Queſtio CX. 122 quibꝰ nō dat̉ ꝑſeuerare in gratia. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m: ꝙ obiectio illa ꝓcedit de primo mō ꝑſeuerātie ſicut ⁊ ſecunda obiectio ꝓcedit de ſecūdo. ¶ Unde patet ſolutio ad ſe cundū. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ ſicut Aug. dicit in li. d̓ naͣ ⁊ gratia: hō in prīo ſtatu accepit donū ꝑ qd̓ perſeuerare poſſet: non aūt accepit vt ꝑſeueraret. nūc aūt ꝑ gr̄am xp̄i multi ac cipiūt ⁊ donū gratie quo perſeuerare pn̄t: ⁊ vlteriꝰ eis datur ꝙ ꝑſeuerent: ⁊ ſic donuꝫ xp̄i eſt maius qͣꝫ delictū Ade. ⁊ tn̄ faciliꝰ hō ꝑ gratie donū ꝑſeuerare poterat ī ſtatu īno centie in quo nulla erat rebellio carnis ad ſpūm: quā nunpoſſumꝰ qn̄ reꝑatio gratie xp̄i ⁊ ſi ſit īchoata qͣꝫtū ad men tem: nōdū tn̄ eſt ꝯſumata qͣꝫtū ad carneꝫ: qd̓ erit in patria vbi hō nō ſolū ꝑſeuerare poterit. ſꝫ ēt peccare nō poterit. ¶ Queſtio. cx. Einde conſiderandū eſt de gratia dei qͣꝫtū ad eiꝰ eſſentiā. ¶ Et circa hoc querūt̉ qͣtuor. Primo vtrum gratia ponat aliquid in anima. 2º vtrum gratia ſit qualitas. 3º vtrum gratia differat a virtute infuſa. 4º de ſubiecto gratie. Ad primū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ gr̄a nō ponaaliquid in aīa. Sicut.n. hō dr̄ habe gratiā dei: ita ēt gratiā hoīs: vn̄ dicit̉ Gen̄. 39. ꝙ dn̄s dedit. Ioſeph gratiā in cōſpectu pͥncipis carceris: ſed ꝑ hͦ ꝙ hō dr̄ hr̄e gratiā hoīs nihil pōitur in eo qui gratiā alterius habet: ſꝫ in eo cuiꝰ gratiā hꝫ ponit̉ acceptatio quedā. gͦ ꝑ hoc ꝙ hō hr̄e gratiā dei dicit̉ nihil ponit̉ in anima. ſꝫ ſolū ſignificat̉ acceptatio diuīa. ¶ Pͣ. Sicut aīa uiuificat corpꝰ ita deꝰ uiuificat aīam. vn̄ dicit̉ Deut̓. 30. Ipſe ē uita tua ſꝫ aīa uiuificat corpꝰ īmediate: gͦ ēt nihil cadit medium īter deū ⁊ aīaꝫ. nō gͦ gratia ponit aliꝗd creatū ī aīa. ¶ Pͣ. Ad Ro. pͥº. ſuꝑ illd̓. Gratia vob̓ ⁊ pax. dic̄ glo. gratia.i. remiſ ſio pctōꝝ: ſꝫ remiſſio pctōꝝ nō ponit ī aīa aliꝗd: ſꝫ ſolū ī d̓o nō īputāte pctm̄. ẜꝫ illd̓ pſal̓. Btūs vir cui n̄ īputauit dn̄s pctm̄. gͦ nec gratia ponit aliꝗd ī aīa. ¶ Sꝫ ꝯͣ. lux ponit ali quid ī illuminato: ſꝫ gr̄a ē q̄dā lux aīe. vn̄ Aug. dic̄ ī li. d̓ na ⁊ gratia. Preuaricatorē legis digne lux deſerit veritatis: qꝛ deſertꝰ utiqꝫ ſit cecꝰ. gͦ gratia ponit aliquid ī aīa. ¶ Rn̄ dd̓ꝫ ꝙ ẜꝫ cōeꝫ modi loquēdi tripl̓r gratia accipi ꝯſueuit. Unoº ꝓ dilectione alicuiꝰ: ſic̄ ꝯſueuimꝰ dicere ꝙ iſte miles bꝫ gratiā regis.i. rex hꝫ eū gratuꝫ. Secūdo ſumit̉ ꝓ aliqͥ dono gratis dato: ſic̄ ꝯſueuimꝰ dicere hāc gratia facio tibi. Tertio mō ſumit̉ ꝓ recōpēſatiōe bn̄ficij gratis dati ẜꝫ ꝙ dicimur agere gratias bn̄ficioꝝ. Quoꝝ triū ſcd̓ꝫ depēdet ex pͥmo: ex amore.n. qͥ aliꝗs hꝫ aliū gratū ꝓcedit ꝙ aliꝗd ei gratis īpēdat. Ex ſecūdo āt ꝓcedit tertiuꝫ: qꝛ ex bn̄ficijs gratis exhibitis gratiaꝝ actio ꝯſurgit. Quātū igit̉ ad duo vltima māifeſtū ē ꝙ gratia aliꝗd pōit ī eo ꝗ gratiā accipit. Prīo ꝗdē ip̄ꝫ donuꝫ gratis datuꝫ. ſcd̓o huiꝰ doni recogni tionē. Sꝫ qͣꝫtuꝫ ad pͥᵐ eſt dr̄ia attendēda circa gratiā dei ⁊ gr̄aꝫ hoīs: qꝛ.n. bonū creature ꝓuenit ex volūtate diuinaiō ex dilectiōe dei qͣ vult creature bonū ꝓfluit aliqd̓ bonū in creatura. volūtas aūt hoīs mouet̉ ex bono p̄exiſtēte in rebꝰ. ⁊ inde ē ꝙ dilectio hoīs nō cauſat total̓r rei bonitatē: ſed p̄ſupponit ip̄am vel in ꝑte vel in toto. Pꝫ igit̉ ꝙ quāli bet dei dilectionē ſeꝗt̉ aliqd̓ bonū ī creatura cauſatū: qn̄qꝫ nō tn̄ dilectiōi eterne coeternū: ⁊ ẜm hmōi bōi dr̄iaꝫ differens ꝯſiderat̉ dilectio dei ad creaturaꝫ. Una ꝗdē cōis ẜm quā diligit oīa q̄ ſūt: vt dr̄ Sap̄. 11. ẜꝫ quā eē naͣle rebꝰ cre atis largit̉. Alia āt dilectio ē ſpūalis ẜꝫ quā trahit creaturā rōnalē ſupra cōditionē naͣe ad ꝑticipationē diuini bōi: ⁊ ẜꝫ hanc dilectionē dr̄ aliquē diligere ſimpl̓r: qꝛ ẜm hanc dilectionē vult deꝰ ſimpl̓r creature bonū eternū qd̓ ē ip̄e. Sic igit̉ ꝑ hoc ꝙ dr̄ hō gr̄am dei hr̄e ſignificat̉ ꝗddā ſuꝑ naͣle in hoīe a deo ꝓueniēs: qn̄qꝫ tn̄ gr̄a dei dr̄ ipſa eterna d̓i dilectio ẜꝫ ꝙ dr̄ et gratia p̄deſtinatiōis inqͣꝫtū deꝰ gratuito ⁊ nō ex meritis aliquos p̄deſtinauit ſiue elegit. Dicit̉.n. ad Eph̓. pͥº. Predeſtinauit nos in adoptionē filioꝝ in laudeꝫ gl̓ie gratie ſue. ¶ Ad pͥᵐ gͦ dd̓ꝫ: ꝙ ēt ī hoc ꝙ dicit̉ aliquis habere gratiā hoīs intelligit̉ in aliqͥ eē aliꝗd qd̓ ſit hoī gratū: ſicut ⁊ in hoc ꝙ dicit̉ aliꝗs gratiā dei hr̄e: ſꝫ tn̄ differen ter. nā illud qd̓ ē hoī gratū in alio hoīe p̄ſupponit̉ eiꝰ dilectioni. cātur aūt ex dilectiōe diuina qd̓ ē in hoīe deo gratuꝫ vt dctm̄ eſt. ¶ Ad 2ᵐ dd̓ꝫ: ꝙ deꝰ eſt vita aīe ꝑ modū cāe efficiētis: ſed aīa ē vita corꝑis ꝑ modū cāe formalis. inter formā aūt ⁊ mam nō cadit aliqd̓ mediū: qꝛ for ꝑ ſeip̄am informat mām vel ſubiectū: ſꝫ agēs informat ſubiectū nō per ſuā ſubſtantiā: ſed ꝑ formā quā cauſat ī ma. ¶ Ad zm dd̓ꝫ: ꝙ Aug. dicit ī li. retractationū. vbi dixit gr̄am eſſe re miſſionē pctōꝝ: pacē v̓o in recōciliationē dei: nō ſic accipiēdum eſt ac ſi pax ipſa ⁊ recōciliatio nō ꝑtineāt ad gratiā ge neralē: ſed ꝙ ſpāliter gratie noīe remiſſioneꝫ ſignificauerit pctōꝝ. nō ergo ſola remiſſio pctōꝝ ad gratiam pertinet: ſꝫ etiam multa alia dei dona: ⁊ iō remiſſio pctōꝝ non ſit ſine aliquo effectu diuinitus in nobis cauſato: vt infra patebit. Ad ſecundū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ gr̄a nō ſit qͣlitas aīe. Nulla.n. qͣlitas agit in ſuū ſubiectū: qꝛ actio qͣlitatis nō ē abſqꝫ actiōe ſubiecti. ⁊ ſic oporteret ꝙ ſubiectū ageret in ſeip̄ꝫ. ſꝫ gr̄a agit in aīam iuſtificando ip̄am. gͦ gratia nō eſt qͣlitas. ¶ Pͣ. Subſtātia eſt nobilior qͣlitate: ſed gratia eſt nobilior qͣꝫ natura anime. multa enī poſſumus per gratiam ad que natura non ſufficit: vt ſupra dictū eſt. ergo gratia non ē qͣlitas. ¶ Pͣ. Nulla qͣlitas remanet poſtqͣꝫ deſinit eē ī ſubiecto. ſed gratia remanet. nō enim corrumpit̉: qꝛ ſic in nichiluꝫ redigeretur. ſicut ex nihilo creatur. vn̄ ⁊ dicit̉ noua creatura ad Gal̓. vltimo. ergo gratia non eſt qualitas. ¶ Sed ꝯͣ ē quod ſuꝑ illud pſal̓. Ut exhilaret faciem in oleo. dicit glo. ꝙ gratia eſt nitor anime ſanctum concilians amorem: ſed nitor anime eſt quedam qualitas ſicut ⁊ pulchritudo corporis. ergo gratia eſt quedam qualitas. ¶ Rn̄º dd̓m ꝙ ſicut iam dictum eſt: in eo qui dicitur gratiam dei habere ſignificat̉ eſſe quidam effectus gratuite dei voluntatis. Dictum eſt aūt ſupra ꝙ dupliciter ex gratuita dei volūtate homo adiuuatur. Uno modo inqͣꝫtum anima hominis mouetur a deo ad aliquid cognoſcendum vel volenduꝫ uel agendū. ⁊ hoc modo ipſe gratuitus effectus in homine nō ē qualitas: ſed motꝰ quidam anime. actus enī mouentis in moto eſt motus: vt dicit̉ in. 3. phy. Alio modo adiuuatur hō ex gratuita dei voluntate ẜm ꝙ aliquod habituale donum a deo anime infunditur. ⁊ hoc ideo qꝛ nō eſt ꝯueniēs ꝙ deminꝰ ꝓuideat his quos diligit ad ſuꝑnaturale bonū habē dum qͣꝫ creaturis quas diligit ad bonū naturale habēdū. Creaturis aūt nalibus ſic ꝓuidet vt non ſolū moueat eas ad actus naturales: ſed etiā largit̉ eis formas ⁊ virtutes quaſdā que ſunt principia actuū: vt ẜm ſeipſas inclinent ad hmōi motus: ⁊ ſic motꝰ quibus a deo mouentur fiunt creaturis ꝯnaturales ⁊ faciles. ẜꝫ illd̓ Sap̄. 8. ⁊ diſpōit oīa ſuauiter. multo igit̉ magis illis quos mouet ad conſequen duꝫ bonū ſuꝑnaturale eternū īfundit aliqͣs formas ſeu qͣli tates ſuꝑnaturales: ẜꝫ quas ſuauiter ⁊ ꝓmpte ab ip̄o moueantur ad bonū eternum cōſequendū: ⁊ ſic donum gratie qualitas quedā eſt. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m: ꝙ gratia ẜm ꝙ eſt qualitas dicitur agere in animā nō per modū cauſe efficientis: ſed ꝑ modū cauſe formalis. ſicut albedo facit al bum: ⁊ iuſtitia iuſtū. ¶ Ad 2ᵐ dd̓ꝫ: ꝙ oīs ſubſtātia vel ē ipſa naͣ rei cuiꝰ eſt ſubſtātia: vel eſt pars nature ẜm quem modū materia uel forma ſubſtātia dicit̉: ⁊ qꝛ gratia ē ſuꝑ naꝫ hūanā nō pōt eē ꝙ ſit ſubſtātia aut forma ſb̓ſtātialis: ſꝫ eſt for accidētalis ipſiꝰ aīe. Id.n. qd̓ ſb̓ſtātial̓r ē in deo accidētaliter ſit ī aīa ꝑticipante diuinā bonitatē: vt de ſcīa pꝫ: ẜm hoc ergo ꝙ anima imperfecte participat diuinā bonitatem: ipſa participatio diuine bonitatis que eſt gratia imperfectiori modo habet eſſe in anima qͣꝫ anima ī ſeip̄a ſubſiſtat. eſt tamē nobilior qͣꝫ natura anime inqͣꝫtū eſt expreſſio vel participatio diuine bonitatis: nō aūt qͣꝫtū ad modū eſſendi. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ ſicut dicit Boetius: accidentis eſſe eſt in eſſe. vnde omnē accidens non dr̄ ens quaſi ip̄m eſſe hēat: ſꝫ qꝛ eo aliꝗd ē. vn̄ ⁊ magis dicit̉ eē entis qͣꝫ ens: vt dr̄ in. 11. metaph̓. ⁊ qꝛ eiꝰ ē fieri vel corrūpi cuiꝰ eſt eſſe: iō ꝓprie loquēdo nullū accidens neqꝫ ſit neqꝫ corrūpit̉: ſꝫ dr̄ fieri vel corrūpi ẜm ꝙ ſubiectū incipit vel deſinit eē in actu ẜm illud accidēs: ⁊ ẜꝫ hoc ēt gratia dr̄ creari ex eo ꝙ Q 2
