Seite
De infirmitatibus Incipit Liber Septimus de infirmi tatibus. Oſtquā compleuimus auxi liante deo tractatū de illoꝝ ꝓprietati­bus que hominuꝫ naturā/ ꝑficiunt/ ⁊ cuſtodiunt/ dicen­dum eſt de his que contra naturam ſi­bi accidunt/ eiuſqꝫ naturam deſtruunt ⁊ corrumpunt. Tria.n. ſunt que hominis naturam ledunt. ſcꝫ cauſa morbi ⁊ ip̄e morbus/ ⁊ accidens ſequēs mor­bum. Cauſa morbi eſt id vnde ꝓuenit malum ⁊ innaturalis in corpore diſpoſitio/ ſicut ē ma la complexio/ nimia repletio/ vel inanitio vi­tutis defectio/ qualitatis alteratio/ ⁊ continui tatis diſſolutio/ omnia.n. iſta cauſa vel occa­ſio morborum ſunt. Horbus autem ẜm Io hannem eſt res ex quo accidit complexioni cor poris leſionis nocumentum. ſicut eſt febris a­poſtema ⁊c. Accidens eſt res ſequēs ad iſtā introductam in corpore paſſionem ſiue ſit con trana nature. vt dolor capitis in cephalica. ſi­ue non ſit contraria ſicut in peripleumonia ru bor accidit in maxilla. Bona autem corporis diſpoſitio dr̄ ſanitas per quam corpus homi­nis in ſua complexione ⁊ compoſitione tale exi ſtit/ vt ſuas libere ⁊ perfecte ꝑagat actōnes. ab hac temperantia ſi fuerit natura lapſa/ incidit neceſſano in egritudinem ⁊ in morbum. Nam ex diſtemꝑantia ⁊ inequalitate humoꝝ accidit morbus ꝯſimilis. vt eſt febris/ hydropiſis/ ⁊ huiuſmodi. Ex mala ꝟo diſpoſitione mēbro­rum/ incipit morbus diſſimilis. vt in oculo ob talmia/ vel in manu arthetica. Ex mala ꝟo diſ poſitione vtriuſqꝫ ꝓuenit morbus vniuerſa­lis/ ſicut eſt elephantia/ ſiue lepra. Omnis.n. morbus vel eſt conſimilis/ humores ⁊ alia mē bra conſimilia inficiens. vt febris ⁊ cōſimilia. vel eſt officialis/ qui membra officialia impe­dit vel eſt vniuerſalis/ qui naturā interius ⁊ ex terius deſtruit ⁊ corrumpit. De dolore capitis. Eiſtaꝝ itaqꝫ infirmitatū ꝓprieta­tibus.ſ. de eaꝝ cauſis/ effectibus. ⁊ ſignis/ ⁊ remedijs aliqͣ ſunt dicē­da. nō qͥdem de omībus/ ſꝫ ſolum de his que in diuina ſcriptura gn̄aliter expͥmū tur. ⁊ ideo de ordine ꝓſequēdi nō eſt hic curan dum. Primo igit̉ de paſſionibus capitis ē in choandum Iſaie. i. Om̄e caput languidū ⁊c. dolor capitis(vt dicit ꝯſtan.) cephalea dicit̉ ⁊ ꝓuenit duobus modis. aut ab exterioribus vt ex ꝑcuſſionē vel ex calido aere diſſoluēte. vel ex frigido aere ꝯſtringente. Secundo mō.ſ. ab interiori ꝓuenit vel ex cauſa priuata vel ex re­mota. Ex priuata que aliunde ꝙͣ ex capite nō ꝓuenit aut ꝓuenit ex cauſa remota. vt a ſto­macho. ⁊ ſi ſit dolor ex cauſa priuata/ vel ex vi tio ſolius qualitatis maxime frigiditatꝭ vel ca liditatis. aut ex vitio humorum vtpote ſangui nis/ flegmatis ⁊c. que dolor ſi ſit int̓polatus/ modo veniens mō recedens/ ſignū eſt ꝙ eſt a ſtomacho. Unde Galienus. ſi dolor ē in capi te nulla certa cā extrinſecus veniente/ acuti hu mores gͣuant ſtomachum. Si vero eſt ſine int̓ miſſione/ ex humoribus eſt ſi ex ſanguine/ calo rem patit̉ in capite/ gͣuitateꝫ in fronte. quia an terior pars capitis ſedes eſt ſanguīs. oculi ru­beſcunt/ faciei vene ſunt plene. Si vero ex fu­mis colerit calor ſentit̉ in naribus ſiccitas in lingua vigilie ⁊ ſitis non deſunt/ maior in dex tra ſentitur dolor ꝙͣ in ſiniſtra. quia ibi colere ſedes eſt. facies cum oculis eſt citrina. amariti do ſentit̉ in ore. Si vero fuerit ex melancolia/ in ſiniſtra ꝑte erit dolor intenſior cum frigore/ vigilijs/ grauitate facies erit liuida quaſi ce­rei coloris/ oculi concaui ſollicitudo/ oris ace­toſitas. Si vero fuerit ex flegmate ſequit̉ do­lor grauatiuus. per os ⁊ nares exit ſuꝑfluitas ⁊ quandoqꝫ cum tuſſi ⁊ gͣui ſpiritus attractio­ne ⁊ querela. facies pallida ⁊ ſubtimida ocu­lorum lippitudines/ oris inſipiditas/ dolor a ꝑte poſteriori maior eſt. ibi.n. eſt ſedes flegma tis. vnde Galienus in libro inſtitutionū. No­ſcere oportet caput diuidi in quatuor partes. Nam ſanguis in fronte dominat̉ colera aūt in dextra/ melancolia in ſiniſtra/ flegina vero ī oc cipitio dominat̉. Iſtis ⁊ alijs moīs plurimis accidit dolor capitis/ ſicut ex acumine fortis vi ni cuius ſumus pūgit pelliculas cerebri/ ⁊ gra­uem infert capiti paſſionē.(hucuſqꝫ ꝯſtan.) De paſſione capitis. Atitur aūt caput dolorem quendam interiorem/ quem phiſici(vt dicit cō­ſtantinus) vocant emigraniam. ⁊ hic dolor(ẜm conſtantinum) moleſtiſſimus eſt. Sentit.n. in capite quaſi malleationem ⁊ per cuſſionem/ non poteſt pati ſonum/ nec vocem. nec lumen nec ſplendorem/ ⁊ h̓ dolor eſt ex fu mo colerico ⁊ calido cum vento ſitate. Et ideo ſentit puncturam arſuram/ ⁊ tinnitum.