Queſtio XI. 93 que tn̄ ī eterna lege ꝯtinēt̉. ideo neceſſe eſt vlterius humana ꝓcedat ad particulares quaſdā legū ſanctiones. Ad ſecūdū dd̓ꝫ humana ẜm ſe ē regula reꝝ: ſed pͥncipta eis nāliter īdita ſunt regule q̄dā gn̄ales mē­ſure oīuꝫ eoꝝ ſūt hoīeꝫ agēda: quoꝝ naͣlis eſt regu la mēſura: lꝫ ſit mēſura eoꝝ ſūt a naͣ. Ad 3ᵐ dd̓ꝫ: ratio practica eſt circa operabilia: que ſunt ſingularia contingentia. autem circa neceſſaria ſicut ratio ſpecu­latiua. ideo leges humane poſſunt illam īfallibilitateꝫ habere quam habēt cōcluſiones demonſtratiue ſcientiaꝝ: nec oportet omnis menſura ſit omnimodo infallibilis certa. ſed ẜm eſt poſſibile in genere ſuo. Ad quartū ſic ꝓcedit̉. Ur̄ fuerit neceſ­ſariū aliquā legē diuinā. Quia ut dictum eſt. lex naturalis eſt q̄dā participatio legis eter ne ī nobis. ſed lex eterna eſt lex diuina: ut dcm̄ eſt. ergo oꝫ p̄ter legē naͣlē leges humanas ab ea deriuatas: ſi­aliqͣ alia lex diuina.. Ecc̄. 15. dr̄ deꝰ dimiſit homi ī manu ꝯſilij ſui: ꝯſiliū aūt ē actꝰ rōnis: ut ſupra hītū eſt. ergo dimiſſus eſt gubernationi ſue rōnis: ſed dictamē rōnis humane eſt lex hūana: ut dcm̄ ē. oportet alia lege diuina gubernet̉.. Natura humana ē ſuffi­ciētior irrōnalibus creaturis: ſꝫ irrōnales creature hn̄t aliquā legē diuinā p̄ter īclinationē naͣlē eis inditā. multo minus creatura rōnalis dꝫ hēre aliquā legē diuinā p̄ter lem legē. Sꝫ ꝯͣ eſt Dauid expetit legē a deo ſibi poni dicēs. Legē pone mihi dn̄e ī via iuſtificationum tuarum. Rn̄º dd̓ꝫ p̄ter legē naͣlē legē hūanā neceſſariū fuit ad directionē hūane vite hr̄e legē diuinā: ꝑꝑ qͣtuor nes. Primo q̄dē. qꝛ legē dirigit̉ ad actꝰ ꝓp̓os ī ordi­ne ad vltimū finē: ſiꝗdē ordinaret̉ tm̄ ad finē ex cederet ꝓportionē naͣlis facultatis hoīs oporteret heret aliꝗd directiuū ex ꝑte rōnis ſupra legem naturaleꝫ legē humanitꝰ poſitā ab ea deriuat̉: ſꝫ qꝛ ordinatur ad finē beatitudinis eterne excedit ꝓportionē nālis facu­tatis humane: ut ſupra hītū ē: ideo neceſſariū fuit: ut ſupra legē naͣlē humanā: dirigeret̉ ēt ad ſuū finem lege diuini­tus data. Scd̓o qꝛ ꝑꝑ īcertitudinē hūani iudicij p̄cipue de rebꝰ ꝯtingētibꝰ particularibꝰ ꝯtingit de actibꝰ humanis diuerſoꝝ diuerſo iuditia. ex ꝗbꝰ ēt diuerſe ꝯͣrie leges ꝓcedūt. vt ergo abſqꝫ dubitatiōe ſcire poſſit ꝗd ei ſit agēdū: ꝗd vitādū: neceſſariū fuit ut ī actibꝰ ꝓprijs dirige ret̉ legē diuinitꝰ datā: de qua ꝯſtat pōt errare. Ter tio qꝛ de his pōt legē facere de ꝗbꝰ pōt iudicare iudici um aūt hoīs pōt de īterioribus motibꝰ latēt: ſꝫ ſo­ de exterioribꝰ actibꝰ apparēt: tn̄ ad ꝑfectionē virtu­tis reqͥrit̉ ī vtriſqꝫ actibꝰ rectꝰ exiſtat: lex hūa­na potuit cohibere ordinare ſufficiēter īteriores actꝰ: ſꝫ neceſſariū fuit ad hoc ſuꝑueniret lex diuina. Quarto qꝛ ſic̄ Aug. dic̄ ī pͥmo de li. ar. Lex humana non pōt oīa male fiūt punire: uel ꝓhibere: qꝛ duꝫ auferre vellet oīa ma la: ſequeret̉ ēt multa bona tollerent̉: īpediret̉ vtilitas boni cōis: qd̓ ē neceſſariū ad ꝯuerſationē humanā: ut ergo nullū malū īprohibitū īpunitū remaneat neceſſariū fuit ſuꝑuenire legē diuinā quā oīa pctā ꝓhibēt̉. Et iſte qua­tuor cauſe tāgunt̉ ī pſal̓. vbi dr̄. Lex dn̄i īmaculata.i. nul pctī turpitudinē ꝑmittēs cōuertēs aīas. qꝛ ſolū exte­riores actꝰ. ſꝫ ēt īteriores dirigit. Teſtimoniū dn̄i fidele ꝑꝑ certitudinē v̓itatis rectitudinis. Sapiētiā p̄ſtās paruulis īquātum ordinat hoīeꝫ ad ſuꝑnaturalē finem. diuinum. Ad pͥᵐ dd̓ꝫ: naͣlē legē ꝑticipat̉ lex eterna ẜm ꝓ­portionē capacitatis humane nature: ſꝫ oꝫ ut altiori diri gat̉ ī vltimū finē ſupernaturalē. ideo ſuperaddit̉ lex diuinitꝰ data per quā lex eterna participat̉ altiori modo. Ad 2ᵐ dd̓m: ꝯſiliū eſt īꝗſitio q̄dā: vn̄ oꝫ procedat ex p̄ncipijs natural̓r īditis que ſūt p̄cepta legis nature ꝑꝑ predicta: ſed oꝫ ſuꝑaddant̉ q̄dā alia pͥncipia.ſ. p̄cepta le­gis diuine. Ad 3ᵐ dd̓m: creature irrationales or dinantur ad altiorem finem qͣꝫ ſit finis eſt proportionatꝰ naturali v̓tuti ipſarum. ideo non eſt ſimilis ratio. Ad quintuꝫ ſic ꝓcedit̉. Ur̄ lex diuina ſit vna tm̄. vniꝰ.n. regis ī vno r̄gno eſt vna lex: ſed totū hūanū genꝰ cōparat̉ ad deuꝫ ſicut ad vnū regē: ẜm illud pͣs. Rex oīs terre deꝰ ē. ergo ē vna tm̄ lex diuīa.. Lex oīs ordīat̉ ad finē quē legiſlator ītēdit ī eis ꝗbus legem fert: ſed vnū idē eſt qd̓ deꝰ ītendit ī bus ẜm illud.i. ad Thimoth̓. 2. Uult oēs hoīes ſaluos fie ri. ī agnitionem v̓itatis venire. ergo vna tm̄ ē lex diuina. . Lex diuina ꝓpinꝗor eſſe vr̄ legi eterne que eſt vna qͣꝫ lex naͣlis quāto altior eſt reuelatio gratie qͣꝫ cognitio na­ture: ſꝫ lex naturalis eſt vna oīuꝫ hoīuꝫ. ergo multomagiſ lex diuina. Sꝫ contra ē qd̓ apl̓us dicit ad Hebreos. 7 Trāſlato ſacerdotio neceſſe eſt ut legis trāſlatio fiat: ſed ſa cerdotium eſt duplex: ut ibidem dicitur: ſcilicet ſacerdotiū leuiticum: ſacerdotiū chriſti. ergo etiā duplex eſt lex di uina.ſ. lex vetus lex noua. Rn̄º dd̓m ſicut ī pͥmo dcm̄ ē. diſtinctio eſt numeri. Dupl̓r autē īueniunt̉ aliqͣ diſtingui. Uno ſicut ea ſunt oīo ſpecie diuerſa: vt equus bos. Alio ſicut ꝑfectū īꝑfectū ī eadē ſpecie ſicut puer vir. hoc lex diuina diſtinguit̉ in legem veterē legē nouā. vn̄ apl̓us ad Gal̓. 3. cōparat ſtatū ve teris legis ſtatui puerili exiſtēti ſub pedagogo: ſtatū auteꝫ noue legis cōparat ſtatui viri ꝑfectiqꝫ ē ſub pedago go. Attēdit̉ aūt ꝑfectio īperfectio legis ẜꝫ tria que ad le­gem ꝑtinēt: ut ſupra dcm̄ ē. Primo.n. ad legē ꝑtinet ut or dinet̉ ad bonum cōe ſicut ad finē: ut ſupra dem eſt: quod ꝗdeꝫ pōt eſſe duplex.ſ. bonū ſenſibile terrenū: ad tale bonū ordinabat directe lex vetus: vn̄ ſtatim Exo.3. in pͥn­cipio legis inuitat̉ populꝰ ad regnū terrenū cananeorū. iteꝝ bonū ītelligibile celeſte: ad hoc ordinat lex noua. vn̄ ſtatim xp̄s ad regnū celoꝝ ī ſue p̄dicatiōis pͥncipio in­uitauit dicēs. Penitentiā agite. appropinquabit.n. regnuꝫ celoꝝ. Matth̓. 4. Aug. dicit in. 4. ꝯͣ fauſtum tem poraliū reꝝ ꝑmiſſiones teſtamēto veteri cōtinētur: ideo vetus appellat̉: ſed eterne vite ꝓmiſſio ad nouū ꝑtinet te­ſtamentū. Scd̓o ad legē pertinet dirigere humanos actꝰ ẜm ordinē iuſtitie ī quo etiā ſuꝑabundat lex noua legi vete ri interiores actus animi ordinādo ẜm illud Matth̓. 5. Ni ſi abūdauerit iuſtitia veſtra pluſqͣꝫ ſcribaꝝ: phariſeo: uꝫ: non intrabis in regnū celoꝝ: dr̄ lex vetus cohibet manū lex noua animū. Tertio ad lege ꝑtinet inducere ho­mines ad obſeruātias mandatoꝝ. hoc ꝗdē lex vetꝰ ſacie ba timore penaꝝ: lex aūt facit hoc per amorem qui in cor dibus noſtris infunditur per gratiā chriſti que in lege noua confert̉: ſed in lege veteri figurabat̉. dicit Aug. cōtra adamantium Matthei Diſcipulum breuis differentia ē legis euangelij: timor amor. Ad pͥᵐ dd̓m ſi­cut pater familias in domo alia mandata proponit pueris adultis: ita etiam vnus rex deus in vno ſuo regno aliam legem dedit hominibus adhuc īperfectis exiſtētibꝰ: aliā ꝑfectiorē manuductis pͥorem legē ad maiorem capaci tatē diuinoꝝ. A 2ᵐ dd̓m: ſalus hominum non pote­rat eſſe niſi per xp̄m. ẜm illud actuum. 4. eſt aliud no men datum hominibus in quo oportebat nos ſaluos fieri ideo lex ꝑfecte oēs ad ſalutē inducēs dari non potuit niſi poſt chriſti aduentum: antea v̓o dari oportuit populo ex xp̄s erat naſciturus legem preparatoriam ad xp̄i ſuſceptio neꝫ: in qua quedam erudimenta ſalutaris iuſtitie ꝯtinerēt̉. Ad tertiū dd̓ꝫ lex naturalis dirigit hominem ẜm q̄­dam precepta cōia in quibus conueniunt tam perfectiqꝫ imperfecti. ideo eſt vna omnium: ſed lex diuina dirigit hominem etiam in particularibus quibuſdam ad ſimi liter ſe habent perfecti: imperfecti. ideo oportuit legem diuinam eſſe duplicem ſicut iam dictum eſt. Ad ſextu ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ non ſit aliqua lex fomitis. Dic̄.n. Iſidorꝰ in. 2. ethino­logiaꝝ. lex rōne ꝯſiſtit: fomēs aūt ꝯſtit rōne: ſed ma gis a ratione deuiat. ergo fomes non hꝫ rōnē legis.. Oīs lex obligatoria eſt ita qui eam non ſeruant trāſgreſ ſores dicuntur: ſed fomes non conſtituit aliquē tranſgreſſo rem ex hoc ipſum non ſequitur: ſed magis tranſgreſſo. reddit̉ ſiquis ipſam ſequat̉: ergo fomes non hꝫ rationem legis.. Lex ordinat̉ ad bonū cōmunē: ut ſupra habi­tum eſt: ſꝫ fomes non inclinat ad bonū cōmune: ſꝫ inagi­