⁊ cō tracto ſeu diſtorto naſo irridere. vide in opuſculo de expoſitione vocabulorū byblie. Dicite eis ꝙ nemo eos cōpel. vt ſcrib.i. vt aliqͣ ſcripta faciāt ſicut vos me cogitis ad ſcribendū: ⁊ ita cōtempti cōfundētur: vel ẜm aliaꝫ litterā. Dicite eis ꝙ nemo eos cōpellat vt ſcripta mea legāt: ⁊ iſta littera magis videt̉ cōcordare cū ſequētibus: vnde dicit. a Sed vereor ⁊cͣ. qͣſi diceret. nemo eos cōpel lit ad legendū ſcripta mea q̄ ita ſubſannāt. Sꝫ vereor.i. timeo b Ne illud eis. ſpōte legētibus. c Eueniat.i. contingat. d Quod grece ſignificatius dicit̉. in deteſtationē talium qͣꝫ la tine: qꝛ apud grecos verbū eſt vſitatū ⁊ maxime deteſtationis expreſſiuū. Uel ſignificātius.i. valde fignificatiue: qꝛ maximaꝫ deteſtationem ſignat. e Vt vocent̉ fagolidori.i. maledi cta comedētes.i. incorporātes ſibi ea de quibus pͥus maledixe rint detrahēdo: quidā exponūt ſic. fagin grece: idē eſt qd̓ come dere: lidoros idē eſt qd̓ maledictū: inde fagolidori dicunt̉ detra ctores qͣſi maledicta vel maledictiōes comedētes: qꝛ nihil aliud vident̉ habere in ore nihil aliud maſticare: niſi maledictas detractiōes. f Hoc eſt. apud nos g Manducātes ſeneci as. qͣſi diceret nos latini vocamꝰ māducātes ſenecias qͥ apud grecos emphatice fagolidori nūcupant̉. Senecia ẜm papiam grecū eſt qd̓ latine dicit̉ belua: īmundū aīmal. hāc em̄ phiſiolo gus dicit aliqn̄ marē aliqn̄ feminā: ⁊ qꝛ eſt animal īmūdum em phatice ponit̉ hic ꝓ īmūdicia ⁊ eſt ſenſus. g Manducan tes ſenecias.i. qd̓ vnꝰ detrahēdo euomit alius audiēdo deglū tit: ⁊ ita ī hmōi īmūdicijs delectant̉ ſicut famelici delectant̉ in comedēdo. ẜm Huguitionē hec ſenecio ſeneciōis dicit̉ aliquatulum ſenex: ⁊ inde hec ſenecia dicit̉ pilatura labioꝝ vel labiū ſenis vel illud rubeū qd̓ eſt ſub aure piſcis ꝑ qd̓ diſcernit̉ vtrū ſit recens aut nō. dicunt̉ ergo māducātes ſenecias.i. pilaturaſ illas q̄ valde īmunde ſunt: vel ſenecias.i. labia ſicut qͥs ex indi gnatiōe ⁊ ira corrodit labia ſua: vel ſenecias. id eſt illuſas puſcium que nihil valēt ⁊ cito putrefiūt: ꝑ quas detractiōes inuti les ⁊ fetide deſignant̉. Alij dicūt ꝙ ſenecie dicunt̉ ſaliue deflu entes ꝑ genas ſenis qͣs p̄ ſenectute retinere nō pōt: ſꝫ eaſ emiſ tit ꝑ molares dētes qͥ canini.i. detractorij dicunt̉: qd̓ conuenti inuidis: de quorū molaribꝰ frequēs īmūdicia detractiōis emit titur. Alij dicūt ꝙ ſenecia dicit̉ mus qͥ īmūdus eſt. Alij dicunt ꝙ ſenecia dicit̉ quedā herba ꝓuocans appetitū.ſ. naffrutiumū