Seite
De ſupel. lega. in. l. barbarius. sͣ. de offi. preto. ⁊. l. ſi arbiter. C. de ſen. ſed uidetur ꝙ error unius nō facit ius: ſꝫ error cōis ſic: ut legibus contrarijs. So. hic eſt error principis quem oēs debēt ſequi. Sed con tra quō princeps errat: ut. l. oīum. C. de teſta. Reſpondeo non eſt ueriſimile ꝙ erret ſed erra­re poteſt. Uide glo. que incipit utebātur ⁊cͣ. ibi de iuriſ. om. iudi. l. ſi per errorem. ſed ibi eſt er­ror priuati. Item ibi. l. ornamentorum. So. dic ut ibi: quia ibi etiam eſt error priuati. no. bene. Aſtrumenti. Opp. ꝙ inſtrumētu non eſt ſupellex: ut. l. labeo.§. i. jͣ. e. So. id quod hic dicitur inſtrumenti ⁊cͣ. intellige.ſ. patriſfa. non domus uel fundi: ut. sͣ. e. l. i. Ex. l. ſequenti. Que eſt ratio ꝙ cū teſtator vult augere lega­tū nō ſtatur eius uoluntati: ſed cū vult minuere ſic: ibi. Quero. Et an cōis uſus loquēdi ſit pro­pria ſignificatio: ibi. Dicit̉. Et quātū tēpus reꝗ ratur ad ꝓbandū ꝙ tanto tēpore populus vſus eſt tali locutione. ⁊ qualiter debeat capitulari et qualiter teſtes debeant deponere ad probāduꝫ cōem vſum: ibi. Quero. Et per quot ꝑſonas de beat probari cōis uſus: ibi. Sed quero ſi. Et qͣli ter debeat probari cōis uſus ītelligēdi uide ī fi. Abeo. Inſtrumenta domeſtica ad uſum patriſfa. depu­tata ſupellectilis legatū cōprehēdit ex ꝓpria ſignificatiōe vocabuli ⁊ ea que poſſunt ex diuerſis generibus cōtineri ex uſu teſtātis cōple ctuntur legato. ſed in his q̄ cōſtat aliā ſpēm cōti nere teſtātis uſus nō inſpicit̉. h. d. Diuide hāc. l. ponit enī primo quid ſit ſupellex ſecundum la­beonem. Secundo quid ſit ſupellex ſecundū tu beronem. Tertio ponit dictuꝫ ſeruij in his que poſſunt diuerſis generibus contineri. Quarto ponit dictum tuberonis contradicentis ſeruio in uno membro ſui dicti. Quinto ponit dictum iuriſconſulti auctoris huius. l. in quo tubero re­prehenditur. ⁊ dicto ſeruij ſtatur. ſecunda ibi: tu bero. tertia ibi: ſed de his. quarta ibi: idem tube ro. quinta ibi: ſed ⁊ ſi magno. In tex. ibi qua­re ſpeciem ⁊c̄. ad quem uſum deputate ſint ſecū dum Dy. No. tex. ibi: non enim ex uſu ꝙ cō­munis uſus loquendi dat ſignificationem rei. No. etiam ibi ceterum. nemo eſtimandus eſt dixiſſe quod non etiam mente cogitauerit. Dic ſed per vſum patriſfa. etiam in rebus quas con­ſtat alterius generis eſſe cuius mēteꝫ habemus. ergo de uerbis non eſt curandum ſecundum tu beronem. Opp. dicitur hic ꝙ argentum eſca rium eſt alterius generis ꝙͣ ſupellectilis. Cōtra .jͣ. l. proxi. Solu. uere eſcarium non eſt alterius generis. immo de his de quibus dubitatur. et hoc uoluit hic iuriſconſultus dum ponit exem­plum de argento eſcario. Item opp. dicitur hic ꝙ de cōmuni uſu non ex opinionibus ſingu lorum debet inſpici. Cōtra opi. cuiuſqꝫ inſpicit̉: ut. l. legato. jͣ. e. ⁊. l. gaius.§. argento. jͣ. de au. et argen. le. Huius timore glo. magnaª loquit̉ hic multum bene ⁊ quaſi non indiget additione ali qua. uide ipſam que īcipit.ſ. proprie ⁊c̄. ⁊ ibi ali ter. dic ut ibi ⁊ bene. ⁊ ibi no. Quero que ē ra­tio differētie quādo vult minuere ſtat̉ uoluntati defuncti. ſecus quādo vult augere. Reſpondeo ꝙ diminutio legati ſit nuda uoluntate defuncti etiā tacita: ut. l. iiij. jͣ. d̓ adi. lega. Sed dari nuda uoluntate non poſſet: ꝗa quādo incognita ꝟba exprimit remanet nuda uolūtas: ut. d. l. iiij. So. ut. sͣ. e. glo. Itē ibi. l. ſi quis in prin. So. ut. sͣ. a Abeo. gl. ma­gna. et iſtā glo. alle­gat ꝓ melio ri de corpo­re iuriſimo. in. l. ſi ꝗs in fundi. d̓ leg. b Quero utrū. an cōis uſus loquen di ſit ꝓpria uel īpropria ſignificatio. Adde bar. ⁊ doc. in rub. de ope. no. nūci. cC Cōi uſui loquēdi. In ſtatutis ſta­mus cōi vſui loquendi. ad de glo. no. ī quia ibi ſignificatio uerbi aliquo modo poterat extendi ad id de quo ſenſit. Quero que ſunt illa de quibus poteſt dubitari an ſunt alteriꝰ ge neris uel nō. Unum exemplū ponit hic de argē to eſcario. aliud eſt in culcitra: ut. sͣ. e. l. iij. in prī. cōiuncta. l. argento.§. i. jͣ. de au. ⁊ ar. le. Item in trapetis: ut. sͣ. e. l. de trapetis. cōiuncta. l. argēto .§. i. jͣ. de au. ⁊ arg. le. Dicitur hic non enim ex opinionibꝰ ⁊c̄. quero utrūᵇ cōis uſus ſit propria ſignificatio uel impropria. Reſpōdeo cōmunis uſus pōt eſſe idē cū propria ſignificatiōe ⁊ nil re pugnat. ⁊ pōt eſſe ꝙ aliud eſt propria ſignifica­tio ⁊ aliud cōmunis uſus loquēdi: ⁊ tūc nō erit ꝓpria ſed figurata: ut. l. cū delanionis.§. aſinaꝫ .sͣ. de fun. inſtruc. ⁊. h. d. glo. hic que īcipit.ſ. pro prio ⁊cͣ. Ex hoc ꝙ dicit figurata concluditur ꝗ non eſt propria. nam figura ⁊ imago non eſt ꝓ­prie id quod figuratur: ut. l. ij. jͣ. de in. anul. aur. ⁊. l. imaginaria. jͣ. de reg. iur. Preterea populus non poſſet facere ꝙ uere alteretur propria ſigni ficatio rei: ut. l. ij. s. de uſufruc. earū rerū q̄ vſu cō ſu. unde concludo ꝙ cōmunis uſus loquēdi nō eſt propria ſignificatio ſed figuratiua. ⁊ iſta ſunt uerba Ia. bu. in quadā ſua diſputatione. ⁊ hoc eſt utile ad ſtatuta que dicūt ꝙ debeant intelligi ẜm propriam ſignificationē. alias ſi tale ſtatutū non reperiretur ſtaremus cōiuſui loquēdiᶜ ⁊ re­cederetur a propria ſignificatione: ut. l. libroruꝫ .§. quod tamen caſſius sͣ. de le. iij. Et pro hui declaratione habemus uidere tria. primo cōmu nem vſum loquendi. ſecundo cōem vſum uten­di. tertio cōem uſum intelligendi. ⁊ uidētur ideꝫ prima facie: ⁊ ſunt multuꝫ diuerſa: ut. jͣ. patebit. Quero ergo dum dico cōmunē vſum loquēdi ſeu vtendi ſeu ītelligendi quāti tēporis vſus re­quiritur. Glo. hic multū no. uidetur dicere ꝙ re quiritur vſus longi tēporis: ibi dum dicit. et ſic uſitata ⁊c̄. qui vſus ſit per curſum longi tēporis ut. l. de quibus. sͣ. de legi. ⁊. l. cōſuetudinis. C. qͥ ſit lon. cōſue. Circa cōmunē vſum loquendi po­ne exemplum. Teſtator habēs multos equos le gauit alicui palafrenos ſuos. dubitatur quid in telligatur appellatione palafrenorū ſuorū. Cer­te debet declarari ex cōi uſu loquendi. Ad de­clarandū aūt cōmunē vſum loquendi formabis articulum ꝙ a. x. annis citraᵈ ⁊ per ip̄m tempus cōmunis vſus loquēdi fuit in hac ciuitate unde eſt teſtator uel ubi teſtator cōuerſabatur ꝙ equ­us talis cōditionis appellaret̉ palafrenꝰ. ꝙ aūt dixi a. x. ānis citra ⁊ ꝑ ip̄m tēpus dixi ꝓpter ea q̄ .sͣ. dixi: ꝗa ad hoc: ut cōis vſus cōſtituat̉ reꝗrit̉ uſus lōgi tꝑis qd̓ dixi un̄ teſtator ē uel vbi cōuer ſabat̉. ꝓbat̉ in. l. nūmis. sͣ. d̓ le. iij. ⁊. l. ſi ẜuus plu riū.§. fi. sͣ. d̓ le. i. Sꝫ ꝗd dicet teſtis ſuꝑ hoc arti­culo. rn̄deo dicetᵉ cōtēta ī articulo ꝟa eē. Inter­rogatꝰ quō ſcit. Dicet ꝗa ꝑ dictū tp̄s ī dicto lo­co audiuit equū talis cōditiōis ab oībꝰ tractāti bꝰ de hoc palafrenū vocari. qͣre dico audiuit. re ſpōdeo ꝗa rō teſtis dꝫ ꝯcluder̄ id qd̓ ꝑ ſenſū cor poreū cōprehēdit̉ᶠ: ut. l. ꝗ teſtō.§. fi. sͣ. de teſta. ⁊ de his q̄ ī teſta. delē. l. i. ī prin. ⁊ iō ſi teſtis īterro­gatꝰ quō ſcit. rn̄deret ⁊ diceret: ꝗa ſic cōiter dr̄. nec apponeret ſe audiuiſſe nihil cōcluderet: ꝗa nō teſtificat̉ aliꝗd qd̓ ſuo ſenſu ꝑciperet. facit qd̓ no. Inno. in. c. cū cām. extra de teſtibus. Sed q̄ro ꝗd ſi teſtis īterrogatus quō ſcit. Reſpōdet ꝗa ſic cōiter audiuit dicere ⁊ nō repetit dicto tē­pore vel ī dicta ciuitate. ꝓbat ne. Uidet̉ ꝙ non: lꝫ enim pͥmo dixerit articulū uerū eē. tn̄ in ratiōe tēpus ⁊ locus non videt̉ repetitus. ar. l. qui fun­duꝫ. sͣ. de cōtrahen. emp. Crederem cōtrarium .c. nōnulla­de. reſcrip. in .c. cupiētes. de elec. ī. vi. ⁊ qd̓ no. Io. an. in. c. fun­damēta. e. ti. fallunt tamē iſta ī ſtatutis penalibꝰ: vt cōiter tenet̉ in. d. rubri­ca. d̓ ope. no. nū. lꝫ bar. ibi cōtra. adde no. per bar. ī .l. i. de ſuis ⁊ legit. ⁊ quod no. bar. in. l. oēs populi. ī īterpretatio ne declaratiꝰ ua. de iuſti. ⁊ iur. ⁊. c. ex lit teris. el. i. de ſponſa. et la­tius bal. ī. d. .l. oēs popu­li. ⁊ qd̓ not. idē bal. in. l. nō dubiū. in .iiij. col. C. d̓ leg. ſi tamen ſtatutū debꝫ ītelligi pro­prie non re­cipit intelle­ctū a cōiuſu loquēdi ẜm bar. hic. ⁊ vi de bal. in. d. .l. oēs popu li. in vl. col. ⁊ ibi dixi. ⁊ vi­de bar. ī. l. cū delaniōis.§. aſinā. de fun. inſtruc. Et oīs ītellectꝰ qui nō ſonat in auribꝰ po puli dicetur eſſe extrane ẜm bal. de pa. cōſtan. in v̓. ſententiā. alias penaꝫ. col. xi. dC..x. annis citra. not. ꝙ cōis vſus ꝓ­batur ꝑ d̓cē­niū. add̓ bal. in. l. ij. al. iij. .C. ſi aduer. rē iu. ⁊ ī. l. ij. in pe. col. C. de digni. lib. .xij. e Rn̄deo. dicet. vide qd̓ no. bal. ī .l. ij. C. ſi ad­uer. rē iudi. vbi ꝑ iſta di­cit ꝙ ſufficit ꝙ quis ſe in cōi geſſerit. ut patrēfa. ꝑ .x. annos. ſ Cōprehē­dit̉. Iteꝫ vi­det̉ ſufficiēs dicere hoc audiuiſſe a ſe nibꝰ ẜm bar. in. l. ſi chor .§. i. de leg. .iij.