ſentit in ſimili Io. an. in. c. fundamenta. de elect. li. vi.in nouella. vbi dicit ꝙ licꝫ appellatōne nepotis tantūcomprehendat̉ deſcendens ex filio vel filia vt ptꝫ in. li. et in. l. iuriſconſultus. ff. de gradi. et in. c. ad apl̓icamalias ad ſedem. xxxv. q. v. et patet etiam in arbore conſanguinitatis et affinitatis tn̄ ex cōmuni vſu loquendicōprehendit̉ etiam filius fratris vel ſororis et ꝓpteriſtum vſum loquendi cōcludit ibi talem nepotem includi etiam in diſpoſitōne illius. c. que eſt valde odioſa.Frede. de ſenis. cōſilio. xxxviij. voluit deſcendentes exfratre vel ſorore ꝯprehendi appellatōne nepotū in materia odioſa licꝫ aliqn̄ improprient̉ vocabula. Seddictum frede. puto reſtringendū qn̄ hoc nō habet cōmunis vſus loquendi alias aūt dictū ſuum nō ꝓcede̓tꝑ predicta et dicit butri. hͦ ꝓcedere etiam ſi ſtatutū dictaret ſtatuta debere intelligi vt iacēt ſecus dicit in legibus cōditis a iuriſꝑitis qꝛ tunc ẜm eum verba regulātur nō ab vſu loquendi ſed a ꝓprietate vocabuli hͦ ītelligit veꝝ do. An. et puto bene niſi eſſet vſus loci cōditelegis qꝛ tunc debent intelligi verba ẜm ꝯn̄eꝫ vſum ſecus aūt ſi lex ꝯprehenderet multa loca vbi nō eſt talisvſus loquendi qꝛ tūc verba intelligunt̉ ꝓprie ⁊ nō regulariter ab vſu loquendi. Item addit ⁊ aliud noͣbilevidelicꝫ ꝙ ſi ſtatutū dictaret ſtatuta debere ītelligi nullo extrinſecus addito vel intellecto ꝙ tūc debent intelligi nō ẜm ꝯmunem vſum loq̄ndi. qꝛ ille intellectꝰ eſtextrinſecus ſed ẜm proprium ſignificatū vocabuloruꝫet hͦ noͣ qꝛ faciunt ad multa. Scd̓o glo. pͥncipaliterquerit que ſit materia in hͦ oꝑe et rn̄det ꝙ ſunt ip̄e ꝯſtōnes et decretales epiſtole ſub ſingulis titulis collocate. hec ꝑticula glo. poteſt dupliciter intelligi ẜm Io anp̓mo ꝙ ipſa collatio ꝯſtitutionū ſit materia et ẜm hocglo. non bn̄ diceret qꝛ hec collocatio facit hͦ volumē etvolumen nō eſt materia ſui ipſius. p̄t et ſcd̓o intelligi d̓decretalibus ꝓut pͥmitus extrauagabant̉ et ſcd̓m hocglo. bene dicit ꝙ ip̄e decretales extrauagantes fuerūtet ſunt materia huiꝰ ꝯpilatōnis vt exp̄ſſe colligit̉. jͣ. ī ꝓhemio.§. ſane. et aduerte qꝛ hoc ꝓcederet inqͣꝫtū Grego. nihil de ſuo poſuit ſed reſpectu iuriū ꝑ eum editoꝝmateria eſt illa que eſt in hac ſcientia et dicunt quidāvt refert h̓ Io. an. qꝛ materia eſt bonū ꝯmune ſicut etiam in ſcientia morali et ꝓ hͦ. l. i. ff. de iuſti. et in. ibi iuſticia eſt ars boni ⁊ equi ⁊cͣ. Sed veritas eſt ꝙ materia huius cōpilatōnis non dico ſcientie ſunt ip̄e decretales ſed materia ſcientie eſt ipſum bonū ꝯmune hͦ em̄intendit lex vt ſeꝑet equum ab iniquo et iuſtum ab iniuſto vt in p̄alle. l. i. et in. c. ad fidem. xxiij. q. v. et de hͦetiam. jͣ. tangā. Tercio querit glo. que ſit vtilitas exhac cōpilatōne et rn̄det vt his lectis et intellectis ſciamus diſcernere inter equum et iniquum ⁊cͣ. Ex hacꝑticula noͣ ꝙ intelligere non ſequit̉ a legere vnde p̄t eēlegere ſine intelligere. nam multiplex eſt legere qn̄qꝫem̄ quis legit ad cordicem vt ſunt qui legūt ſuꝑficialiter et nō intelligunt. Eſt aūt legere oculo mentis ⁊ cordis vt ſunt legentes ⁊ intelligentes. aliqd̓ eſt lege̓ mētale vt ſunt legentes ea que ſunt deleta ꝑ principiuꝫ etfinem. ad hͦ. c. inter dilectos. de fi. inſtru. et. l. i.§. ſed ⁊ſi legi. ff. de his que inteſta. delen. et hec faciūt ad multa. pͥmo nunquid teſtis cōcludat ſi dicat ſe ſcire eo ꝙlegit et vid̓r ꝙ nō qꝛ non eſt ſufficiens cauſa ſcientie qꝛpotuit legere nō tn̄ intelligere ſed ꝯtrariū eſt verū quiaſufficit ꝙ reddat cauſam ꝓpinquam ſenſui vt vidi qͥapreſens fui et audiui qꝛ preſens eram nam dictum teſtis debet intelligi multum pingue et ex dicto declarat̉cauſa. nam ſi pͥmo dicit ſe ſcire et poſtea reddit cauſamqꝛ legit vel pn̄s erat debemus intelligere ꝙ ipſe legendo intellexit et adhibendo pn̄tiam audiuit ad hoc qd̓noͣ. Io. an. in. c. ij. de teſti. li. vi. et Bar. in. l. i.§. tutorff. de auct. tu. et vide qd̓ dixi in. c. cum cauſam d̓ teſti.ad p̄dicta facit. l. diem. ꝓferre.§. coram. ff. de arbi. ⁊. l.coram. ff. de ꝟ. ſig. et noͣ. in. c. eoꝝ. xi. q. iij. nō em̄ dicitur qͥs pn̄s actui qn̄ nō audit vt ibi ꝓprie tn̄ legere importat lectōnem viſualem et intellectualem ad hͦ. c. ꝑlectis. xxv. di. et ideo id qd̓ venit ex mente nō d̓r quislegere ꝓ hͦ qd̓ noͣ. Inno. in. c. pe. et fi. de offi. dele. vbinoͣbiliter dicit ſententiā non eſſe nullam licet ex menteet ꝑ interp̄tatōem habeat in ſe iuris errorem et tamenſecus eſt quando ipſe error expͥmitur in ip̄a ſententiafaciunt etiam p̄dicta ad ſtatuta punientia legenteꝫ inſtrumentū damnatū et libellū famoſum nunquid cōprehendat tm̄ legentem viſualiter an etiam mētaliter ⁊ponderanda eſt cauſa ſtatuti. Quarto glo. pͥncipaliter querit cui ꝑti philoſophie ſupponat̉ hec ſcientia ⁊dicit ꝙ ethice.i. morali ſcientie et exponatis.i. moraliſſcientie qꝛ ethica que tractat de moribus diuiditur inmonaſticā yconomicā et politicam. vnde Ariſto. ꝯpoſuit librū ethicoꝝ et yconomice et librū politicorum.Monaſtica eſt ſcientia tractans qualiter ꝗs debet ſeipſum regere et virtuoſe viuere et d̓r a monos quod eſtvnum. Iconomica tractat de regimine familie qualit̓quis debet regere ſuam familiam honeſte et virtuoſe.Politica vero tractat de regimine ciuitatū. vn̄ hec ſciētia iuris comp̄hendit omnia iſta tria que tractat qualiter quis debet ſeipſum regere vt patet. jͣ. in ꝓhemio.§.ideoqꝫ. ibi vt honeſte viuat. Item qualiter debet regere familiam et ſe habere circa alteruꝫ vt patet ibi alteꝝnon ledat. Item qualiter debet alios regere et ciuitates gubernare. vt patꝫ ibi ius ſuū ⁊cͣ. et. ff. de offi. p̄ſi.l. cōgruit. et. c. i. de offi. or. cum ſi. Aduerte tn̄ qꝛ lꝫ.hec ſcientia iuris ſubijciat̉ ethice nō tn̄ ꝓpter hoc infertur ꝙ ſcientia moralis que ꝯtinet̉ in libris ariſto. ſit nobilior iſta. imo iſta nobilior illa inqͣꝫtū magis ſpecifice