Transkription / 1 [10

tractat de moribus nam qd̓ illa tradit in genere et in cōfuſo hec ſcientia iuris tradit in ſpē et in particulari. ⁊ ideo hec nobilior quia nobilior eſt ſcientia qua cognoſco te eſſe petruꝫ qͣꝫ illa qua cognoſco te hominem eſſe. Illa em̄ moralis ſcientia que cōtinetur in libris ariſto. tractat de moribus in ꝯfuſo vtputa qꝛ nō liceat alicui aliuꝫ occidere et ſcientia iuris diſtinguit an̄ ⁊ qn̄ licitum ſit alium occidere. Item ꝙ quis debet alere filios. et ſcientia noſtra an et qn̄ teneat̉ alere et qualiter. alimenta ſint p̄ſtanda. et ideo cōclude ꝙ ſcientia iuris ſubijcit̉ ethice qꝛ tractat de moribus ſicut ethica nō tn̄ ſubijcit̉ ei adeo vt dicat̉ nobilior. Item cōſidera maxime hoc procedere in ſcientia iuris canonici que ſimpli citer nō ſubijcit̉ ethice ſed methaphiſice et theologie ī qua tractat̉ de deo et ꝓ maiori ꝑte tractatus huius ſci entie dirigit nos in deum vt ptꝫ in volumine decreti et in multis iuribus huius compilatōnis ⁊ clementinaꝝ et ſexti libri maxime in. c. fi. de p̄ſcrip. c. cum cōtingat. de iureiur. in. c. licet. e. ti. li. vi. cum multis ſi. et maxīe in. c. i. in fi. jͣ. de ſum. tri. non tn̄ ꝑ hoc dicēdū eſt ꝙ hec ſcientia ſit ideꝫ cum theologia qꝛ vt dicit Io. cal. theo logia tractat pͥncipaliter de deo ⁊ qualiter homo reꝑa tur et glorificat̉ a deo hec vero ſcientia iuris canonici tractat pͥncipaliter de homine oꝑatiuo qualiter bn̄ viuendo poſſit beatificari vt in p̄alle. c. i. de ſum. trini. Et ex hͦ infert̉ ꝙ hec ſcientia iuris canonici non eſt mera p̄ ctica ſicut ius ciuile quia partim eſt ſpeculatiua in qua aſſumit ꝑtem de theologia et methaphiſica. Eſt gͦ hec ſcientia quoddā mixtum ꝑtem capiens ex theologia inqͣꝫtum intendit in finem eterne beatitudinis. et partim eſt ciuilis inqͣꝫtum tractat de temꝑalibus ſine qui bus ſpūalia diu eſſe non poſſent. i. q. i. ſi qͥs obiecerit. et ex hͦ patet excellentia huius ſcientie ad ius ciuile. ha bent enī ſe vt anima et corpus licet enī vtrunqꝫ ius in tendat inducere hoīes ad bonū ꝯmune differūt tamen in modo inducendi nam ius ciuile intendit hominem dirigere in bonū ꝯmune ſcd̓m qd̓ cōgruit hūane ſocie tati ciuiliter viuenti ſcd̓m quē modū bonū cōmune hēt vim ꝓmoueri ꝑ legalem iuſticiciā et ciuilem amicitiam Ius vero canonicū intendit dirigere hominem ad bonum ꝯmune ſcd̓m qd̓ ꝯgruit humane ſocietati qꝛ non ſolum ciuiliter viuit ſed ſcd̓m fidem in deum intenden do et vitam aliam expectando. Bonū aūt ꝯmune ſic ac ceptum non p̄t ꝯſeruari ꝑ ſolam legalem iuſticiam ⁊ ci uilem amiciciā. Sed vltra hͦ requirit̉ quedam cele ſtis amicicia ſine qua impoſſibile eſt hominem ī deuꝫ tendere. ſicut ergo potiſſima ꝟtus ad quā conatur ius ciuile eſt ipſa legalis iuſticia et ciuilis amicicia ita potiſſima virtus ad quā conatur ius canonicum eſt iſta celeſtis amicitia quazaritatem vocamus et de hoc ꝑ Io. an. in regl̓a poſſeſſor. in mer. Et ex p̄dictis habes verum finem et ſubiectum ſcientie huius. et in quo dif fert a theologia a iure ciuili a morali. ſcientia que ꝯtinē tur in libris ariſto. Quinto h̓ glo. pͥncipaliter q̄rit de modo agendi in hac compilatōne et rn̄det ꝙ diuidit actor opus ſuum in quinqꝫ ꝑtes ad inſtar quinqꝫ ſenſuum corꝑis quos qͥlibet qui iudicat habere debet alias non eſt idoneus iudex ſcd̓m glo. Primo noͣ ex hac ꝑticula glo. ꝙ valet ſimilitud oc remotis. naꝫ illud ſimile ꝙ ſicut ſunt quinqꝫ ſenſus in corꝑe humano ita in qͥnqꝫ ꝑtes debebat diuidi hoc opus eſt valde a remotis. ſimiliter in. c. non debet. de ꝯſang. ⁊ affi ni. et in ꝓhemio. ffoꝝ.§. incipite. hoc tn̄ ar. de facili tolitur aſſignando aliquā diſſimilitudinē et vide modū deſtruendi hoc ar. a ſimili in. c. ꝑ venerabilem. qui fi. ſint le. et dicet̉ in. c. tranſlato. jͣ. de ꝯſti. Secūdo collige ex glo. ꝙ carens aliquo ſenſu corporeo nō poteſt eſſe iudex. Aduerte qꝛ de carente ſenſu intellc̄ꝰ hēt̉ iij. q. vij.§. tria. de carente ſenſu viſus legit̉ et noͣ. in. l. cum p̄tor. ff. de iudi. ⁊ in. c. fi. de re iudi. li. vi. et vide aliquid ꝑ Inno. in. c. ſciſcitatus. de p. ſed de carente ſenſu odoratus vel guſtus vel tactus nō reꝑitur iure exp̄ſſuri quia non poſſit eſſe iudex. vn̄ putat do. An. talem habilem ad iudicandū niſi talis ſit res ꝙ opor teat ip̄m iudicare ꝑ iſtum ſenſum quo caret. quia tunc non eſſet idoneus iudex. hͦ dictum non puto verum qꝛ iudex non habet iudicare ſcd̓m ꝓprium ſenſum vnde licet iudex guſtando dicat rem amarā vel fetidam odorando non ꝓpter hͦ eſt ſibi credendum vt ſic iudicare poſſit quia debet iudicare ſcd̓m ꝓbata et ſcd̓m cōſcien tiam informatam ex atteſtatōnibus ⁊ alijs iuribus ꝑ tium. ad hͦ. ij. q. i. dominus omīpotens et qd̓ noͣ. iij. q vij. iudicet. et in. c. quoniā. de ꝓba. ſimile qd̓ dixi d̓ no tario in. c. cum cauſam. de teſti. qui non poteſt atteſtari de ſenſu guſtus vel odoratus ſed tantū de his q̄ vi dit vel audiuit et ꝑ hͦ eſt expedita pͥma glo. et nō ꝓſeqͥ tur ſextum videlꝫ ꝗs ſit libri titulus de quo tn̄ in prin. queſiuit ſed dic ꝙ titulus eſt. Incipit compilatio dn̄i Greg. pape. ix. et notanter d̓r compilatio et non liber quia Grego. nō edidit omnia iura in hͦ volumine reda cta. ſed compoſuit hoc volumen ex varijs ꝯſtōnibus ſuorum p̄deceſſorū. Aliquibus tn̄ additis que fuerūt ꝑ eum edita vt patet in ꝓhemio.§. ſane. et.§. adijcien tes. Doc. aliter reaſſumunt materiam glo. et inter cete ros clarius reaſſumit do. meus et poſt ip̄m dic ꝙ om nium entium vnum eſt ſummū et pͥncipium a quo cū cta dependent quod eſt cauſans et nō cauſatum vt deꝰ qui eſt eternus a nullo dependens vt in. c. i. jͣ. de ſum. tri. Cetera vero ab eo ſunt cauſata et horum cauſatoꝝ quedam cauſata ſunt et non cauſa vt res corpore que dam ſunt cauſata et cauſe vt res ſpūales ⁊ intellectua les. Cum aūt horum cauſatorū volumus habere ple