Liber I I In nomineª domini noſtri ieſu xp̄i Codicis domini Iuſtinianiᵇ bſacra tiſſimiᶜ principis. ꝑpetuiᵈ Auguſti ᵉiuris enucleati ex omni veteri iure collecti repetitiᶠ p̄lectionis Inci­pit conſtitutio prima. Deᵍ nouo codice faciendo. Imperator Iuſtinianus Augu­ſtus ad ſenatum. Ecʰ que neceſſario corrigen­da ml̓­tis retro­principi­bus viſa ſunt. inte rea tamē nullus eo rum hoc ad effectum ducere auſus eſt. in preſentiⁱ rebus donare com­munibusᵏ auxilio dei omnipoten­tis cenſuimusˡ et prolixitatem liti­umᵐ amputareⁿ. multitudineº qui dem conſtitutionum que tribus co­dicibus Gregoria no Hermogenia no atqꝫ Theodoſiano contineban­tur. illarumᵖ etiam que poſt eoſdeꝫ codices a Theodoſio diuine recor­dationis. alijſqꝫ poſt eumq retroprī N nomine dn̄i. Incipit a deo. vt.. de officio prefecti pre­torio Aphrice. l. in nomine domini. b Iuſtiniani. qꝛ iuſtini filius fuit. vt inſti. de dona.§. eſt aliud. Et dicitur hoc ad differentiam trium codicū de quibus.. ſit mentio in conſti. ſecunda. Accurſius c Sacratiſſimi. qꝛ inūctus. qꝛ ſacras leges nobiſ tradidit d Perpetui.i. ge­neralis. vt inſti. ſa tiſda. tu. cu.§. i. ſic. edē. l. edita. vn̄ illd̓ exijt edictū ⁊c̄. ī epi ſtola oīs aīa ⁊c̄. poni tur aliter vt diximꝰ ff. ſocio. l. i. e Auguſti. ab au­geo ad ꝓpoſitū vt mr̄imoniū d̓r res ī diuidua lꝫ qn̄qꝫ diui dat̉. vt īſti. de pa. po. in prin.. C. de repu. l. conſenſu vel d̓r ab Octauiano Augu­ſto qd̓ eſt diuinare. f Repetite. iuſſit enī fieri primo cōdi­ ex tribꝰ. iteꝝ iuſ­ſit diſſolui vt ibi ap­poneret quaſdā deci­ſiones quas pꝰ ea fe cerat. ſic iterū iuſſit ligari. dicit repe tite. vt.. emē. iuſti co. totū..§. in an­tiqͥs enī ⁊c̄. Iteꝫ qd̓ dicit p̄lectionis.i. le ctionis. eſt figura ꝓtheſis ſic ponit̉. ff. dote p̄le. to. ti. g De nouo. ſupe rior rubrica eſt cōis ad totū librū. ſed qd̓ ſequit̉.ſ. de nouo co­dice cōponēdo ad ſtitutōꝫ iſtā tm̄. Azo Ec.ſ. corre cta. meliuſ id ē corrigē­da ẜm vos iudices. Et dic qd̓ hec cōſtitu tio diuidit̉ in qͣttuor ꝑtes. prīa vſqꝫ illuc iōqꝫ ⁊c̄. ſecunda vſqꝫ illuc. quibuſ ſpāliter ⁊c̄. tercia vſqꝫ illuc. ſgit̉. quarta vltima ab inde vſqꝫ in fineꝫ dic hec corrigen­da.ſ. nunc. i In pn̄ti. hoc verbū in pn̄ti determinat verbū donare. verbū cenſuimꝰ. qꝛ ꝯtrarium aſſeuerat per p̄teritū cenſuimus. Azo. k Cōmunibus.i. cōi vtilitati prouenit ex conſtitutionibus. l Cenſuimus.i. ordinauimus in corde vel toti rei. p. imperio alia tamen forma qͣꝫ olim. m Litiū. que fiebant īmortales. ēt repete multitudine. accur. n Amputare reddit attentū. facit. ff. ſi cer. pe. l. quidam o Multitudinē. alias multitudine tūc eſt.. reſecāda meliꝰ p Illarum. ſcilicet conſtitutionum q Eum ſcilicet theodoſium r Retro principibus. quo ad nos.i. ante nos r Poſite vt extrauagantes conſtitutiones s Reſecanda alias reſecando. tunc habeas multitudinē. al̓s reſecanda. tunc multitudine. t Nouellas non omnes ſed vtiles v Poſt eos tres codices x Poſitas id eſt factas. y Ideo qꝛ tam nos diximus qd̓ volebamꝰ illos tres codices cipibusʳ a noſtra etiam clementia poſiteʳ ſunt reſecandaˢ. vno auteꝫ codice ſub felici noſtri noīs vocabu lo componēdo in quē colligi me­moratorum trium codicum qͣꝫ no­uellasᵗ poſt eosᵛ poſitasˣ conſtitu tiōes oportet. Ideoqꝫʸ ad hoc ma ximumᶻ et ad ipſius reipubliceª ſu ſtentationemᵇ reſpicientesᶜ opus efficiendum elegimusᵈ tanto faſti­gioᵉ laborum. tanteqꝫ ſollicitudini ſufficientesᶠ. Ioannē virū excellen­tiſſimum exqueſtoremᵍ noſtri ſacri palacij conſularemʰ atqꝫ patriciuꝫⁱ Leontiū virū ſublimiſſimū magr̄m militū ex prefecto p̄terioᵏ conſularē atqꝫ patriciū. Phocam virum emi­nentiſſimum magiſtrūmilitum cō­ſularem atqꝫ patricium. Baſilidem virum excellentiſſimuꝫ ex prefecto torio orientis atqꝫ patricium. Tho. mam virum glorioſiſſimum queſto rem ſacri noſtri pallacij excōſulem Tribunianum virum magnificum magiſteria dignitate inter agentesˡ decoratū. Conſtantinum virum il­luſtrē comitē largitionūᵐ inter agē tesⁿ decoratū. magiſtrū ſcrinij li­bellorum ſacrarumqꝫ conſtitutionū. Theophilum virum clariſſimū co­mitem ſacri noſtri conſiſtorij iuris extrauagātes ꝯſtōes in vnū codicē redigere. ideoqꝫ z Maximū. ſi halys maximū plana eſt. ſi habes maxime ſic ex pone. ſolū iſtos..x. viros elegimꝰ ad hoc opꝰ. ſed ēt ad alios libros faciendos. ſed maxime ad hoc. a Reipublice.i. imperij. b Suſtentationē. qꝛ leges ſuſtentat̉ reſpublica. ſicut arma. c Reſpiciens. al̓s reſpiciētes. tūc pla na. alias reſpiciens. tūc ſic cōſtrue. iōqꝫ elegimꝰ viros ad hoc maximū opus effici endū. opus dico re­ſpiciens ad ſuſtenta tionē ip̄ius reipubli ce.i. imperij d Elegimus. ſcilꝫ homines qui ibi po­nuntur. e Faſtigio.i. alti­tudini vel magnitu dini ſcribe per. g.. per. d. Accur. f Sufficiētes.ſ. vi ros īfra ſcriptos. g Exqueſtorem. nomen eſt dignitatis. ſicut dico in exprefe­cto. et exconſule ſecundum io. vt.. de aduoc̄. diuer. iudi. l. petitio nem.§. egredientē. ſicut exqueſtor. vt. ff. de officio queſ. l. i. in fine. Alij dicunt eum exqueſtorem qui queſturam dimiſit. ſic excō­ſul qui conſulatum dimiſit. h Conſularem. conſularis eſt qui inſignia conſulum bn̄ficio principis conſequitur. ſed conſules ſunt in ip̄o actu gerendi vt. de conſuli. l. iij.. iiij. li. xij. i Patricium. expone. vt iuſti. qui. mo. ius patri. pote. ſol.§. fili­uſ ami. k Pretorio. natum vel vocatum l Inter agentes. inter agentes dicuntur qui ſunt inter eos qui res imperiales adminiſicant vel qui agunt. id eſt morantur circa latus principis. vnde habes.. ti. de principibus agentibus in rebus. li. xij. m Largitionū. id eſt donationū que fiebant in aula regia n Inter agētes. quidā habent inter gentes. ſed male. dic ergo inter agentes. id expone vt s. Accurſius a 2