Seite
De materia et forma terreſtis ſolis remanentibus ꝓpter dominiū ſiccitatis de facili reignitur. ſed poſtꝙͣ acce­ſus fuerit ita faciliter vel facilius re extingui­tur. ita ꝙ in eo nihil de ignis veſtigio propter nigredineꝫ reperitur. Nigredine enim ſua pol luit et inficit quicquid tangit. Carbo etiā igni tus acutiſſimum habet ignem. ⁊ ſumme acti­uum ⁊ penetratiuum. vnde ſui acumine ferrū coquit/ ⁊ partes eius reſoluendo et relaxando remollit. ſuo etiam acumine caput ledit. ſub cinere obuolutus in ſe ignem retinet et cuſto­dit. Detectus autem ⁊ frigido aeri expoſitus in fauillarum multitudinem redigitur. ⁊ ſubi to per ſe euaneſcit.(vt dicit Gre. Carbo ve­ro ſi ignitus fuerit plantas conculcantis vrit et ledit. extinctus vero quanuis vrendo nō le­dat tangentem. ſtridorem tamen et ſtrepitum magnum facit. Cintilla eſt modica ignis particu la ex materia ignea virtute ⁊ im­petu caloris diſſoluentis reſoluta Unde motus ſcintillaris eſt ſubi tus. vi enim ignea ſubito reſoluitur et ſurſum mouetur. ſed ex grauitate ꝑtis terreſtis ad cen trum tandē declinatur. Item motꝰ eius dariſ ſimus eſt ad modum ſtelle. ⁊ luminoſus. ⁊ per diffuſſionem ſue igneitatis in aerem. apparet viripis ⁊ radioſus. Preterea motus eius ad modum ignis actiuus ⁊ virtuoſus. naꝫ ex mo dica ſcintilla in fungo vel in ſtipula recollecta in ignem maximū ſubito augmentat̉/ aeris im mutatione ſubito euaneſcit. et extincta nihil ni ſi fauillam poſt ſe derelinquit. vento temꝑa­to ſeu flatu accendit̉. impetuoſo aūt extinguit̉ aerem penetrat. ⁊ tn̄ penetrando ipſum aereꝫ parum alterat ⁊ immuta. quāto eſt fortior. tā­to ſcintillaris motus ſiue impetus erit maior. ex materia viridi vl̓ humida ſcintile groſſiores ⁊ in ſuo effectu penetrabiliores generant̉. verū tamen pauciores. Auilla a fouēdo ē dicta. eo ꝙ ignē foueat atqꝫ tegat. Eſt enī cinis mo dicus de extinctiōe ſcintillaris ma terie derelictus.(vt dicit Iſi. Eſt autem fauilla tenuis/ mollis/ ⁊ ſicca/ atqꝫ le­uis/ in ſuperficie carbonis igniti adherenſ fui goreꝫ eius ebetat ⁊ furorē eius attenuat ⁊ mi­norat ad modicū venti flatū diſpergitur. diſꝑ ſa vero vix vel nunꝙͣ recollit̉.(vt dicit Greg. de facili inflammat̉. ſed ꝓpter defectum nutri menti ſubito extinguit̉. Fauilla etiam quādo eſt ignea/ venti raptu ſurſum tendit. extincto autem ꝓprio pōdere/ ima petit.(vt dicit Gre go.) vnde deorſum tedit motu ꝓprio. ſed ſur ſum extollitur. rapitur impetu alieno. Inis a cadendo eſt dictꝰ. nam de ſubſtantia materie terreſtris vi ca­loris reſolutus generatur.(vt dicit Iſido.) Eſt autem cinis mollis/ deſpecti coloris/ amari ⁊ ſtiptici eſt ſaporis/ partes habet tenuiſſimas ⁊ minutiſſimas. le­ui flatu ſparſionis ⁊ diuiſionis receptiuas. Ci nis habet virtutem colatiuā ſiue mundificati uam. Und̓ valet ad veſtium ablutionem. ha bet ⁊ vim corroſiuam ⁊ deſiccatiuā.(vt dicit Conſtan. Cinis inſuper ſi fuerit calidꝰ/ ignē ab eo tectum cuſtodit. Si vero fuerit frigidus deſtruit et extinguit. Cinis etiam per multam ignis conflagrationem ⁊ violentiam ſuā for­mam vilem ⁊ obſcuram aliquando commu­tat in ſpeciam vitream atqꝫ claram. nā ex ma­teria cinerum ſolet fieri vitrum.(vt dicit Gre­go. Hoc autem habet cinis defectus ⁊ imꝑ­fectionis. quia quanuis quotidie aque vl̓ plu uie irrigationem ſuſcipiat/ ſterilis tamen ma­net. vnde terram quam tangit non fecundat. ſed potius ſi ſterilis fuerit/ reddit ſteriliorem ⁊ in omnibus viliorem. Er eſt dictus eo ꝙ ferat ignem et ab aqua feratur.(vt dicit Iſido­rus. Aer autem partim pertinet ad materiam terreſtrem/ parti ad materiam celeſtem.(vt dicit Beda.) Nam ꝑs aeris ſuperior pura dara/ et quieta/ vbi pro cello ſi et ventoſi motus non poſſunt attinge­re pertinet ad celeſtem. pars vero inferior ſpe­re aque ⁊ terre vicina/ turbulenta groſſa ⁊ cō­pacta/ ex humidis ⁊ terreis vaporibus corpu lenta/ pertinet ad terreſtrem et hec pars aerea diuerſas ex ſe producit ſpecies. Nam vt dicit Iſido. Aer vehementius concitatus facit vē tos/ choruſcationes/ ⁊ tonitrua/ contractus. nubila. conſpiſſatus/ pluuias. congelatus/ ni uem et grandinem/ diſtentus/ vel temperatuſ ſerenitatem.(vt dicunt Iſidorus et Beda.) Plus autem habet raritatis ⁊ manitatis ꝙͣ ce tera elementa. Eſt autem aer ſecundum Con­ſtan. ſimpliciter ſubſtantialiter humidus ⁊ ca lidus. Ex propria enim natura ſeu ſubſtantia eſt humidus et ex vicinitate orbis calidus. et ideo ſecundum vtriuſqꝫ qualitatis proprieta tem aer eſt ſui naturaliter diffuſſiuus a ſuperfi cie terre ⁊ aque vſqꝫ ad ſperam ignis vndiqꝫ extenſimus. ex ſubſtantie autem ſue ſubtilita­te et raritate/ tranſparens eſt et perſpiciuus.