Seite
Liber. ris aliqͣ diuiſiōeª adiuuent̉ᵇ. Il­lisᶜ etiā queᵈ in deſuetudinēᵉ abierūt certasᶠ ⁊ ⁊ breuiᵍ ẜmone ꝯſcriptas: ex ijſdē tribus codicibꝰ ⁊ nouellisʰ ꝯſtitutionibꝰ legesⁱ cōponere: ⁊ cō­gruisᵏ titulis ſubdereˡ. Adijciētesᵐ ꝗdē ⁊ d̓trahētesⁿ: īmoº ⁊ mutātesᵖ verba eaꝝ vbi hoc rei cōmoditas exigeret. Colligētesq ꝟo in vnāʳ ſanctionē que varijs ꝯſtitutionibꝰ diſperſa ſūt ⁊ ſenſum earuꝫ clario rem efficientes. Ita tn̄ vt ordo tē­poꝝ earūqꝫ ꝯſtitutionū nō ſolū ex adiectis diebusˢ ⁊ ꝯſulibus: ſꝫ etiaꝫ ex ipſa cōpoſitioneᵗ eaꝝ clareſcat. primis quidē in primo locoᵗ: poſte­rioribus ꝟo in ſecundo ponendiſᵘ. Et ſi que eaꝝ ſine die ⁊ ꝯſule ī tribꝰ veteribꝰ codicibꝰ: vel in his in ꝗbꝰ nouelle ꝯſtitutiones recepte ſūt in ueniantur. Ita his ponēdis: nulla qꝫ dubietate ſuꝑ generali eaꝝ ro­boreˣ ex hoc oriunda. Sicut ⁊ illas vim generalis ꝯſtitutionis obtine̓ palā eſt: q̄ ad certasʸ ꝑſonasᶻ reſcri pteª ſunt: vel ꝑ pragmaticāᵇ ſanctio nem ab initio date: eidē nouo codi ci ꝓpter vtilitatē ſanctionis īdulteᶜ fuerūtª. Hec igit̉ ad veſtrā noti ciāᵇ ferre ꝓperauimꝰ: vt ſciatis quā ta nos diuturna ſuꝑ reꝝ cōmuniū vtilitate cura ſollicitet: ſtudētes cer tas ⁊ indubitatasᶜ in vnum codicē collectas eſſe decetero ꝯſtitutiōes: vt ex eo tantūmodo ſub felici nr̄o noīe nūcupādo codice: recitatio cō ſtitutionum in oībus ad citioresᵈ litium deciſiōesᵉ fiatᶠ iudicijs. De iuſtinianoᵍ co. ꝯfirmando. IMperator Iuſtinianus pius fe­exēplū in. ll. ſupradictis. ſcꝫ in. l. ſi poſt diuiſionē. ⁊. l. cum putarem. a Diuiſione.i. additione. b Adiuuentur. illa ſcilicet ſimilia. c Illis. ſcilicet reſecatis. azo. d Que. ecce quartum. e In deſuetudinem. ſic īſti tuta in proemio.§. ⁊ quod po ſtea deſuetudinē ⁊c̄. ⁊. jͣ. de ve teri iure enucleādo. l. j.§. ſed ⁊ ſi que. in tertia colū. ac. f Certas. in ſui reſponſiōe. vnde ī fi. huius legis vocat ī dubitatas. ⁊ hoc fallit vbicū qꝫ eſt diſſenſio dominoꝝ: ⁊ ī .ff. ſepe fallit in ſceuola. azo. g Breui. hoc fallit ī legibꝰ iuſtiniani quandoqꝫ. accur. h Nouellis. que ſūt extra­uagantes. azo. i Leges. hic reddit dociles nā docilem facit qui ſummaꝫ rei breuiter cōprehēdit. accu. k Congruis. ecce quintuꝫ. l Subdere. ſubaudi eos ꝑ miſimus. m Adijciētes. ecce ſextū. ac. n Detrahentes. ecce ſepti­mum. ac. o Immo. ponit̉ ꝓ ideſt ẜm quoſdam. ſic exponitur. jͣ. de ſac. ſan. eccle. l. iubemꝰ.§. ico nomus. ⁊.§. ſe. nō correctiue vt ⁊ al̓s. ff. de here. inſti. ſi ita ſcriptum in principio. p Mutātes. ecce octauum. q Colligentes. ecce nonū. ⁊ bēiuolū reddit qꝛ dicit ex plu ribus vnū facturos: vt. jͣ. d̓ iu re deli. l. fi. in prin. ⁊.§. fi. Iteꝫ noͣ ꝙ ſanctio dicit̉ multꝭ mo dis vt noͣ. in ꝓemio. ff. in pͥn r In vnam.i. legē imperia leꝫ. vel.i. hunc codicem. ita ſe quitur. x. preceptum. s Diebus. ſi dies ⁊ conſu­les erant adiecti. t Cōpoſitōe.i. cōpilatione. t Prīo loco. ideſt vt prīa lex ſit vnius īperatoris: ⁊ ſe­quēs eiuſdē tituli ſit ſequētis īperatoris poſt illū: ⁊ ſic dein ceps. nō āt ītelligas quo ad totū volumē. nā īuēies legē iuſtiniani ēt circa principium volumīs ⁊ tn̄ īuenies poſtea in alijs titulis alioꝝ imperatorū. Item ⁊ eiuſdem iuſtiniani legem inuenies primo factā poni poſtea: ⁊ ſac tam poſtea prius poſitā: vt patet. jͣ. de iudicijs .l. properandū. ⁊. jͣ. vt intra certum tem. l. fi. Itē noͣ hic de ordine: vt noͣ. ī au ten. de here. ⁊ fal.§. inordinatum. collatione prima. u Ponendis.ſ. ſine die ⁊ ꝯſule ⁊ valet vt ſubijcit. ſed ꝯtra. jͣ. d̓ diuer. reſcri ptis. l. ſi qua. ſolu. hic de his que iuris corpore claudunt̉. ibi non. accur. x Robore. ꝙ ſint ſine die ⁊ conſule. ac. y Ad certas. ex motu principis. z Perſonas. ad hec verba concordat. jͣ. in ꝯſtitutiōe proxima ſequ.§. hūc igitur. ibi nullaqꝫ dubietate. a Reſcripte. hoc eſt contra. jͣ. de legi. ⁊ ꝯſti. l. ij. ⁊ inſti. de iure na.§. ſed qd̓ pͥncipi in fi. ſo. hic de his que iuris corpore clauſule ſunt ibi nō. vel hic in rn̄ dēdo ꝗd ſit iuris: ſed ibi in priuilegijs. Itē intellige hoc quod hic dicit niſi dicatur in lege expreſſim contrariuꝫ: vt patet. ff. de cen. l. j. ⁊. jͣ. de decuri. l. ne qꝫ dorotheū. ⁊. jͣ. de his ꝗ ad eccle. confu. l. finali. in principio. b Pragmaticā. que ſit conſilio procerum. c Indulte. al̓s inſerte. a Fuerūt. futuri tꝑis. nec enim eſt factus: ſed fieri mādat̉ ꝑ hāc ꝯſtitutōeꝫ. b Noticiam. ad ſenatores loquitur. c Et indubitatas. ⁊ ponitur pro ideſt. d Ad citiores. ꝓpria pōt intētio iuſtiniani hic notari. ſꝫ ⁊ beniuolentia. ac. e Deciſiones. id eſt diuiſiones. f Fiat. ecce propria Iuſtiniani intentio. g Superior ꝯſtitutio fuit facta nōdū facto codice. hec cum iam eſſet factus: vt. jͣ. eo.§. ijſdem. ac. h Inclytus.i. bene auguratus. Cetera expone vt in proemio. ff. ī pͥncipio. i Menne. ſupple miſſa fuit ex precepto ⁊c̄. lix īclytꝰʰ victor ac triūphator ſem per Auguſtus Mēneⁱ viro clariſſimo epiſcopo. X p̄ceptoᵏ huiꝰ alme vrbisˡ Cōſtatini ꝯſulis ac patricij: ſūmaᵐ reipublice tuitio de ſtirpe duaruꝫ reꝝ armoꝝ.ſ. atqꝫ legū veniēs: vī­qꝫ ſuā exīde muniēs felix romano rū genꝰ oībꝰ āteponi nationibꝰ: oī­buſqꝫ gētibꝰ dn̄ari: tā p̄teritis effe­cit tꝑibꝰ: qͣꝫ deo ꝓpitio in eternum efficiet. Iſtoꝝ etenī alteꝝ alteriꝰ au xilioⁿ ſemꝑ eguit. ⁊ tā militaris res legibꝰ in tuto collocata eſt: qͣꝫ ipſe leges armoꝝ preſidioº ẜuateᵖ ſunt. Meritoq igit̉ ad pͥmāˢ cōiuꝫᵗ re­rū ſuſtētationē: nr̄aꝫ ſemitā ⁊ mētē laboreſqꝫ nr̄os referētes: militaria ꝗdē agmīaᵘ multiplicibꝰ ⁊ oēꝫ ꝓui­dētiā ꝯtinētibꝰ modis correximꝰ: ⁊ tā veteribusˣ ad meliorē ſtatū bre­ui tꝑe reductꝭ: qͣꝫ nouis nō ſolū exꝗ ſitisʸ ſꝫ ēt recta diſpoſitiōe nr̄i noīs ſine nouis expēſis publicis ꝯſtitutꝭ: pͥmo ẜuando poſitaᶻ: deinde noua ponendo firmiſſimaª ſubiectis edi­dimꝰ. Sꝫ cūᵇ ſit neceſſariū: mul titudinē ꝯſtitutionū tā in tribꝰ vete ribꝰ codicibꝰ relataꝝ: qͣꝫ poſt earuꝫ ꝯfectionē poſterioribꝰ tꝑibus adie ctaꝝ ad breuitatē reducēdo: caligi nē eaꝝ rectis iudicū diffinitiōibꝰ in ſidiantēᶜ: penitus extirpare: ad hoc cōe p̄ſtādū bn̄ficiū: deo p̄ſule ꝓno aīo nos edidimusᵈ: ⁊ electis viris gl̓ioſiſſimis tā doctrinaᵉ legū qͣꝫ ex periētiaᶠ reꝝ: ſtudioqꝫ reipublice in defeſſoᵍ: ⁊ laudabili ꝓpoſito ponē tibꝰ ſub certꝭ finibꝰ: magnū laboreꝫ cōmiſimꝰ: ꝑ quēʰ tam triuꝫ veterū X precepto. al̓s ex p̄fecto huiꝰ alme vrbis ꝯſuli ac patricio. ac. Urbis. ſubaudi ꝯditoris. ⁊ ſic patet ꝙ de noua roma cū eā fecit conſtantinus: non de veteri cum eam fecerit Romulus. ⁊ dic ꝙ ꝯſtātinus precepit hec duo. ſcilicet ꝙ arma ⁊ leges eēt ad tui tionem reipublice. ⁊ hoc ſi habes conſtantini: ſed al̓s eſt conſtantino ⁊ patricio. ⁊ tunc dic ex precepto ſcilicet diuino ſūma tuitio veniens cō ſtātino ⁊c̄. ⁊ ſic ſunt da tiui caſus ⁊ ſemper inci pit conſtitutio ſūma ⁊c̄. ⁊ facit in īſtitu. in ꝓemio in princi. ibi imperatori am ⁊c̄. ⁊ ſemper dic ꝙ antiphorizat: vt in īſti. in princi. m Summa. al̓s ſum­ma tuitio ⁊ al̓s ſumme reipublice tuitio. Et noͣ ꝙ py. hic ſūma ⁊c̄. inci­pit legeꝫ: ſed alibi ſic ex precepto huius alme vr bis cōſtantini atqꝫ pa­tritij. ⁊ ꝙ dicit vrbis ſub audi conditoris. n Auxilio. nam ⁊ le­ges indigent armis: vt .ff. de rei vendi. qui reſti tuere. Item ad punien dos rebelles: vt. jͣ. d̓ epiſ co. ⁊ cleri. ſi quis in hoc. ⁊ arma legibus indigēt vt. ff. d̓ re. milita. l. iij.§. miles. vſqꝫ ad finem le gis. o Preſidio.i. auxi­lio. p Seruate. al̓s ſer­uande. q Merito. hic dicit im perator qualiter ſe ha­buit ad arma. r Igitur. cum predi­cta duo ſcilicet arma ⁊ leges fecerūt romanuꝫ populū omnibus alijs natiōibus dominari: ⁊ ſint duo brachia mūdi: merito ego imperator feci ſi habui curam cir­ca ea. ⁊ quare habue­rim dico. ⁊ primo circa arma tanquam dignio ra. s Primam. id eſt ma ximam. ⁊ hoc vt tollas contrarium. jͣ. l. proxima. vbi dicit ꝙ primo ad leges. t Communium. armorum. u Agmina.i. milites in agminibus. x Ueteribus. ſcilicet agminibus. y Exquiſitis. ſcilicet expenſis publicis. immo nō ſolum exquiſitis.i. nō ſolum cogitauimus facere: immo ad effectum perduximus. z Poſita. ſcilicet agmina. iuxta illud Ouidij. Non minor eſt virtus ꝙͣ querere parta tueri. a Firmiſſima. ideſt agmina vtraqꝫ. b Sed cum. hic dicit qualiter ſe habuit ad leges. c Inſidiantē. nam qn̄ legem non intelligis tibi inſidiatur. d Edidimus.i. deputauimus. vel edidimus: ideſt ad hoc dedimus noſmetipſos. e Doctrina. quo ad cognitionem. f Experiētia. quo ad operationem. g Indefeſſo. id eſt nō fatigabili. al̓s indefenſo ſtudio: ideſt quia nul lus defendit hoc ſtudium: nō eſſe benefactum vt ſic hec dictio in. expo natur. ideſt non: vt ⁊ al̓s vel melius dic indefenſo.i. multum defenſo per iſtud opus. ⁊ ſic ponitur in pro valde. ⁊ ſic etiam ponitur increſcit aqͣ ideſt valde creſcit: vt. ff. de dam. infecto.§. imbre. ⁊ indifficilis. id eſt valde difficilis. ff. de libe. ⁊ poſth. l. gallus.§. ille caſus. al̓s ē īdefeſſo. ⁊ tunc eſt plana: qꝛ iſti nunqͣꝫ erant feſſi donec complerēt ⁊ ſemꝑ erāt recentes. vnde colligitur ꝙ melius fecerunt. nā in primis horis diei vl̓ poſt ſomnū qn̄ aliꝗs eſt recens melius facit: vt. ff. de verborū ſignifica tione. l. ij. in fine. h Per quem. ſcilicet laborem. al̓s per quos.