Liber moribꝰ ſeuientibꝰ peiora b ſūt hoſtibꝰ. Atᵇ ille ſcipio tifex maximꝰ vr̄ ille iudicio totius ſenatꝰ vir optimꝰ iſtā vobis metuēs calamitatem nolebat emulā tūc imꝑij ro­mani carthaginē dirui de­cernēti vt dirueret̉ ꝯtradice bat cathoni timēs infirmis aīs hoſtē ſecuritatē tanqͣꝫ pupill̓ ciuibꝰ idoneū tutorē: nec eſſariū vidēs terrorē Nec ſnīa fefellit re ipſa batū ē: qͣꝫ veꝝ diceret. Dele ta quippe carthagīe: magno ſcꝫ terrore romane reipubli ce depulſo extincto: tāta rebꝰ ꝓſperis orta mala ꝯti­nuo ſubſecuta ſūt: vt corru­pta diruptaqꝫ ꝯcordia pͥus ſe aſſidue. tūc ab his rome ſacris p̄erāt inuētū fuit ta le carmen qn̄ hoſtis alienigene terre italie bellū intu­liſſet pelli de italia vinci poſſe ſi matris peſſim­iuncte numē rome adductū foret. qd̓ carmen ẜm oui diū libro. ij. de faſtis fuit ſibylle. Occaſiōe huiꝰ car­minis miſerūt le gatos romāi in phrygiā eſt ꝑs aſie vt afferrent mr̄eꝫ peſſimiū­ctā legati vero fati trāſeūtes appollinem del phicū ꝯſuluerūt de agēdis. ꝓmiſit eis ꝓſpe exitū adiu­torio attali regiſ aſie. ꝯfedera­tus amicus ro manoꝝ erat. Et addidit appollo redirent ro mr̄e peſſi­miūcta oīno hē­bant curare re ciperet̉ in hoſpi cio ab optīo vi­ro. Ipſa vero mare deportata vſqꝫ ad oſtiā vn̄ d̓r ep̄us oſtiēẜ cardinalis. deliberauit ſenatus qͥs eſſꝫ in vrbe vir optimus. vnanimiter decreuit ſup̄­dictū ſcipionē naſicā eſſe viꝝ optimū vrbis. mittē­ in oſtiā multitudinemronaꝝ ad recipiendū ma trē peſſimiūctā. Quo veniſſet recepit in ho­ſpiciū ſuū romā detulit. Premiſſa excerpta ſūt ex ti­to liuio. Un̄ ptꝫ p̄fatus ſcipio maxīe reputatōis auctoritatis fuit apud romāos. Aduertendū ē autē illa mr̄ peſſimiūcta de dictū ē fuit ꝗ̄dā ſtatua la­pidea mr̄ deoꝝ. vn̄ florꝰ dicit mr̄ peſſimiūcta fuit lapis qͥdā que matrē deoꝝ incole dicebāt. ſcꝫ incole illiꝰ loci vn̄ adducebat̉. qͣre aūt dicta ſit mr̄ deoꝝ. dam dea quā gētiles colebāt. alias dicet̉. Iſta ꝟo mi deoꝝ vocat̉ multꝭ noībꝰ. vocat̉ em̄ mr̄ ſeu dea peſſi­miūcta dea idea a loco vn̄ fuit trāſportata. ida fuit ſilua q̄dā iuxta troiā phrygiā. ī ſilua fuit peſ ſimiū. vicꝫ locus ſic dictus vn̄ fuit aſportata. vnde qn̄qꝫ ab illo loco ſcꝫ peſſimio. dicta ē mr̄ peſſimiūcta Et qn̄qꝫ ab illa ſilua vocat̉ dea idea. vocat̉ etiā qn̄qꝫ berecyntia a berecynto loco vicꝫ alio in quo colebat̉ vocabat̉ celibes alma oꝑis rhea. De iſta plus dicet̉ infra libro. ij. ca. iiij. vbi augꝰ de ipſa facit men tionē exp̄ſſam. b At ille ſcipio ⁊cͣ. ponit augꝰ conſiliū ſcipionis naſice p̄fati quod dedit romanis. Ad cuius intelligentiā ſciendū eſt ẜm oroſiū libro iiij. finito tercio bello punico in quo romani penos ſibi totaliter ſubiecerant cōtriuerant. habitū eſt in­ter romanos conſiliū. quid de carthagine facienduꝫ eſſet. Ouidam vero conſuluerūt ꝓpter ꝑpetuam ſecuritatem vrbis romane eſſet delenda. inter quos vt patꝫ hic augꝰ. fuit catho videlicꝫ cenſorius ſeu uis cruētiſqꝫ ſeditiōibꝰ: dein de mox malaꝝ ꝯnexiōe cāꝝ bellis etiā ciuilibꝰ tante ſtra ges ederēt̉: tantus ſanguis effūderet̉: tāta cupiditate ſcriptionū ac rapinaꝝ ferue ret īmanitas: vt romani illi vita ītegriore mala metue bāt ab hoſtibꝰ ꝑdita ītegrita te vite crudeliora paterēt̉ a ciuibꝰ eāqꝫ ip̄a libido dn̄an­di int̓ alia vitia gn̄is hūani īmoderatior īerat vniuerſo ppl̓o romāo: poſtea qͣꝫ ī pau­cis potētioribꝰ vicit arbitroſ fatigatoſqꝫ ceteros etiā iu­go ẜuitutꝭ opp̄ſſit. C. XXXI Am quādo illa qͥe­ſceret ī ſuꝑbiſſimis mētibꝰ donec ꝯtīuatꝭ catho ſuꝑior. de quo dixi ſup̄ ca. xxiiij. Quidā vero conſuluerūt ꝓpter virtutis curā perpetuā quam ſemꝑ ex ſuſpitione emule hoſtilis ciuitatis ſcꝫ car­thaginis impenderent ne romanis vigor bellis ſemꝑ exercitatus. in ſegniciem ſecuritate ex ocio ſolueret̉ carthago de­leret̉. inter eos fuit ſcipio naſi­ca vt patꝫ hic auguſtinuꝫ. De iſta ꝟo cōtrarie­tate ꝯſilioꝝ. flo­rus in abbreuia­tione titiliuij li­bro. xlix. ſic ſcri­bit. Inter mar­ ſcipionē na ſicam quoꝝ al­ter ſapiētiſſimꝰ vir ī ciuitate ha­bebat̉. alter op timus etiam iu­dicabat̉ a ſenatu erat diuerſis cer tatū ſententijs. cathone ſuaden a te bellū. vt tol­leret̉ delereturqꝫ carthago. naſica diſſuadente. pla cuit tn̄ eo car­thaginenſes ꝯtra fedus naues haberent exerci tus extra fines duxiſſent. ſocio ppl̓i romani et amico maſiuiſſe arma intuliſſent. filiū eius gulu ſam legatis romanis erat in oꝑidū non recepiſ­ſent bellū his indici. hec florus. Non eſt tn̄ intelligē dum ſenatus ſtatim poſt conſiliū cathonis cenſue rit carthaginē oīno delendā. īmo ſicut narrat titus li uius libro. xlix. florus in epiſtomate libro. ij. Sena tus volens mediare inter ſententiā cathonis ſcipi onis p̄dicti cenſuit carthago ſtaret. ſic tn̄ eſſꝫ romanis metuenda. Et ideo voluit carthaginēſes ꝯſtruxiſſent ſibi ciuitatē diſtantē a mari decē miliari bus. ſed qꝛ carthaginenſes hoc noluerūt facere vllo . indicto eis bello expugnata eſt carthago. ſimi­liter deleta. Oroſius dicit ſe nūqͣꝫ vidiſſe huius ter­cij belli punici certā cām ex ꝑte romanoꝝ. Et hoc ſen ſit ſcipio naſica vt ptꝫ titū liuiū libro. xlviij. Quic qͥd vero de hoc ſit. conſtat tn̄ conſiliū ſcipionis de carthagine ſubuertenda habuit effectū. ideo ſecuta ſunt mala in vrbe. ſcipio naſica metuebat fu tura vrbi ſi carthago deleret̉. poſtqͣꝫ carthago dele ta ē roma potita ē ſecuritate quā querebat. ſcꝫ. xl. anno poſt auerſionē carthaginis. geſtit mariꝰ ſextū conſulatū. id eſt ſexto factus eſt conſul. extūc fe­re vſqꝫ ad natiuitatē xp̄i. ceſſauerūt romāoꝝ inte ſtina bella. nam ipſo tꝑe ſic inter ſe mutuo pugnaue rūt fere ꝑduxerūt ſtatū romani īperij vſqꝫ ad exitiū de iſtis bellis dicēt̉ multa infra libro. ij. Ca. XXXI Am qn̄ illa quieſceret ⁊cͣ. In hoc capl̓o con firmat augꝰ. dictū ſcipionis naſice qui dice bat vt patuit in p̄cedenti capl̓o ſecuritas