Seite
De tempore De ꝓprietatibus temꝑis ⁊ eius paribus. Liberonus. Oſtquam autem diximus de ꝓ prietatibus celi ⁊ eiꝰ partibus de quibꝰ ſa cra pagina facit men­tionem dicendum eſt ſub breui cōpendio de eius effectu.ſ. de motu et mēſura motus.i. de ꝓprietatibus tēꝑis ⁊ ꝑtibus eius. Cauſatur auteꝫ motus primo ⁊ principaliter a uolutione celi cuius motꝰ pri mus eſt ⁊ ſempitemus. vt dicit̉ in li. de ce. et mū. neqꝫ ſimilis eſt motui inferiorū corpora li ⁊ viſibili ſiue mutabili cauſa tamē eſt mor­inferioris. qꝛ motus rerū inferiorum generabi lium ꝓcedit ex incorporali ⁊ uniformi motu orbium ſuperioꝝ vt dicit Ariſto. ibideꝫ. Ho tus aūt eſt tranſitus a termino ad terminū cō trarium. vt dicit̉ in fi. li. eiuſdem. Omne eniꝫ quod permutat̉. de contrario mutat̉ in contra rium. Et ſunt ſex ſpecies.ſ. generatio corru­ptio/ alteratio/ augmētum/ diminutio/ ſecun­dum locum mutatio. vt dicit idem. motus ue ro ꝑmutationis ẜm ſitum alius reuolubilis ⁊ ſpericus/ alius rectus/ alius compoſitus. Re uolubilis aūt non mutat locum ſecundum ſe totū ſed ẜm partes circulares. tamē quando­qꝫ mutat locū vt patet in motu planetarū. Re ctus autem ſemꝑ mutat locū ꝙͣdiu eſt in actu aut enī mouet̉ a cētro ad circūferentiā vt ignis et aer et hmōi leuia que ferūtur ſurſuꝫ aut ecō uerſo mouet̉ deorſum.ſ. ad centrū. ut grauia ſi cut aqua et terra. hic aūt motus ſex habet ſpe cies. Eſt enim dexter ſiniſter ante retro/ ſupe rior/ inferior. Cōpoſitus uero motꝰ eſt duobꝰ motibus cōtrarius ſicut motus ligni in quo accendit̉ ignis Notus in ſuꝑ hoc habet ꝓ­prium qꝛ ex vehemēti motū generat̉ calor vt patet ex motu primi orbis ex cuius cōfirmatō ne ⁊ motu inflāmatur ether vt dicit Ariſto. et ex motu liqueſit plumbū quod eſt in motu ut dicit idem. motus.n. non pōt mēſurari. niſi ſe cūdum menſurā ſpadi in quo eſt motus. Om ne aūt quod mouet̉ aūt mouet̉ proprietate ſue nature ſicut adamas mouet ferrū ex virtute ce­leſti. aut violentia ſicut ex forti impulſu venti mouet̉ nauis. aut ex voluntate ſicut mouet̉ cor pus ꝓut vult animus. Hotus vero mutatio nis eſt dupli vel mutationis de loco ad locuꝫ aut ꝑmutationis diſpoſitōis ad diſpoſitionē De loco ad locum aut naturaliter/ aut per vim lapis eniꝫ qn̄ ab alto dimittit̉ quanto magis deſcendit. tanto eſt eius motus magis impe­tuoſus. vnd̓ intendit̉ motus in fine ipſius. qd̓ vero mouet̉ per violentiā fortior motus eſt in principio motus ip̄iſius et quanto remotior eſt a ſuo principio tanto debilior erit motus vt patet in ſagitta ab arcū emiſſa. que tam a re motis pōt proijci. ꝙ in vltimo nihil penetrat neqꝫ ledit. motus itaqꝫ eſt generationis ⁊ om nis trāſmutatiunis inferiorū cauſatiuus. calo ris et inflāmationis inductiuus. tam aque ꝙͣ aeris ſubtilatiuꝰ. caloris naturalis cōfortati­uus. appetitꝰ excitatiuus medicine laxatiue ad mūdificandū corpora alias corpus cooperati uus. Unde dicit Hypo. ſi vis celeberū duce­re moue corpus. Item ſi fuerit motus a centro ad circūferentiam erit materie extenſiuus dif­fuſiuus et dilatiuus. Si vero fuent ecōuerſo a circūferentia vſqꝫ ad centrū erit aggregatiuꝰ partiū inſpiſſatiuus et conſtrictiuus. Itē mo­tus tēperatus eſt nature aīatorū corporū ꝯſe­uatiuus. īmoderatꝰ vero eſt nature deſtructiuꝰ Empus eſt reꝝ mutabiliū menſu­ra vt dicit Ariſto. in li. de quinqꝫ ſubſtā. vel tp̄us eſt numerꝰ nume­rans in omni eo quod numeratur vel ſicut dicit Ra. tp̄us ē dimenſio reꝝ muta­bilium ẜm motū ⁊ moram que coeua eſt in re­bus mutabilibꝰ. Et dicit Augꝰ. nihil eſt p̄cio ſius temꝑe. qꝛ d̓ omni poſſeſſione duo poſſūt ſimul haberi vel plura. ſed duo momenta ſi­mul haberinō poſſunt. Unde tempus recuꝑa tionē nō recipit. amiſſio.n. temꝑis irreuocabi lis eſt. breue ē tp̄s mutabile ⁊ inſtabile irreuo cabile. Cū enim motu mobili incipit/ quo pe nitus deficiēte tempus finit ⁊ ideo nō erit in futuro ſed ceſſabit qn̄ nihil niſi eternitas erit vt dicit Augꝰ. Tēpore nihil eſt cōis/ omnibꝰ enim equaliter eſt cōe. Tempore nihil labili­uus/ qꝛ nunꝙͣ quieſcit immo qn̄ incipit defice­incipit ⁊ decreſcere ⁊ ecōuerſo/ qꝛ preſens finis eſt preteriti ⁊ mox principiū eſt futuri. Omne enim tēpus tribus viciſſitudinibus variat̉.ſ. in preteritū preſens ⁊ futurū. Scd̓m rōnem tē poris ⁊ eius variā ſucceſſionem ſemꝑ eſt dies ⁊ nox vt dicit Beda ſed alibi dies alibi nox. tē pore nihil incertius nihil imperceptibilius. qꝛ vt dicit Iſi. tempus ꝑ ſe nō dinoſcit̉/ ſed ſolū ꝑ humanos actus. Item tꝑe nihil eſt alterabi lius ⁊ ideo corꝑi nihil periculoſius/ qꝛ vt di­cit Hypo. mutationes tēporū maxime gene­rant morbos. ſubita enī mutatio frigiditatis in caliditatem corꝑa alterat ⁊ immutat ⁊ ideo