Seite
Queſtio. XLIX. facit ira: vnde ⁊ de magnanimo ph̓s dicit in. 4. cthicoꝝ ꝙ eſt manifeſtus oditor ⁊ amator: ⁊ manifeſte dicit ⁊ opera tur: ꝯcupiſcentia āt dr̄ eſſe latens ⁊ īſidioſa. qꝛ vt plurimū delectabilia q̄ concupiſcunt̉: hn̄t turpitudinem quandā: ⁊ mollitiē in ꝗbus hō vult latere. in his āt q̄ ſunt virilitatis ⁊ excellentie cuiuſmodi ſunt vindicte: q̄rit hō manifeſtus eē. Ad tertium dd̓m: ꝙ ſicut dcm̄ eſt motus ire a rōne inci cipit. ⁊ ideo ẜm idem appoſitio contrarij ad contrariū ad­iuuat iudiciū rōnis: ⁊ auget irā: cum.n. aliꝗs hꝫ honorem vel diuitias: ⁊ poſtea incurrit alicuius detrimentum. illud detrimentum apparet maius: tum ꝑꝑ vicinitatem ꝯͣrij. tū qꝛ erat inopinatum. ⁊ ideo cauſat maiorem triſtitiaꝫ: ſicut et magna bona ex inopinato venientia cauſant maioreꝫ de­lectationem: ⁊ ẜm augmentum triſtitie precedentis conſe­quenter auget̉ ⁊ ira. Ad quartū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ ira non cau­ſet taciturnitatē. Taciturnitas.n. locutioni opponit̉: ſed ꝑ crementuꝫ ire vſqꝫ ad locutioneꝫ ꝑuenit̉: vt pꝫ ꝑ gradus ire quos dn̄s aſſignat Math̓. 5. di cēs. Qui iraſcit̉ fratri ſuo: ⁊ ꝗ dixerit fratri ſuo racha: ⁊ ꝗ dixerit fratri ſuo fatue. gͦ ira nō cāt taciturnitatē. Pͣ. Ex hoc ꝙ cuſtodia rōnis deficit ꝯtingit ꝙ hō ꝓrumpat ad ver ba inordinata: vn̄ dr̄ ꝓuer. 25. Sicut vrbs patēs ⁊ abſqꝫ muroꝝ ambitu: ita vir ꝗ nō pōt cohibere ī loquēdo ſpūm ſuuꝫ: ſꝫ ira maxīe īpedit iudiciū rōnis: vt dcm̄ ē. ergo faci­maxime ꝓfluere in verba inordinata. nō ergo cauſat taci­turnitatē. Pͣ. Matth̓. 12. dr̄. Ex abundantia cordis os lo­quit̉. ſed ꝑ iram cor maxime ꝑturbat̉: vt dcm̄ ē. ergo ma­xime cāt locutionē. nō ergo cāt taciturnitatē. Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Grego. dic̄ ī. 5. moraliū ꝙ ira ꝑ ſilentiū clauſa intra menti vehemētiꝰ eſtuat. Rn̄º dd̓m: ꝙ ira ſic̄ iā dcm̄ ē. ⁊ cum rōne eſt ⁊ impedit rōnē. ⁊ ex vtraqꝫ parte pōt taciturnita­tem cauſare. Ex parte ꝗdē rōnis: qn̄ iudiciū rōnis intantū viget ꝙ ⁊ ſi nō cohibeat affectū ab inordinato appetitu vi­dicte: cohibet tn̄ linguā ab inordinata locutionē: vn̄ Gre­go. in. 5. moralium dicit. Aliqn̄ ira perturbato aīo quaſi ex iudicio ſilentiū inducit. Ex parte v̓o impedimēti rōnis. qꝛ ſic̄ dcm̄ ē. ꝑturbatio ire vſqꝫ ad exteriora mēbra ꝑducit̉: ⁊ maxime ad illa mēbra in ꝗbus expreſſius relucet veſtigiuꝫ cordis: ſic̄ in oculis ⁊ ī facie ⁊ ī lingua: vn̄ ſic̄ dcm̄ ē lingua ſe p̄pedit. facies igneſcit: exaſperant̉ oculi. Pōt ergo eſſe tāta ꝑturbatio ire. ꝙ oīno impediatur lingua ab vſu loquē di. ⁊ tunc ſequitur taciturnitas. Ad primū ergo dd̓ꝫ: ꝙ augmentū ire: qn̄qꝫ eſt vſqꝫ ad impediendū rōnem a cohi bitione lingue. qn̄qꝫ aūt vltra ꝓcedit vſqꝫ ad impediendū motū lingue. ⁊ alioꝝ membroꝝ exterioꝝ. ⁊ ꝑ hoc etiaꝫ pꝫ ſolutio ad ſcd̓m. Ad 3ᵐ dd̓ꝫ: ꝙ perturbatio cordis qn̄­qꝫ pōt ſuperabundare vſqꝫ ad hoc ꝙ per inordinatuꝫ mo­tum cordis impediat̉ motus exteriorū membroꝝ: ⁊ tunc cauſatur taciturnitas ⁊ immobilitas exteriorum mēbrorū: ⁊ quandoqꝫ etiam mors. Si autem non fuerit tanta per­turbatio: tunc ex ſuperabundantia perturbationis cordis ſequitur oris locutio. Queſtio. xlix. Oſt actus ⁊ paſſiones ꝯſiderādū ē de pͥncipijs hūanoꝝ actuū. Et pͥmo de pͥncipijs ītrinſecis. Scd̓o de prī cipijs extrinſecis. Prīcipiū aūt ītrinſe­cū ē potentia ⁊ habitus: ſꝫ qꝛ de poten­tijs in pͥma parte dcm̄ eſt: nunc reſtat de habitibꝰ ꝯſiderādū. Et primo ꝗdeꝫ in gnali. Scd̓o v̓o de virtutibꝰ ⁊ vitijs: ⁊ hmōi alijs habiti bꝰ ꝗ ſunt hūanoꝝ actuū pͥncipia. Circa ipſos aūt habitꝰ in gn̓ali quatuor cōſiderāda ſunt. Primo ꝗdem de ipſa ſub̓a habituū. Scd̓o de ſubiecto eoꝝ. Tertio de cā gn̄a­tionis augmenti ⁊ corruptionis ipſoꝝ. Quarto de diſtin­ctione ipſoꝝ. Circa primū q̄runt̉ quatuor. Prīo vtrū habitus ſit qualitas. Scd̓o vtꝝ ſit determinata ſpecies qͣ litatis. Tertio vtꝝ habitus importet ordinem ad actum. Quarto de neceſſitate habitus. Ad primū ſic ꝓceditur. Ur̄ ꝙ habitus non ſit qualitas. Dicit.n. Aug. in lib. 83. q̄­ſtionum: ꝙ hoc nomen habitus dem̄ eſt ab hoc verbo ha bere: ſed hēre non ſolū pertinet ad qualitateꝫ. ſꝫ ad alia ge­nera: dicimur.n. habere quantitatē ⁊ pecuniā ⁊ alia hmōi ergo habitus nō eſt qualitas. Pͣ. Habitus ponit̉ vnuꝫ p̄dicamentū: vt pꝫ in libro p̄dicamentoꝝ: ſed vnum p̄dica mentum nō continet̉ ſub alio. ergo habitus non eſt quali­tas. Pͣ. Oīs habitus eſt diſpoſitio: vt dr̄ in p̄dicamētis. ſꝫ diſpoſitio ē ordo habētis partes vt dr̄ in. 5. meta. hoc āt ꝑtinet ad p̄dicamētum ſitus. ergo habitus nō ē qualitas. Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ ph̓s dicit in p̄dicamentis: ꝙ habitus ē qua litas de difficili mobilis. Rn̄º dd̓m: ꝙ hoc nomen ha­bitus ab habendo eſt ſumptū: a quo ꝗdem nomen habitꝰ dupl̓r deriuat̉. Uno ꝗdem mō ẜm ꝙ homo vel quecū­qꝫ alia res dr̄ aliꝗd habere. Alio mō ẜm ꝙ aliqua res ali quo mō hꝫ ſe in ſeipſa. vel ad aliꝗd aliud. Circa primuꝫ conſiderandū ē ꝙ habere ẜm ꝙ dr̄ reſpectu cuiuſcūqꝫ qd̓ habet̉ cōe eſt ad diuerſa gn̄a: vn̄ ph̓s inter poſt p̄dicamē­ta habere ponit. q̄.ſ. diuerſa reꝝ gn̄a conſequunt̉: ſicut ſūt oppoſita: ⁊ prius ⁊ poſterius ⁊ alia hmōi: ſed īter ea que habent̉: talis videt̉ eſſe diſtinctio: ꝙ q̄dam ſunt in ꝗbus ni hil eſt mediū inter habēs: ⁊ id qd̓ habet̉. ſicut inter ſubie­ctū ⁊ qualitatē vel qͣꝫtitatē nihil eſt mediū: q̄dā.n. ſunt in ꝗ bus eſt aliqd̓ mediū inter vtrūqꝫ: ſꝫ ſola relatio ſicut dicit aliꝗs habere ſocium vel amicū: quedā vero ſunt inter q̄ ē aliꝗd mediū: non ꝗdē actio vel paſſio: ſed aliꝗd ꝑ moduꝫ actionis vel paſſionis: ꝓut ſupra vnū eſt ornās vel regēs. ⁊ aliud ornatū aūt rectū: vn̄ ph̓s dicit in. 5. metaphyſice: ꝙ habitus dr̄ tanqͣꝫ actio q̄dam habētis ⁊ habiti ſicut eſt ī illis q̄ circa nos habemus: ⁊ iō in his ꝯſtituit̉ vnum ſpāle genus reꝝ qd̓ dr̄ p̄dicamentū habitus: de quo dicit ph̓s ī 5. metaphyſice: ꝙ inter habentē indumentū: ⁊ indumētū qd̓ habet̉ eſt habitus medius. Si aūt ſumat̉ habere: ꝓut res aliqua dr̄ quodāmō ſe habere in ſeipſa: vel ad aliꝗd ali ud: cū iſte modus ſe habendi ſit ẜm aliquā qualitateꝫ: hoc mō habitus q̄dā qualitas ē: de quo ph̓s in. 5. meta. dicit ꝙ habitus dr̄ diſpoſitio ẜm quam bene vel male diſponit̉ di ſpoſitū: ⁊ aut ẜm ſe: aut ad aliud: vt ſanitas habitus ꝗdam eſt: ⁊ ſic loꝗmur nunc de habitu: vn̄ dd̓m ꝙ habitus ē qͣli tas. Ad pͥmū gͦ dd̓m: ꝙ obiectio illa ꝓcedit de habere cōiter ſumpto: ſic.n. eſt cōe ad multa gn̄a: vt dcm̄ ē. Ad ſcd̓m dd̓m: ꝙ rō illa ꝓcedit de habitu ẜm ꝙ intelligit̉ ali­quid mediū inter habens: ⁊ id qd̓ habet̉: ſic.n. eſt quod­dā p̄dicamentū: vt dcm̄ eſt. Ad tertiuꝫ dd̓ꝫ: ꝙ diſpoſi tio ꝗdeꝫ ſemꝑ importat ordinē alicuius habentis partes: ſꝫ hoc ꝯtingit dupliciter: vt ſtatim ibidē ph̓s ſubdit.ſ. aut ẜm locū: aut ẜm potētiā: aut ẜm ſpēm: in quo vt Simplicius dicit in cōmento p̄dicamentoꝝ: cōprehendit oēs diſpoſitio nes corporales ꝗdem in eo ẜm ꝙ dicit ẜm locū: ⁊ hoc per tinet ad p̄dicamentū ſitus: ꝗ eſt ordo partiū in loco: ꝙ autē dicit ẜm potentiā includit illas diſpōnes q̄ ſunt in p̄paratio ne ⁊ idoneitate nondū ꝑfecte: ſicut ſcīa ⁊ virtus inchoata: ꝙ aūt dicit ẜm ſpēm includit perfectas diſpoſitiones q̄ dn̄r habitus: ſicut ſcīa ⁊ virtus complete. Ad ſecundū ſic ꝓcedit̉. Un̄ ꝙ habitus non ſit determinata ſpēs qualitatis. qꝛ vt dictuꝫ eſt. habitus ẜꝫ ꝙ eſt qualitas dicitur diſpoſitio ẜm quam bene aut male diſponitur diſpoſituꝫ: ſed hoc cō tingit ẜm qͣꝫ libet qualitatem: nam ⁊ ẜm figuram contingit aliquid bene vel male eſſe diſpoſitū: ⁊ ſimil̓r ẜm calorem ⁊ frigus ⁊ ẜm oīa hmōi. ergo habitus non eſt determina­ta ſpes qualitatis. Pͣ. Ph̓s in p̄dicamentis caliditatem ⁊ frigiditatem dicit eſſe diſpoſitiōes vel habitus: ſicut egri­tudinem ⁊ ſanitatem: ſed calor ⁊ frigus ſunt in tertia ſpecie qualitatis. ergo habitus vel diſpoſitio non diſtinguunt̉ ab alijs ſpeciebus qualitatis. Pͣ. Difficile mobile non ē di­ferentia pertinens ad genus qualitatis: ſed magis pertinet ad motum vel paſſionem: nullum autem genus determi­natur ad ſpeciem per differentiam alterius gn̄is. ſed opor­tet differētias per ſe aduenire gn̄i. vt ph̓s dicit in. 7. meta. ergo cū habitus dicat̉ eſſe qualitas difficile mobilis: videt ꝙ non ſit determinata ſpēs qualitatis. Sꝫ contra eſt qd̓ ph̓s dicit in predicamētis ꝙ vna ſpecies qualitatis ē habi­