¶ Centilogium
Exempla ſunt plurima de ſono et de viſi¬
bilibus radioſis . ¶ Conceptiones exte¬
riorum ſenſuū iudicantur falſe turpes et
diſtorte ex tribus principaliter / quoꝝ pri
mū eſt indiſpoſitio organi vel ventriculi
quo fit conceptio . Alterū eſt indiſpoſitio
medij ꝑ quod ſpecies obiectoꝝ trāſeūt ad
ſenſus . Tertiū eſt diſtantia obiectoꝝ ꝑ ꝓ
pinquū vel remotū improportionata .
Sequitur tertia
partitio . De cōceptibꝰ interioꝝ ſenſuum
Onceptiōes plures ⁊ nobiliores
fiunt in ſcd̓o aīe rōnalis vtero īte¬
riori organico ſicut traditōes qͣs
recipit a ſenſatōibꝰ tanqͣꝫ ſemina / ſunt ſpi
ritualiores / et potētia cōcipiens illic am¬
plioris virtutis eſt . Utrū vero ſola ratio¬
nalis anima ſit ſubiectū inheſionis oīm
conceptuū ſuorū vel totū ꝯpoſitū ex orga
nō ⁊ anima ꝓbleuma videt̉ prout de ſub¬
iecto materialiū accidentiū . Dicūt aliqui
ꝙ ſolam materiā informāt qͣꝫuis totū cō¬
poſitū denominēt . Sic viſio que cauſat̉
ab anima rōnali vtiqꝫ indiuiſibili . inhe¬
ret ſibi ſoli qͣꝫuis totū oculū vel hoīem vi¬
dere denominet . ¶ Conceptōes interio¬
res et organice / qͣꝫuis fiant original̓r ⁊ ra
dical̓r a corde . tn̄ perficiunt̉ in cerebro . ve
lut in triplici ventre . ẜm tres capitis ꝑti¬
culas aut cellulas . Quarū anterior q̄ ma
ior eſt cōtinet vim ſenſus cōmunis cum
imaginatiua . Scd̓a vero q̄ mediocris eſt
cōtinet formatiuā . ſeu cogitatiuā . cū eſti¬
matiua . Tertia vero poſterior ⁊ minor cō
tinet retentiuā cū memoratiua . Dicūtur
alijs nomībꝰ . Sinciput . occiput . interci¬
put . ſeu mediū in capite . ¶ Conceptiōes
ſenſus cōmunis . ſunt tot ſimul quot fiūt
per ſenſus exteriores ſingulos . etiā in ani
malibꝰ ꝑfectis . Ex quibus cōceptionibꝰ
alie ⁊ alie pullulāt imagines ⁊ forme ꝑ aſ¬
ſociatōes ⁊ cōbinatōes varias factas tam
in ſenſu cōmuni qͣꝫ in fantaſtica ⁊ eſt eſtīa
tiua virtute Quod ingeniatū eſt a natura
ꝓpter ꝓcreatōem neceſſarioꝝ ad vitā . Duꝫ
nō habent anīalia ꝑfecta alimentū cōiun
ctū ſicut plante vel animalia ſolū tactū ha
bentia . ſicut patet in conchis ⁊ oſtreis
¶ Conceptōes virtutis formatiue cū eſti
matiua p̄cellunt in multiplicatōe ꝯceptu
um etiā in brutis ſuꝑ virtutē ſenſus ꝯmu
nis / quia multiplicius ſeꝑare ⁊ cōiunge¬
re pn̄t imagines cum intentōibus ⁊ vtraſ¬
qꝫ adinuicē per vim eſtimatiuā que ex ſen
ſatis elicit inſenſata . vt ouis ex figura lu¬
pi elicit inimiciciā . Niſi dicamus hoc pu
re naturaliter fieri quemadmodū ab igne
fugit aqua in lignis viridibus / et exterio¬
res ſenſus qui ſimplices ſunt horrent cō¬
traria per nature ſenſus vel naturaleꝫ in¬
ſtinctu ¶ Conceptōes in hoc ventriculo
medie cellule cerebri poſſunt ꝯturbari in
brutis ⁊ plus in hominibꝰ ex cōturbatōe
prioris cellule qua priori non īpedita po
teſt nihilominus iſta ſecunda multiplici
ter cōturbari vt nō cōcipiat vel eliciat ni¬
ſi monſtruoſos ꝑtus / maxime dū accipit
rerum ſimilitudines ꝓ rebus veris adex¬
tra vt facit ſomniās . Poteſt inſuꝑ ventri
culus tertie cellule cōcludi / ne pariat mēo
rando exiſtentibus primis ſanis ¶ Con
ceptōes in vtero fantaſie brutorū anima¬
lium ⁊ irrationaliū . variātur per diuerſas
induſtrias ex variatōne complexionū ar¬
monicarū adeo ꝙ perueniūt ad rationis
induſtrias quodāmodo percipiēdas . Iu
xta regulam Dioniſij / ꝙ ſuprema inferio
rum iungūtur infimis ſuperiorū . ¶ Cō¬
ceptus irrationaliū nō ſunt nobiles vl̓ ig
nobiles formaliter quia nō habent vt ho
mines coniunctā rationē per quā regula¬
ri poſſint aūt debeant . ſed impetum mo¬
tiōis obiectalis inſequūtur et pulcri ſunt
vt ira in cane et in vulpibus aſtutia ¶
Conceptōnes in ſecundo ratōnalis ani¬
me ventriculo plus ꝑ auditū diſcipline ⁊
nobilius multiplicātur . qͣꝫ per alios ſen¬
ſus qͣꝫuis viſus in ſe ſit nobilior qͣꝫ audi¬
tus ¶ Conceptōnes vltime ⁊ poſterioris
cellule cerebri que memoratiua dicitur ſu
mūtur cum circunſtātia preteriti . Et illic
ſpecies quaſi ſopite dicuntur niſi fuerint
excitate per vias ingeniatas a natura vn¬
de fantaſmata fluūt ⁊ refluunt de cellulis
anterioribus et medijs in poſtremā ⁊ ecō
tra . ¶ Conceptus formari poſſunt ab
anima ratōnali mediante ſpiritu anima¬
li / qui eſt proximū anime inſtrumentū in
cellulis cerebri et hoc rebuſadextra non
ita ſenſatis / ſiuut cōcipitur mons aureus
et colores medij in nubibus et yride / im¬
mo ⁊ quidditates ſubſtantiaꝝ per diſcur
ſum et reſolutiōem ſic formātur in ventre
ratōis qꝛ ꝓ ſtatu vie non intuitiue cernūt̉
Alioqͥn ītellectꝰ cognoſcerꝫ panē nō eē in