II ſ Ed adhuc quedā mihi dicēda ſunt aduerſum eos qͥ romane reipublice clades in religionē nr̄am referūt: qꝛ dijs ſuis ſacrifica b re ꝓhibent̉.ᵇ Cōmemorāda em̄ ſunt q̄ ⁊ quāta occurrere potuerūt: vel videbunt̉ ſatꝭ eſſe mala: q̄ illa ciuitas ꝑtulit: vl̓ ad eiꝰ imꝑiū ꝓuincie ꝑtinētes anteqͣꝫ eoꝝ ſacrificia ꝓhibita fuiſſent: q̄ oīa ꝓculdubio nobis tribuerēt ſi iam vel illis clareret nr̄a religio vel ita eos a ſacris ſacrilegꝭ c phiberet. Deinde demonſtrandū eſt qͦs eoꝝ mores et d̉ quā ob cām verꝰ deꝰ ad augendū imꝑiuꝫ adiuuare dignatꝰ eſt: ī cuiꝰ ptāte ſunt re gna oīa qͣꝫqͣꝫ nihil eoſ adiuue rint hi qͦs deos putāt: qͥn potius qͣꝫtū decipiēdo ⁊ fallēdo nocuerint.ᵉ Poſtreme aduerſus eos dicet̉: qͥ manifeſtiſſimis documētis cōfutati atqꝫ deuicti conant̉ aſſerere: nō ꝓpter vite pn̄tis vtilitatē: ſꝫ ꝓpter eā q̄ pꝰ mortē futura ē colēdos eē deos. Que niſi fallor q̄ſtio multo erit operoſior: ⁊ ſubtiliori diſputatiōe dignior: vt ⁊ cōtra ph̓os in ea diſſerat̉ nō qͦſlibet: ſꝫ qͥ apud illos excellētiſſima gloria clari ſunt ⁊ nobiſcū multa ſentiunt. ſcꝫ de aīe īmortalitate: ⁊ ꝙ deꝰ verꝰ mūdū ꝯdide rit: ⁊ de ꝓuidētia eiꝰ qͣ vniu̓ſuꝫ qd̓ ꝯdidit regit Sꝫ qm̄ ⁊ ip̄i in illis q̄ ꝯtra nos ſentiūt refellen di ſunt: deeſſe huic officio nō debemꝰ: vt refutatis impijs ꝯtradictiōibꝰ ꝓ viribꝰ qͣs deꝰ impertierit afferamꝰ ciuitatē dei verāqꝫ pietatem ⁊ dei cultū: in qͦ vno ꝟacit̓ ſempit̓na btītu do ꝓmittit̉. Hic itaqꝫ modꝰ ſit huiꝰ voluminis vt deinceps diſpoſita ab alio ſumamꝰ exordio Explicitus eſt liber primus. Incipiunt capitula libri ſecundi j De mō qͥ ncc̄itati diſputationis adhibendus eſt. ij De his q̄ pͥmo volumīe expedita ſunt iij De aſſumēda hiſtoria qͣ on̄dit̉ q̄ mala acciderint romanis cū deos colerēt an̄qͣꝫ religio xp̄iana creſceret. iiij Ꝙcultores deoꝝ nulla vnqͣꝫ a dijs ſu is p̄cepta ꝓbitatis acceperint: ⁊ in ſa cris eorū turpia queqꝫ celebrauerīt. v De obſcenitatibus quibus mater deorum a cultoribus ſuis honorabat̉. vj Deos paganoꝝ nūqͣꝫ bn̄ viuēdi ſanxiſ Ca. xxxxxvxi. Ed adhuc q̄dam ⁊cͣ. In hoc ca. on̄dit augꝰ qͥ reſtant ad huc tractanda in nouc̄ libris ſeq̄n tibus. b Cō memoranda ſūt em̄ ⁊c̄.ſ. lib̓. iij. c Deīde demō ſtrandū ē ſcilicet libro ſecundo d Et quam ob cauſam ⁊cͣ. ſcꝫ li. iiij. capitulo. iij. e Poſtmoduꝫ aduerſus eos ⁊c̄ ſcꝫ a lib̓. vj. vſqꝫ ad li. xj. f A ſeramus ciuitatem dei ⁊c̄. ſcilicet a tertio capitulo libri decimi. vſqꝫ ad finē eius vij Inutilia eſſe inuenta(ſe doctrinā. ph̓ica ſine auc̄itate diuina vbi quēqꝫ ad vitia pronuꝫ magis mouet quod dij fecerint qͣꝫ qd̓ hoīes diſputauerīt viij De ludis ſcenicis in quibꝰ dij nō offen dunt̉ edictiōe ſuaꝝ turpitudinū: ſed ix Quid romani veteres de(placant̉ cohibēda poetica licētia ſēſerīt quā greci deoꝝ ſicuti iudiciū liberā eſſe voluerunt. x Qua nocendi arte demōes velint vel falſa de ſe crimina vel ꝟa narrari. xj De ſcenicꝭ apd̓ grecos ī reipublice ad miniſtrationē receptꝭ: eo ꝙ placatores deorū iniuſte ab hoībꝰ ſpernerēt̉ xij Ꝙ romani auferēdo lib̓tatē poetꝭ in hoībꝰ quā deder̄t ī deos: meliꝰ de ſe xiij Debuiſſe ītellige̓(qͣꝫ d̓ dijs ſuis ſenſer̄t romāos ꝙ dij eoꝝ qͥ ſe turpibꝰ ludis coli expetebāt īdigne eēt honore di xiiij Meliorē fuiſſe platonē qͥ poetꝭ lo(uīo cū ī bn̄ morata vrbe n̄ d̓derit qͣꝫ hos d̓ os qͥ ſe ludis ſcēicꝭ voluerit honorari xv Ꝙ romāi qͦſdā ſibi d̓os n̄ rōe ſꝫ adulati xvj Ꝙ ſi dijs vlla eēt cura iu(one īſtituer̄t ſticie ab eis romāi acciꝑe debuerīt p̄ cepta viuēdi potiꝰ qͣꝫ leges ab alijſ ho xvij De raptu ſabiaꝝ alijſqꝫ(mībꝰ mutuar̄ iniqͥtatibꝰ q̄ ī cītate romāa ēt lauda xviij Que d̓ moribꝰ ro(tis viguere tꝑibꝰ manoꝝ: aut metu cōp̄ſſis. aut ſecuri tare reſolutis ſaluſtij ꝓdat hiſtoria. xix De corruptōe huāne reipublice pͥuſqͣꝫ cultū deoꝝ xp̄s auferret. xx Quali velīt felicitate gaudere ⁊ qͥbꝰ moribꝰ viuer̄ qͥ tꝑa xp̄iāe religiōis in xxj Que ſnīa fuerit ciceronis de(cuſant. romana republica. xxij Ꝙ dijs romāoꝝ nulla vnqͣꝫ cura fuerit ne malis moribꝰ reſpublica deꝑiſſet. xxiij Uarietas reꝝ tꝑaliū nō ex fauore aut ī pugnatōe demonū: ſꝫ ex dei veri pen xxiiij De ſyllāis actibꝰ qͦꝝ ſe(dere iudicio. demones oſtentauerūt adiutores. xxv Quātū maligni ſpūs ad flagicia īcitāt hoīes cū cōmittēdis ſceleribꝰ qͣi dīnā exēpli ſui int̓ponūt auctoritatem. xxvj De ſecretis demonū monitꝭ q̄ ꝑtīebāt ad bonos mores cū palā ī ſacrꝭ eoꝝ oīs neqͥcia diſceretur. xxvij Ꝙͣta eu̓ſiōe publice diſciplīe romani dijs ſuis placandis ſacrauerint obſcena ludorum. xxviij De xp̄iane religionis ſalubritate. c 2