Queſtio. XLVIII. 48 xlviij. ¶ Queſtio. Einde conſiderādū ē de effectibus ire. ¶ Et circa hoc q̄ runt̉ quatuor. Primo vtꝝ ira cauſet delectationē. Scd̓o vtꝝ maxime cauſet feruoreꝫ in corpore. Tertio vtrum maxime īpediat rōnis vſum. Quarto vtrum cauſet taciturnitatem. Ad primū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ ira non cauſet delectationē. Triſtitia.n. delectationem excludit: ſꝫ ira eſt ſemꝑ cuꝫ triſtitia. qꝛ vt dr̄i ī. 7. ethi. oīs ꝗ facit aliꝗd ꝑꝑ irā facit triſtatus: ergo ira nō cāt delectationeꝫ. ¶ Pͣ. Ph̓s dicit in. 3. ethi. ꝙ punitio ꝗetat īpetuꝫ ire delectationeꝫ ꝓ triſtitia faciens. ex qͦ pōt accipi ꝙ d̓ lectatio irato ꝓuenit ex punitiōe. punitio āt excludit irā. et go adueniente delectatiōe ira tollit̉. nō eſt ergo effectus delectationi ꝯiunctꝰ. ¶ Pͣ. Nullus effectus īpedit cām ſuā cuꝫ ſit ſue cāe ꝯformis. ſꝫ delectationes īpediunt irā vt diin. 2. rhetoricoꝝ. gͦ delectatio nō eſt effectus ire. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē ꝙ ph̓s ī eodeꝫ libro īducit ꝓuerbiuꝫ ꝙ ira multo dulcior melle diſtillāte ī pectoribꝰ uiroꝝ creſcit. ¶ Rn̄º dd̓ꝫ ꝙ ſic ph̓s dicit in. 7. ethicoꝝ: delectationes maxime ſenſibiles ⁊ corporales ſunt medicine q̄daꝫ ꝯͣ triſtitiā: ⁊ iō qͣꝫto ꝑ delectationeꝫ ꝯͣ maioreꝫ triſtitiā vel anxietateꝫ remediuꝫ preſta tur: tāto delectatio magis ꝑcipit̉ ſicut pꝫ ꝙ qn̄ aliꝗs ſitit delectabilior ſit ei potꝰ: Manifeſtuꝫ eſt aūt ex p̄dictis ꝙ motus ire inſurgit ex aliqua illata iniuria cōtriſtāte: cui ꝗdeꝫ tri ſtitie remediū adhibet̉ ꝑ vindictam. ⁊ iō ad p̄ſentiam vin dicte delectatio ſequit̉: ⁊ tanto maior qͣꝫto maior fuit triſti tia. Si igit̉ vindicta fuerit preſens realiter ſit ꝑfecta delecta tio q̄ total̓r excludit triſtitiā. ⁊ ꝑ hoc ꝗetat motū ire. ſꝫ ante qͣꝫ vindicta ſit p̄ſens realiter ſit iraſcenti p̄ſens dupl̓r. Uno mō ꝑ ſpē. qꝛ nullus iraſcit̉ niſi ſꝑans vindictā: vt ſupra dictū ē. Alio mō ẜm continuā cogitationeꝫ. vnicuiqꝫ.n. con cupiſcenti ē delectabile īmorari ī cogitatione eoꝝ q̄ ꝯcupi ſcit: ꝑꝑ qd̓ ēt imaginationes ſomniorum ſunt delectabiles. ⁊ iō cū iratus multū in aīo ſuo cogitet de vindicta: ex hoc delectat̉: tn̄ delectatio n̄ eſt ꝑfecta q̄ tollat triſtitiā: ⁊ ꝑ ꝯn̄s irā. ¶ Ad primuꝫ ergo dd̓ꝫ ꝙ nō de eodē iratus triſtat̉ ⁊ gaudet: ſed triſtat̉ de illata iniuria: delectat̉ aūt de vindicta cogitata ⁊ ſperata: vnde triſtitia ſe hꝫ ad irā ſicut principiū. ſꝫ delectatio ſicut effectus vel terminus. ¶ Ad ſcd̓ꝫ dd̓m: ꝙ obiectio illa ꝓcedit de delectatione q̄ cauſat̉ ex reali p̄ſen ta vindicte: q̄ total̓r tollit iram. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ delectationes p̄cedentes impediūt ne ſequat̉ triſtitia ⁊ per ꝯn̄s īpediunt iram: ſed delectatio de vindicta conſeꝗt̉ ipſam. Ad ſecundū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ feruor nō ſit maxime effectus ire. Feruor .i. ſic̄ ſupra dcm̄ ē ꝑtinet ad amorē. ſꝫ amor ſic̄ ſupra dcm̄ ē: principiū ē ⁊ cā oīum paſſionū: cū ergo cā ſit potior effectu: vr̄ ꝙ ira nō faciat maxime feruorē. ¶ Pͣ. Illa q̄ de ſeexcitāt feruorē ꝑ tēporis aſſiduitatē magis augentur ſicut amor diuturnitate cōualeſcit: ſꝫ ira per tractū tꝑis debilitatur. Dic̄.n. ph̓s ī.3. rhetoricoꝝ ꝙ tp̄s ꝗetat irā. ergo ira nō ꝓprie cauſat feruorē. ¶ Pͣ. Feruor additus feruori augmē tat feruorē: ſꝫ maior ira ſuꝑuēiēs facit irā miteſcere. vt ph̓s dicit in ſcd̓o rhetoricoꝝ: gͦ ira nō cāt feruorē. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Damas. dicit ꝙ ira eſt feruor eius qui circa cor eſt ſanguinis ex euaporatione fellis fiens. ¶ Rn̄º dd̓ꝫ: ꝙ ſicut dcm̄ ē: corporalis trāſmutatio q̄ ē ī paſſionibꝰ aīe proportionat motui appetitus: manifeſtū eſt aūt ꝙ ꝗlibꝫ appetitus ēt na lis fortius tēdit ī id qd̓ ē ſibi ꝯͣrium ſi fuerit preſens: vn̄ videmus ꝙ aqua calefacta magis ꝯgelat̉: quaſi frigido vehemētius in calidū agente. motus āt appetitiuus ire cauſa tur ex aliqͣ iniuria illata: ſic̄ ex quodā ꝯͣrio iniacēdo. ⁊ iō appetitus potiſſime tēdit ad repellēdum iniuriā ꝑ appetitū vidicte. ⁊ ex hoc ſequit̉ magna vehemētia ⁊ īpetuoſitas in motu ire. Et qꝛ motꝰ ire nō eſt ꝑ modū retractiōis cui pro portionat̉ frigus: ſꝫ magis ꝑ modum īſecutionis cui ꝓpor tionat̉ calor: ꝯſequēter ſit motꝰ ire cauſatiuꝰ cuiuſdā feruo ris ſanguīs ⁊ ſpūs circa cor qd̓ ē inſtrumētū paſſionis aīe ⁊ exide eſt ꝙ ꝑꝑ magnā ꝑturbationem cordis q̄ eſt in ira maxime apparent in iratis indicia quedam in exterioribus mēbris: vn̄ Grego. dic̄ ī. 5. moraliū. Ire ſue ſtimulis accēſuꝫ cor palpitat: corpus tremit: lingua p̄pedit: facies igne ſcit: exaſperant̉ oculi ⁊ nequaquā recognoſcunt̉ noti: ore ꝗ dem clamorem format: ſed ſenſus quid loquat̉ ignorat. ¶ Ad primum ergo dd̓m ꝙ amor ipſe non ita ſentit̉: niſi cum eum prodit īdigentia: vt Aug. dicit in. 10. de trini. Et ideo quando homo patitur detrimentum amate excellentie ꝑꝑ iniuriam illatam magis ſentit̉ amor: ⁊ ideo feruentius cor mutat̉ ad remouendum impedimentū rei amate vt ſic feruor ipſe amoris per iram creſcat: ⁊ magis ſentiat̉ ⁊ tamen feruor qui conſequitur calorē alia rōne ꝑtinet ad amorem ⁊ ad iram. Nam feruor amoris eſt cū qͣdaꝫ dulcedine ⁊ leuitate: eſt.n. in bonum amatum: ⁊ ideo aſſimila tur calori aeris ⁊ ſanguīs: propter hoc ſanguinei ſunt magis amatiui: ⁊ dr̄ ꝙ cogit amare iecur ī quo fit q̄dā gn̄atio ſanguinis: feruor aūt ire ē cū amaritudine ad ꝯſumēduꝫ qꝛ tendit ad punitionē ꝯͣrij: vn̄ aſſimilat̉ calori ignis ⁊ colere. ⁊ ꝑꝑ hoc Damas. dicit ꝙ ꝓcedit ex vaporatione fellis: ⁊ fellea nominat̉. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ oē illud cuius cā ꝑ tp̄s diminuit̉: neceſſe ē ꝙ tꝑe d̓bilitet. Manifeſtū ē aūt ꝙ me moria tꝑe diminuit̉: q̄.n. antiqͣ ſunt a memoria d̓ facili excdūt: ira aūt cauſat̉ ex memoria iniurie illate: ⁊ iō cā ire ꝑ te pus diminuit̉ paulatim quouſqꝫ total̓r tollat̉. Maior etiā videt̉ iniuria qn̄ pͥmo ſentit̉ ⁊ paulatim diminuit̉ eiꝰ eſtimatio. ẜm ꝙ magis recedit̉ a pn̄ti ſenſu iniurie: ⁊ ſil̓r ēt eſt de amore: ſi amoris cā remaneat ī ſola memoria. vn̄ ph̓us dicit ī. 8. ethicorum: ꝙ ſi diuturna fiat amici abſentia videt̉ amicicie obliuioneꝫ facere: ſꝫ ī p̄ſentia amici ſemꝑ ꝑ tēpus multiplicat̉ cā amicicie. ⁊ iō amicicia creſcit. Et ſil̓r eēt de ira ſi cōtinue multiplicaret̉ cā ipſius. Tn̄ hoc ip̄m ꝙ ira cito ꝯſumit̉ atteſtat̉ vehemēti furori ipſiꝰ: ſic̄.n. ignis magnꝰ cito extinguit̉ ꝯſumpta ma. ita ēt ira ꝑꝑ ſuā vehemētiam cito deficit. ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ oīs virtus diuiſa in plures ꝑtes diminuit̉. ⁊ iō qn̄ aliꝗs iratus alicui. iraſcit̉ poſtmoduꝫ alteri: ex hoc ipſo diminuit̉ ira ad primum: ⁊ p̄cipue ſi ad ſcd̓m fuerit maior ira: nam iniuria q̄ excitauit iram ad pri mum: videbit̉ comparatione ſecunde iniurie q̄ eſtimatur maior eſſe parua vel nulla. Ad tertiū ſic ꝓceditur. Uidet̉ ꝙ ira nō īpediat rōnem. Illud.n. qd̓ eſt cn̄ rōne n̄ vt det̉ eſſe rōnis īpedimētuꝫ: ſꝫ ira ē cū rōne: vt dr̄ in. 7. ethi. ergo ira nō īpedit rōnem. ¶ Pͣ. Quāto magis īpedit̉ rō: tāto diminuit̉ manifeſtatio: ſꝫ ph̓s dicit in. 7. ethi. ꝙ iracūdus nō eſt īſidiator. ſꝫ manifeſtus. ergo ira nō videt̉ īpedire vſum rōnis ſic̄ concupiſcētia q̄ ē īſidioſa: vt ibidē dr̄. ¶ Pͣ. Iudiciuꝫ rōnis euidentius ſit eſt adiunctiōe ꝯͣrij. qꝛ ꝯͣria iuxta ſe poſita magis eluceſcunt: ſꝫ ex hoc ēt creſcit ira: dicit.n. ph̓s in. 2. rhetoricoꝝ ꝙ magis hoīs iraſcunt̉ ſi ꝯͣria p̄exiſtunt ſic̄ honorati ſi dehonorent̉ ⁊ ſic de alijs. ergo ex eodē ira creſcit: ⁊ iudiciū rōnis adiuuat̉. nō ergo ira impe dit iudiciū rōnis. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Grego. dic̄ ī. 5. moraliū ꝙ ira ītelligentie lucem ſubtrahit cū mētē ꝓmouēdo confun dit. ¶ Rn̄º dd̓m: ꝙ meus vel rō qͣꝫuis nō vtat̉ organo corporali ī ſuo ꝓprio actu. tn̄ qꝛ īdiget ad ſui actū ꝗbuſdaꝫ viribꝰ ſenſitiuis quoꝝ actus īpediunt̉ corpore perturbato: neceſſe ē ꝙ ꝑturbationes corporales et iudiciū rōnis impe diant: ſic̄ pꝫ ī ebrietate ⁊ ſomno. Ocm̄ ē aūt ꝙ ira maxime facit ꝑturbationē corporalē circa cor. ita vt ēt vſqꝫ ad exteriora mēbra deriuet̉: vn̄ ira īter ceteras paſſiones manifeſtius īpedit iudiciū rōnis: ẜm illud p̄s. Cōturbatus ē in ira oculus meꝰ. ¶ Ad primū ergo dd̓ꝫ ꝙ a rōne ē principiū ire quātū ad motū appetitiuum: ꝗ eſt formalis ī ira: ſꝫ ꝑfe ctū iudiciū rōnis paſſio ire p̄occupat: qͣſi nō ꝑfecte rōnem audiēs ꝑꝑ cōmotionē caloris velociter īpellentis q̄ eſt ma terialis in ira: ⁊ quantum ad hoc īpedit iudicium rōnis. ¶ Ad 2ᵐ dd̓ꝫ ꝙ iracundus dr̄ eē manifeſtus: nō qꝛ mani feſtū ſit ſibi ꝗd facere debeat. ſꝫ qꝛ māifeſte operat̉ nō q̄ rens aliquā occultationeꝫ. qd̓ parti ꝯtingit ꝑꝑ īpedimentū rōnis q̄ nō pōt diſcernere ꝗd ſit occultādū: ⁊ ꝗd manifeſtandum. nec etiā excogitare occultandi vias: partim v̓o ē eſt ex ampliatiōe cordis q̄ ꝑtinet ad magnanimitateꝫ quaꝫ
