ſentit in ſimili Io. an. in. c. fundamenta. de elect. li. vi. in nouella. vbi dicit ꝙ licꝫ appellatōne nepotis tantū comprehendat̉ deſcendens ex filio vel filia vt ptꝫ in. l i. et in. l. iuriſconſultus. ff. de gradi. et in. c. ad apl̓icam alias ad ſedem. xxxv. q. v. et patet etiam in arbore con ſanguinitatis et affinitatis tn̄ ex cōmuni vſu loquendi cōprehendit̉ etiam filius fratris vel ſororis et ꝓpter iſtum vſum loquendi cōcludit ibi talem nepotem inclu di etiam in diſpoſitōne illius. c. que eſt valde odioſa. Frede. de ſenis. cōſilio. xxxviij. voluit deſcendentes ex fratre vel ſorore ꝯprehendi appellatōne nepotū in ma teria odioſa licꝫ aliqn̄ improprient̉ vocabula. Sed dictum frede. puto reſtringendū qn̄ hoc nō habet cō­munis vſus loquendi alias aūt dictū ſuum nō ꝓcede̓t ꝑ predicta et dicit butri. hͦ ꝓcedere etiam ſi ſtatutū di­ctaret ſtatuta debere intelligi vt iacēt ſecus dicit in legi bus cōditis a iuriſꝑitis qꝛ tunc ẜm eum verba regulā tur nō ab vſu loquendi ſed a ꝓprietate vocabuli hͦ ītel­ligit veꝝ do. An. et puto bene niſi eſſet vſus loci cōdite legis qꝛ tunc debent intelligi verba ẜm ꝯn̄eꝫ vſum ſe cus aūt ſi lex ꝯprehenderet multa loca vbi nō eſt talis vſus loquendi qꝛ tūc verba intelligunt̉ ꝓprie ⁊ nō re­gulariter ab vſu loquendi. Item addit ⁊ aliud noͣbile videlicꝫ ꝙ ſi ſtatutū dictaret ſtatuta debere ītelligi nul lo extrinſecus addito vel intellecto ꝙ tūc debent intel ligi nō ẜm ꝯmunem vſum loq̄ndi. qꝛ ille intellectꝰ eſt extrinſecus ſed ẜm proprium ſignificatū vocabuloruꝫ et hͦ noͣ qꝛ faciunt ad multa. Scd̓o glo. pͥncipaliter querit que ſit materia in hͦ oꝑe et rn̄det ꝙ ſunt ip̄e ꝯſtō nes et decretales epiſtole ſub ſingulis titulis colloca­te. hec ꝑticula glo. poteſt dupliciter intelligi ẜm Io an p̓mo ꝙ ipſa collatio ꝯſtitutionū ſit materia et ẜm hoc glo. non bn̄ diceret qꝛ hec collocatio facit hͦ volumē et volumen nō eſt materia ſui ipſius. p̄t et ſcd̓o intelligi d̓ decretalibus ꝓut pͥmitus extrauagabant̉ et ſcd̓m hoc glo. bene dicit ꝙ ip̄e decretales extrauagantes fuerūt et ſunt materia huiꝰ ꝯpilatōnis vt exp̄ſſe colligit̉. jͣ. ī ꝓ hemio.§. ſane. et aduerte qꝛ hoc ꝓcederet inqͣꝫtū Gre go. nihil de ſuo poſuit ſed reſpectu iuriū ꝑ eum editoꝝ materia eſt illa que eſt in hac ſcientia et dicunt quidā vt refert h̓ Io. an. qꝛ materia eſt bonū ꝯmune ſicut eti am in ſcientia morali et ꝓ hͦ. l. i. ff. de iuſti. et in. ibi iu­ſticia eſt ars boni ⁊ equi ⁊cͣ. Sed veritas eſt ꝙ mate­ria huius cōpilatōnis non dico ſcientie ſunt ip̄e decre tales ſed materia ſcientie eſt ipſum bonū ꝯmune hͦ em̄ intendit lex vt ſeꝑet equum ab iniquo et iuſtum ab in iuſto vt in p̄alle. l. i. et in. c. ad fidem. xxiij. q. v. et de hͦ etiam. jͣ. tangā. Tercio querit glo. que ſit vtilitas ex hac cōpilatōne et rn̄det vt his lectis et intellectis ſcia mus diſcernere inter equum et iniquum ⁊cͣ. Ex hac ꝑticula noͣ ꝙ intelligere non ſequit̉ a legere vnde p̄t eē legere ſine intelligere. nam multiplex eſt legere qn̄qꝫ em̄ quis legit ad cordicem vt ſunt qui legūt ſuꝑficiali ter et nō intelligunt. Eſt aūt legere oculo mentis ⁊ cor dis vt ſunt legentes ⁊ intelligentes. aliqd̓ eſt lege̓ mē tale vt ſunt legentes ea que ſunt deleta ꝑ principiuꝫ et finem. ad hͦ. c. inter dilectos. de fi. inſtru. et. l. i.§. ſed ⁊ ſi legi. ff. de his que inteſta. delen. et hec faciūt ad mul ta. pͥmo nunquid teſtis cōcludat ſi dicat ſe ſcire eo ꝙ legit et vid̓r ꝙ nō qꝛ non eſt ſufficiens cauſa ſcientie qꝛ potuit legere nō tn̄ intelligere ſed ꝯtrariū eſt verū quia ſufficit ꝙ reddat cauſam ꝓpinquam ſenſui vt vidi qͥa preſens fui et audiui qꝛ preſens eram nam dictum te­ſtis debet intelligi multum pingue et ex dicto declarat̉ cauſa. nam ſi pͥmo dicit ſe ſcire et poſtea reddit cauſam qꝛ legit vel pn̄s erat debemus intelligere ꝙ ipſe legen do intellexit et adhibendo pn̄tiam audiuit ad hoc qd̓ noͣ. Io. an. in. c. ij. de teſti. li. vi. et Bar. in. l. i.§. tutor ff. de auct. tu. et vide qd̓ dixi in. c. cum cauſam d̓ teſti. ad p̄dicta facit. l. diem. ꝓferre.§. coram. ff. de arbi. ⁊. l. coram. ff. de ꝟ. ſig. et noͣ. in. c. eoꝝ. xi. q. iij. nō em̄ dici tur qͥs pn̄s actui qn̄ nō audit vt ibi ꝓprie tn̄ legere im­portat lectōnem viſualem et intellectualem ad hͦ. c. ꝑ lectis. xxv. di. et ideo id qd̓ venit ex mente nō d̓r quis legere ꝓ hͦ qd̓ noͣ. Inno. in. c. pe. et fi. de offi. dele. vbi noͣbiliter dicit ſententiā non eſſe nullam licet ex mente et ꝑ interp̄tatōem habeat in ſe iuris errorem et tamen ſecus eſt quando ipſe error expͥmitur in ip̄a ſententia faciunt etiam p̄dicta ad ſtatuta punientia legenteꝫ in ſtrumentū damnatū et libellū famoſum nunquid cō­prehendat tm̄ legentem viſualiter an etiam mētaliter ⁊ ponderanda eſt cauſa ſtatuti. Quarto glo. pͥncipa liter querit cui ꝑti philoſophie ſupponat̉ hec ſcientia ⁊ dicit ꝙ ethice.i. morali ſcientie et exponatis.i. moraliſ ſcientie qꝛ ethica que tractat de moribus diuiditur in monaſticā yconomicā et politicam. vnde Ariſto. ꝯpo­ſuit librū ethicoꝝ et yconomice et librū politicorum. Monaſtica eſt ſcientia tractans qualiter ꝗs debet ſe­ipſum regere et virtuoſe viuere et d̓r a monos quod eſt vnum. Iconomica tractat de regimine familie qualit̓ quis debet regere ſuam familiam honeſte et virtuoſe. Politica vero tractat de regimine ciuitatū. vn̄ hec ſciē tia iuris comp̄hendit omnia iſta tria que tractat quali ter quis debet ſeipſum regere vt patet. jͣ. in ꝓhemio.§. ideoqꝫ. ibi vt honeſte viuat. Item qualiter debet rege re familiam et ſe habere circa alteruꝫ vt patet ibi alteꝝ non ledat. Item qualiter debet alios regere et ciuita­tes gubernare. vt patꝫ ibi ius ſuū ⁊cͣ. et. ff. de offi. p̄ſi. l. cōgruit. et. c. i. de offi. or. cum ſi. Aduerte tn̄ qꝛ lꝫ. hec ſcientia iuris ſubijciat̉ ethice nō tn̄ ꝓpter hoc infer tur ꝙ ſcientia moralis que ꝯtinet̉ in libris ariſto. ſit no bilior iſta. imo iſta nobilior illa inqͣꝫtū magis ſpecifice