Liber X et ideo qꝛ in ſummo piramidali angulo calidior exiſtit materiam ſibi impoſitā inflāmat facilius ⁊ accendit calorem ſcd̓m materiam in quam agit ⁊ lucē recepit. Unde ſi materia eſt turbida ⁊ fumoſa/ turbidā et obſcuraꝫ reddit lucem ⁊ ecōuerſo. ſi materia fuerit tranſparens et purā/ rutilat et radios luminoſos vndiqꝫ cir cūfundit. tenebroſa illuminat/ et abdita ꝑdit. viam ⁊ vie offendicula ambulātibꝰ oſtēdit. ꝓ pter ſui leuitateꝫ ⁊ materie aeret mobiltatē in quam agit/ in motu eſt ꝯtinuo ⁊ nunꝙͣ penitꝰ requieſcit. venti modicus impulſus flammaꝫ excitat ⁊ accendit. ſed ſi fuerit nimis vehemēs flāmam diſſipat et extinguit tortuoſe ⁊ anfractuoſe aerem impellit cōtinue. ⁊ ideo mouetur circulariter et accendit.(vt dicit Ber.) Unde Uulcanus a Iunonē in terra in proiectus ſecūdum figmenta poetica claudus fuit. ex vio lentia ſui motus ꝑtes materie in quas agit in uicem alidendo cōuertit/ et ex partium colliſio ne mutua ſonum facit. locum ſuperiorē querere ſatagit ⁊ materiam ſibi ꝑ incorporationem adherentem ab inferis ad ſuperiora attrahere non deſiſtit. Umus eſt vapor ex partibus materie ſubtilioribus ⁊ humidioribꝰ vi calore reſolutus. Habꝫ aūt graues partes mixtas cū leuibus ex qͦ bus obſcuritatem cōtrahit ⁊ fetorem. vnde ac rem denigrat ⁊ in naturam fumigabūdam cōuertit. amaritudinē.n. ex materie groſſitie cōtra hit ex cuius acumine oculos amaricat ac lacri mas ꝓuocat ac ſenſibiliter viſuꝫ ledit. ſui acu mine ⁊ ad cerebrū penetrat ſpiritum animaleꝫ grauat ⁊ ꝑ cōſequens naturalem. Unde dicit̉ in libro animalium. ꝙ ſumus candele extincte ledit pregnantes in tantū ꝙ ſi equa pregnans talem fumum ſenſerit faciet abortiuū. umꝰ etiam apibus eſt inimicꝰ ⁊ ledit ancipitres et alias prede aues.(vt idem dicit.) ſumꝰ inſu per cito morit̉ poſtꝙͣ oritur.(vt dicit glo.) ibi ſunt ſicut virgule fumi. cito enim in altū aſcen dit ⁊ cito vel ſubito euaneſcit. ex igne oritur ⁊ anteꝙͣ appareat ignis apparere videtur. a vēto mouet̉ ⁊ diſpergitur ⁊ multipliciter circūfertur. Fumus etiam oſtendit ventuꝫ aqua parte veniat. quia illuc fumus tendit quo vētus ipſum agitat ⁊ impellit.(vt dicit Grego.) Domos denigrat ⁊ inficit ⁊ in parietibus generat fuligmē atqꝫ nutrit. loca anguloſa petit ⁊ ī eis infectionis veſtigia imprimit ⁊ derelinquit. umus etiam aromaticus a ſpeciebus aroma ticis reſolutꝰ/ eſt ſenſui olfactus delectabilis ⁊ amicus. cerebri namqꝫ eſt confortatiuus/ ⁊ ſpi rituuꝫ cordis ⁊ capitis reparatiuus. reumatis nociui fluxus reſtrictiuus/ deſiccatiuus ⁊ conſtrictiuus et pororum obſtructorū aperitiuus. et ad confortationem neruoruꝫ ad interiora pe netratiuus. ſerpentum ⁊ venenoſorum anima lium ⁊ reptilium fugatinus. omnem etiam fu mum ⁊ maxime odoriferum odiunt tam colubri ꝙͣ ſerpentes.(vt dicit Grego.) ſumus inſuper a cibo vel a potu reſolutus/ vim caloris aſcendens ad cerebrum neruos ſenſibiles opilat/ ſomnuꝫ generat/ ⁊ ſenſus exteriores ligat/ et per conſequens calorem naturalem ad interiora reuocat/ ⁊ virtutem in interioribus ad iu uat ⁊ confortat. Si vero fuerit fumus melenco licus aūt nimis acutus vel venenoſus ex cibo vel potu erit medicina nociua reſolutus ad cerebrum aduolat virtutem animalem aggrauat timorem generat vt in melancolicis freneſim. et furorem concita vt in freneticis ⁊ ebrioſis. obliuionem ⁊ diſipientiaꝫ generat. vt in litar gicis. ſenſu ⁊ rōnis vſu priuat vt in epilenticis ⁊ caducis. Has ⁊ multas alias infert corpori fumoſitas peſſimas paſſiones ⁊ nociuas. Fu mi etiam a terra ⁊ mari virtute caloris ad ſuperiora attracti/ aerem inficiunt ⁊ condenſant nubes et nubiles generant. Uentis ⁊ tempeſtatibus ⁊ alijs aeris poſſionibus fomentum ⁊ materiam adminiſtrant. radios ſolares intercipiunt et obumbrant/ et hec de fumo nunc ſufficiant. Arbo eſt ignis actualiter incorporatus terreſtri materie et vnitus ac ignitꝰ.(vt dicit Ray.) Und̓ ignis per ſui incorporationem partibus groſſioribus terreſtris materie admixtus/ per quādā violentiaꝫ inferiꝰ detinet̉. vū ſicut igniſ et flamma mouetur ſurſum/ ſic carbo crepitan do ſcintillando grauitate materie deorſum in clinatur. Carbo itaqꝫ quando ignitur/ vertitur in ruborem. ſed quando extinguitur/ in nigredinem. ⁊ omnino perdit priſtinam ignis ſpeci em ⁊ decorem. Unde quando fuerit pulchior ex ſui ad ignem prima vnitate ſiue vnione. tāto apparet deformior ⁊ vilior in ipſius ignis extinctione. In carbone autem ſubſtantialis humiditas totaliter conſumitur. et ideo de facili rumpitur ⁊ frangitur. quando humor qui fuit cauſa coadherentie partium ignis totaliter violentia exauritur. ⁊ ideo in carbone extin cto. pars aꝑte de facili rumpit̉. qꝛ nihil humiditatis per quā partes cohereāt in ipſius ſub ſtantia inuenitur.(vt dicit Grego.) partibus
