Seite
Liber. XVIII. animatibus eſt appetitus delectatōis ⁊ tūc maſculi zelant et pugnant pro feminis et que dam animalia ingemant vt ſint illo tempore eoꝝ cornua dura vt porci agraſtes qui confri cantes ſe arboribus intrant lutum et ideo tūc pugnant(vt dicit ariſto) et quedam anima­lia ſunt magne refrenationis. et quedam ma gne ire et tenacis memorie ſicut canis came­lus et aſinus et quedam ſunt debilis memo­rie. vt ſtructio et colūba. et ſolus homo memo rat oblita.(vt dicit auicen.) multa tn̄ anima lia retinent memoriam eoꝝ que vident et ad­diſcunt. vt dicit ariſto. li. i. In ſolis auteꝫ ho minibus eſt memoria ꝓut memoria ſubiacet rōni. et ideo dicit augꝰ. de ciui. dei li. xi. Eſt niquit admiranda quedam in brutis pruden tia in quibus tn̄ nulla ſit ꝓprie loquendo ſci entia. quedam tamen in eis ſimilitudo ſcīe re penitur euidentem em̄ habent ſolertiam ī edu catione fetuū. in edificatione latibuloꝝ ⁊ ma ſionum. in inquiſitione nutrimentoꝝ. in me­dicatōne vulneꝝ. in fuga uociuoꝝ in p̄ſagio mutationis tempoꝝ futuroꝝ. in cognitione ⁊ amore pariū ſuoꝝ. nam ceruus ceruā diligit et leo leenam/ et vrſus vrſam et ſic de alijs. dicit etiā ariſto.) ꝙ in omni animali eſt radi­cale mēbrum quod principiū eſt oīm virtutū naturalium ſpūalium et animalium. et hoc ē cor vel aliquid loco eius. a cuius radice dicit auicen.) incipit oīm animalium creatio for­matio et figuratio. formatio animali bruto ⁊ fecto faciem habet reflexam ad ſuum materi ale et originale principium ſcꝫ ad ipſam terrā Sola em̄ ſtatura erecta eſt a nature principio bōi reſeruata/ in quo natura hominis ſuper cuncta aīantia eſt nobilitata et mirabilit̓ ſub limata(vt dicit poeta) Os hoī ſublime de­dit celūqꝫ tueri ⁊c.(ꝓpter quod dicit baſ.) ſi homo corꝑis voluptate fedatur obediendo ventris luxurijs ꝯꝑatus eſt iumentis inſipi. ⁊ ſi.ſ. eſt illis. Item dicit baſi. omnia fere terre aīantia genitali ſtimulante ad ꝓpagationeꝫ ſui generis et ſucceſſionem ꝓlis aīant̉. et hͦ po tiſſime accidit tꝑe vernali qn̄ virtus caloris. celeſtis incipit in aīantium corꝑibus quodā mō dn̄ari. Simile dicitaꝝ. et etiam auicen. omne inquit animal habens ſemen generat animal ſibi ſil̓e. et ideo animali non valenti ſeruare ſpēm ſuam in ſe dedit natura membꝝ vt ſemen expellet et aliud membrū vt ſemen recipiat. ſicut in femina eſt matrix et hoc ē ge nerale omnibos animalibus in quibus ē di­ſcretio ſexus. qꝛ maſculus ſe habet ꝑ moduꝫ forme femina ꝑ modū materie. et ideo omne femininū habet matricem vel aliud loco ma tricis in quo ſuſcipiat fetum ſuū. et hoc acci­dit diuerſimōe in diuerſis. quia alio mō inno­uantibus et alio modo in alijs animalibꝰ in terius ꝑfecta animalia concipientibus. ſicut de multis exemplificat auicen. p̄fert aūt auie. (ſequens aꝝ.) oīa animalia habentia ſang­uinem non habentibus. et dicit ꝙ iſta ſimpl̓r ſunt nobiliora et maiora in quantitate et vir tute exceptis pancis beluis aquaticis et ma­rinis. et(ſubdit) ꝙ omne animal habēs ſan guinem nobilem quattuor mouetur inſtru­mentis quia quatuor pedibus vt in brutis. aut duabus manibus et duobus pedibꝰ pꝫ in hominibus. ſimilit̓ in duabus alis et duo bus pedibus. vt patet in auibus et pennatis multa tamen inueniuntur aīantia plures pe­des habentia vt patet in craneris et in erucis et in alijs. ſimiliter etiam et plures alas vt pꝫ in papilionibus apibus et locuſtis. et in iſti­nimis viget ſanguis/ qui nature eſt theſaurꝰ ꝓpter quod plus et efficatius oꝑatur. iiij. or gana in primis ꝙͣ multiplicia in ſecundis et habiliora ſunt membra et efficatiora anima­lium ad operandum in ꝑte anteriori. ꝙͣ in po ſteriori qꝛ caloris ſanguinis cordis plꝰ ꝑtici­pant vt eis vicinius apppinquant. Genera les autem animaliū ꝓprietates tangit auicē. (ſic dicens) Cōmunicant autem quedam aui malia in membris/ vt homo et equus/ in car­ne et in neruo. Diſcrepant autem inter ſe ī ml̓ tis. primo in qualitate ⁊ habitudine membro rum tam ſimplicium ꝙͣ compoſitoꝝ vt teſti­do habet conchas et hericius ſpinas ⁊ homo non. et habet equus caudam et homo non. Item diſcrepant in quantitate/ vt apertura oculi noctue eſt magna/ et aꝑtura oculi aqui le eſt parua. Item diſcrepant in numero quia quedam ſunt bipedalia/ et quedam quadru­pedalia/ et quedam multipedalia. vt patet in araneis/ quaꝝ q̄dam pedes habent octo et q̨̄ dam habent decem. Item inquilitate et ī co lore et in figurā/ aut in mollicie et duricie/ vt pes bouis eſt valde durus. pes vero homīs eſt valde mollis. Itam diſcrepant in ſituita­te. vt patet in mamillis equi et elephantis. nam māmille clephantis ſub pectore et equi ſub inguineſitum habent. Item diſcrepanti actione vt patet in auribus elephantis cū qui bus pugnat et in naribus ſuis quibus pug­nat. Item differunt in paſſione. vt patet in oculis veſꝑtilionis qui ſunt valde debiles/ ⁊ hirūdinis ecōuerſo ſunt valde fortes. vt dicit auie. Iteꝫ drūt in animi appetitū. nā quedā