Seite
Liber. XIX humidi. nam calor naturalis agens in humi dum terminando/ ⁊ digerendo/ ⁊ exſiccando in fine nigredinem derelinquit. I vero ſit ī materia humida ⁊ in illud vincat dominās frigiditas tūc albedo generatur. vt apparet in niue ⁊ pruina/ ⁊ in canicie/ ⁊ in humoribuſ fleumaticis. Quāuis enim frigus aggreget humidum/ non tamen ſicut ſiccum. humiduꝫ etenim cum ſit perſpicuum/ magis eſt aptum natuꝫ ad nobile eſſe coloris. Preterea humi dum compreſſum paratur ad ſperſionem/ ⁊ ꝑ tium ſeparationem. Sic autem non eſt de ſic­co. ꝓpter quod magis paratur quāuis ꝑ cō­preſſionem ad receptionem caritatis ⁊ aper­tionem ꝙͣ ſit ſiccum. ⁊ ideo poteſt melius frigi­dum generare album in humido ꝙͣ in ſicco. ⁊ ſic eſt intelligendum quod dicit ariſto. lib. xix. ꝙ albedo generat̉ ex aere vaporoſo. id eſt de­clinante ad humiditatem aqueam/ ⁊ hoc pro pter frigidi actionem. quod vero dicit cōmē­ꝙ albedo generatur ex igne claro admixto cū elemento valde dyaphano/ intelligendum ē declaritate que per tranſumptionem albedo ſepius ab ariſto. nuncupatur. ſcd̓m ꝙ albedo dicitur generari in nubibus ex refulgentia ra­diorum in eis ſi tenues fuerint atqꝫ rare. ⁊ ſic etiam flamma aliquando apparet alba quan do materia aeris eſt ſubtilis in qua radiat va por ignis. ⁊ talis albedo non eſt ꝓpria ſꝫ po tius tranſumptiua. poſſemus tamen extende re verbum cōmentatoris ꝙ dicit hoc de igne ratione perſpicui quod eſt materia ꝓpria al­bedinis/ nō rōne ſue actiōis. vnde hoc quod dicit debet intelligi de igne qui debet eē ma­teria coloris ⁊ non de efficiente extra. ⁊ ſecun dū hoc intelligitur materialiter n̄ effectiue ne­qꝫ formaliter. Unt autem inter albedinem ⁊ ni gredinem multi gradus interme­dij ſcd̓m intenſionē dominij tam qualitatum actiuarum ꝙͣ paſſiuarum/ ſcd̓ꝫ eē debiliꝰ ⁊ fortius multipliciter ⁊ ſcd̓m multos gradus. quia quāto plus dominatur ſiccitas/ tanto in maiori difficultate ſubtiliatur/ ⁊ rari ficatur ⁊ elucidatur. ⁊ ſic difficilius fit perſpi cuū ⁊ per conſequens albedo eo ꝙ ſiccum eſt denſum ac ſolidum inquātū huiuſmodi ⁊ ob ſcurum. quāto vero dominium ſicci fuerit mi nus ⁊ calidi maius fuerit dominiū/ tanto me lius ⁊ citius poterit albedo inde generari. ſi­militer quando ſiccitas fuerit maior ⁊ frigidi­tas intenſior/ tanto magis generabitur nigre do ex partium compactione ⁊ extenſione ob­ſcuritatis ⁊ priuatione claritatis ⁊ ſuperflui­tate terminationis perſpicui. ſimiliter ē de hu mido/ quanto enim maius fuerit dominium humidi ꝓportionabilis cobuſtioni dūmodo ſit dominium calidi/ tanto maior erit fumus ex calido ⁊ denigratio. quāto ꝟo dominiū hu midi fit maius dūmodo ſit dominium frigidi ꝓportionaliter creſcens erit ſimiliter intenſio albedinis. Si vero fuerit dominium humidi magnum ⁊ parum de dominio calidi remitte tur nigredo. Similiter ſi ſit dominium humi­di magnum vel dn̄iuꝫ calidi ꝑuū vel frigidi ꝑ uū remittet̉ albedo. Si vero fuerit dn̄uꝫ hu­midi aliquātulum dominiuꝫ calidi magis ni gredo magna poterit generari. quandoqꝫ ta­men calidum generat albedinem in humido. vt patet in albumine oui cocti/ ⁊ quandoqꝫ a gens in lignis viridibus ⁊ humidis relīquit cineres albos poſt finalem terminuꝫ ſue actō nis/ ſed tamen non eſt vera illa albedo quo­niam ſemper apparet in ea veſtigium perſpi­cui male terminati ad modum ſuperficiei cri­ſtalli clari. ⁊ hoc apparet ſi ſcindatur/ licet nō ꝓtendatur hec perſpicuitas per medium cor­poris peruietate ſimpliciter actuali ⁊ cōpleta vnde patet ꝙ non eſt vera albedo vnde illa al bēdo derelīquitur ibi ꝓpter debilitatem calo ris agentis ita ꝙ vincit frigiditas intrinſeca ⁊ inata. Eſt etiaꝫ albumen oui coctū albū. qꝛ non tangitur ab igne ꝓpter teſtam. ꝙ ſi īme­diate tangeret vtiqꝫ in ipſo nigredinem gene raret. agens inſuper calor in humidum primo generat nigredinem ⁊ fumū. ⁊ vincens humi ditatem inducit ſiccitatem in materia in quaꝫ agit. ⁊ ſic in illa inducta ſiccitate facit nouam tranſmutationem ⁊ generat nouum colorem ſubtiliatiōe ſicci. ⁊ licet calidum aggreget ho mogenea propter quod condenſat ⁊ obſcurat tamen ſiccum habet aliquid ſibi annexum de humido ratione cuius poteſt diſgregare. ⁊ li­cet in principio congreget ratione dominij ta men poſt aggregationem ipſum aggregatuꝫ ſubtiliat/ quia eius operatio ſpecialis eſt ſub tiliare materiam in quam agit dūmodo ſit ſic ca. quod dico propter hoc ꝙ aliquando agit in humidum ⁊ exaltat illud. frigidum vero nō ordinatur ad rarefaciēdū/ ſed ſtat in ipſo actu condenſandi tanꝙͣ in actu principali quia ag­gregat tam homogenea ꝙͣ ethrogenea. I vero ſit acto calidi ⁊ frigidi me diocriter cōcurrens in materia ſic­ca/ tunc generabitur color mediuſ