Seite
nr̄oqꝫ addite īꝑio ꝓteſtant̉ⁿ: Om̄es veroº ppl̓i legibꝰ tā a nobis ꝓmulgatisᵖ ꝙͣ cōpoſi­tisq regunt̉. Et cū ſacratiſſi­mas ꝯſtōnes antea ꝯfuſasʳ in luculentā ereximꝰ ꝯſonantiāˢ tunc nr̄am extendimꝰᵗ curaꝫᵛ ad īmēſa veteris prudētie vo lumīaˣ: ⁊ opus deſperatūʸ qͣſi ꝑ medium ꝓfundūꝰᶻ eūtes cele ſtiª fauore iaꝫ adimpleuimꝰᵇ Cūqꝫ hocᶜ deo ꝓpitioᵈ ꝑa­ctum eſt: tribunianoᵉ viro ma gnifico magr̄o ⁊ exq̄ſtoriᶠ ſa­cri nr̄i palacij: necnonᵍ theo­philo ⁊ dorotheo virꝭ illuſtri­busʰ an̄ceſſoribꝰⁱ nr̄is: quoꝝᵏ omniū ſolertiā ⁊ legū ſcientiā ⁊ circa noſtras iuſſiones fidē iam ex multis reꝝ argumētiſˡ accepimusᵐ ꝯuocatis. māda­uimusⁿ ſpecialiter vt ip̄i nr̄a k Tam aphrica. ſub qua multe ꝓuincie ꝯtinentur. l Prouincie. ſic conſtrue. tā aphrica qͣꝫ alie innumerabiles ꝓuincie iteꝝ addite.i. adiūcte ditioni romane.i. iuriſditioni romane nr̄oqꝫ imperio. poſt tanta. ⁊cͣ. ꝓteſtant̉ noſtris vi­ctorijs a cel. preſt. nā iſte ꝓuincie prius fuerunt de romano imperio. poſt deſi­erunt et poſt centū v. annoſ redierunt vt hic innuit. qn̄ di cit iteꝝ. et qn̄ dicit et poſt tanta tꝑum ſpacia. ⁊cͣ. C. d̓ offi. pre. pre. aphri. l. j. o Om̄s vero. vſ­qꝫ huc dixit quali­ter bellicā curā ha­buit. nūc qualiter legalem. p Promulgatis. ſcꝫ a nobis ⁊ dic d̓ nouo. q Cōpoſitiſ. ſcilꝫ ab alijs quas refor mauimꝰ in melius vel dic cōpoſitis a nobis. q. d. cōpila­tis a nobis quaſi ſi mul poſitis a nobiſ quales ſunt leges. ff. et. C. et alioꝝ im peratorū. ſuas.n. ⁊ ꝓmulgauit ⁊ ꝯpo­ſuit. r Confuſas.ſ. in tribus codicibꝰ po ſitas gregoriāo th odoſiano ⁊ hermo geniano. vt. C. de no. co. ꝯpo. l. j. ī pͥn. ſ Conſonantiā.ſ. in vnū codicē quē non habemus. ſed ex eo factus eſt iſte quem habemus. t Tunc noſtrā extendimus curā ideſt ſtatim poſt compo ſitionem illius codicis fecimus digeſta. Accurſius. x Uolumina. nam erant tricies centena milia verſuum. ⁊ duo milia librorū. ⁊ alie multe leges. vt. C. de ve. iur̄ enude. l. ij.§. omnia. et in prohe. ff.§. ⁊ antea. Accur. y Et opus deſperatū. nam ⁊ conſtantinꝰ voluit hoc face­re ſed non potuit. z Profundū. reꝑit em̄ oīm legū tramitē qui ab vrbe ro. cō dita ⁊ romuleis deſcendit tꝑibus ita eē ꝯfuſū. vt in infinituꝫ extendat̉. ⁊ nullius humane nature capacitate cōcluderet̉. C. de ve. iur̄. enu. l. j. in principio. b Adimpleuimꝰ. poſt digeſta ergo et poſt primā ꝯpoſitio nem codicis factus fuit hic liber. tamē ante cōpoſitionē co dicis ſecundi quē habemꝰ. vnde qd̓ hic dicit̉ qn̄qꝫ ꝑ codicē corrigitur. vt facit de anno vtili qui obtinet ſcd̓ꝫ hunc libruꝫ ⁊ in reſtitutione minoꝝ ⁊ maioꝝ vt. jͣ. de act.§. rurſus. ſecus eſt per codicem in dictis reſtitutionibus. vt. C. de temp. in integrum reſtitu. l. fin̄. Item in ſecunda eius ꝯpoſitione fa­cit mentionē inſtitutionū iam cōpoſitarū. vt. C. de emen. in ſti. co. ⁊ ſecunda eius editione. Accur. c Hoc. ſcilicet volumē digeſtoꝝ et codicis. d Propitio. id eſt deo adiuuāte. Peractū ē. id eſt ꝯpletū e Tribuniano. hoc nomen ⁊ ſequentia ſunt datiui caſꝰ et etiam dictio ꝯuocatis. ⁊ ꝯſtruunt̉ cū illo verbo inferiꝰ man dauimus. f Exqueſtori. ꝓ ſuo ſimplici ponit̉.ſ. queſtori. Nota ꝙ tribꝰ modis dicit̉ queſtor. primo ille qui querebat pecunias tributoꝝ ꝑ mundū ⁊ ſeruabat. ſecundo ille qui p̄­erat capitalibus cauſis. tercio qui ſtabat vt legeret libros pͥn cipales. qui candidatus principis dicebat̉. ⁊ ita hoc tercio modo accipio hic. vt. ff. de officio queſtoris. l. j. in fi. ⁊ d̓ orig. iur. l. ij.§. deinde cum erarium. Uel dic ẜm io. ꝙ iam fuit in illo officio. ſed nunc nō eſt. inde exqueſtor.i. extra queſturā poſitus. Uel dicas tercio eſſe nomē dignitatis. vt exconſul. vt. C. de aduo. diuer. iu. l. petitionē ibi egredientē. g Necnon. nota due negationes faciunt vnā affirmatio­nem. vt hic. ⁊. ff. de ver. ſig. l. duobus. h Illuſtribꝰ. quatuor ſunt ordines dignitatū. maximi vt ſuꝑilluſtres. magni vt illuſtres. medij vt ſpectabiles. minimi vt clariſſimi. quos ſpecifica vt in auten. de apell.§. j. ij. iij. et iiij. col. iiij. et in auten. vt ab illuſtribus ⁊ qui. sͣ. eos ſunt col. autoritate. noſtriſqꝫ ſuaſioni­busº inſtōesᵖ ꝯponāt. vt lice­atq vobis prima legū cunabu laʳ nō ab antiqͥs fabulisˢ diſce re: ſꝫ ab imꝑialiᵗ ſplēdore ap­petere. ⁊ tā aures ꝙͣ animi vr̄i nihil īutileᵛ nihilqꝫ ꝑperāˣ po ſitū: ſꝫ qd̓ in ip̄is reꝝ obtinet argumētis accipiāt. Et qd̓ in pͥori tꝑe vix poſt quadrienniū pͥoribꝰ ꝯtīgebat: vt tūc ꝯſtōes īꝑatorias legerētᶻ: hoc vos a primordioª ingrediamini. di­gniᵇ tāto honore. tātaqꝫ reꝑti felicitate: vt et initiūᶜ vobis ⁊ finisᵈ legū eruditōnis a voce pͥncipaliᵉ ꝓcedat. Igit̉ᶠ pꝰ libros quīquagītaᵍ digeſtoꝝʰ ſeu pandectaꝝⁱ in qͥbꝰ oē ius antiquū collectū ē. qͦsᵏ ꝑ eun dē viꝝ excelſū tribunianū nec nō ⁊ ceterosˡ viros illuſtres ⁊ v. ſunt et infimi. vt defenſores ciuitatū et magiſtratꝰ mu nicipales. ⁊ iſti nō habēt merū imperiū. ſed ſuꝑiores ſic. i Anteceſſoribus. ſcientia vel etate vel quia fuerant cū precedentibus imperatoribus. k Quoꝝ. hic eſt interpoſitio vſqꝫ illuc ꝯuocatis. ⁊cͣ. Et nota ꝙ in tribus hic cōmendant̉ qui ſunt huic ar ti intenti. nā ſo­lers a ſolon qd̓ ē totū ⁊ ars artis dicit̉ Itē in legū magiſtra ſcīa. ⁊ ī fidelitate. l Argumētis i. ex multis rebꝰ vel negocijs que ſunt argumēta. vn̄ dicit ꝓuerbi um opus laudat magiſtrū. ſic in autē. d̓ mōachis §. ſancimꝰ. col. j. m Accepimꝰ. i. recepimus. n Mandaui­mus. p̄cepimuſ. o Suaſionibꝰ in bona ꝑte acci pe. al̓s ī mala ac cipitur. vt. ff. de ſer. cor. l. j.§. per ſuadere. ⁊. C. de fur. et ſer. cor. l. ſi quis ꝑſuaſerit. p Inſtitutōes ideo ſic dictas. quia in ſtatū ro­mani iur̄ nos eri gunt.i. intelligentiam. vt. jͣ. ti. j.§. his. q Ut liceat vobis. loquitur iuuenibus. r Cunabula. ꝑ ſimile loquit̉. quia ſicut in cuna infantes primo morant̉. ita iur̄ acceptor inſtitutā primo legere de bet. ſic. ff. de offi. pre. pre. l. j.§. his cunabulis. ſ Fabulis. qꝛ in antiquis inſtōibus erant fabule. q̄ fa­bule nec vera nec veriſimilia ꝯtinent. ẜm tulliū. t Ab imperiali. id eſt ab imꝑatore qui ſplendet. v Inutile. quo ad animū. vel nihil inutile.i. nihil inuſita tū. vt patet ex eo quod dicit. jͣ. ꝓxi. ſed quod ⁊cͣ. x Perpera. quo ad aures. vel dic.i. male poſitū ⁊ ꝯͣ ius. y In ipſis.i. in ipſa rei veritate. vel in his que quotidie emergere poſſunt. nō autē inueniunt̉ hic ea que nō poſ­ſunt euenire. quia de his nō curant legiſlatores. vt in au­ten. vt ſine ꝓhi. ma. ⁊ debi. et cre.§. quia vero col. vij. ⁊. ff. dele. ⁊ ſe. con. l. iura. ⁊. l. ſe. Accur. z Legerent. nā ⁊ olim a principio legebāt īꝑiales ꝯſtitu tiones. ſcꝫ inſtitutiones antiquas. vt in prohemio. ff.§. / diſcipuli. a Primordio.i. tātū primo āno ꝓficietis quantū ꝓficiebatis in quatuor. ⁊ nota ꝙ adulatur nobis imꝑator. b Digni. vos dico digni. ⁊cͣ. c Ut initium. ſcꝫ liber iſte. d Finis. ideſt codex. nā primo āno inſtitutiones. in quī to legitur codex. vt in ꝓhemio. ff.§. ꝓ rn̄ſis. ibi quibus ſi bene. Accurſius. e Principali. ideſt principis. Et nota ꝙ hec ſcientia ca­put habet ⁊ finem. licet in alijs artibus hoc non ſit lꝫ vi­liſſime ſint vt in ꝓhemio. ff.§. ſed quia. Accur. floren. f Igitur. ita continua ẜm io. qꝛ predictoꝝ viroꝝ ſcien­tiam ⁊ autoritatem ꝓbauimꝰ. nec ꝑ alios poterat cōmo dius expediri. igitur mandat per eos diuidi. Uel quia ab imperiali ſplendore approbantur. et ideo mandat̉ diuidi vt melius poſſint intelligi. g Quinquaginta. qui cōprebendunt̉ inter. ff. vetus et inforciatum. et tres partes. et. ff. nouū. Accur. floren. h Digeſtoꝝ. ideo dicit̉ digeſtoꝝ. quia omnia ibi decidē­da digerunt̉ et ſoluuntur. Accur. floren. i Seu pandectaꝝ. a pan qd̓ eſt totum et deten qd̓ ē do­ctrina. quia ibi eſt doctrina oīum iur̄conſultoꝝ. vt. C. de ve. iur̄ enucle. l. ij.§. ſed cū omīa in fi. et vt hic ſequitur. k Quos.ſ. quinquaginta libros. digeſt. l Et ceteroſ. ſcꝫ. xv. ex permiſſu iuſtiniani electos. vt. C.