Liber I IIn nomineª domini noſtri ieſu xp̄iCodicis domini Iuſtinianiᵇ bſacratiſſimiᶜ principis. ꝑpetuiᵈ Auguſtiᵉiuris enucleati ex omni veteri iurecollecti repetitiᶠ p̄lectionis Incipit conſtitutio prima.Deᵍ nouo codice faciendo.¶ Imperator Iuſtinianus Auguſtus ad ſenatum.Ecʰ queneceſſariocorrigenda eē ml̓tis retroprincipibus viſaſunt. interea tamēnullus eorum hoc ad effectum ducere auſuseſt. in preſentiⁱ rebus donare communibusᵏ auxilio dei omnipotentis cenſuimusˡ et prolixitatem litiumᵐ amputareⁿ. multitudineº quidem conſtitutionum que tribus codicibus Gregoria no Hermogeniano atqꝫ Theodoſiano continebantur. illarumᵖ etiam que poſt eoſdeꝫcodices a Theodoſio diuine recordationis. alijſqꝫ poſt eumq retroprīN nomine dn̄i. Incipit a deo. vt. jͣ. de officio prefecti pretorio Aphrice. l. in nomine domini.b ¶ Iuſtiniani. qꝛ iuſtini filius fuit. vt inſti. de dona.§. eſt ⁊aliud. Et dicitur hoc ad differentiam trium codicū de quibus. jͣ.ſit mentio in conſti. ſecunda. Accurſiusc ¶ Sacratiſſimi. qꝛinūctus. l̓ qꝛ ſacrasleges nobiſ tradiditd ¶ Perpetui.i. generalis. vt inſti. d̓ ſatiſda. tu. ⁊ cu.§. i. ſic. jͣd̓ edē. l. edita. vn̄ illd̓exijt edictū ⁊c̄. ⁊ ī epiſtola oīs aīa ⁊c̄. ponitur ⁊ aliter vt diximꝰff. ꝓ ſocio. l. i.e ¶ Auguſti. ab augeo qͦ ad ꝓpoſitū vt⁊ mr̄imoniū d̓r res īdiuidua lꝫ qn̄qꝫ diuidat̉. vt īſti. de pa. po.in prin. ⁊. C. de repu.l. conſenſu vel d̓r abOctauiano Auguſto qd̓ eſt diuinare.f ¶ Repetite. iuſſitenī fieri primo cōdicē ex tribꝰ. ⁊ iteꝝ iuſſit diſſolui vt ibi apponeret quaſdā deciſiones quas pꝰ ea fecerat. ⁊ ſic iterū iuſſitligari. ⁊ iō dicit repetite. vt. jͣ. d̓ emē. iuſtico. ꝑ totū. ⁊.§. in antiqͥs enī ⁊c̄. Iteꝫ qd̓dicit p̄lectionis.i. lectionis. ⁊ eſt figuraꝓtheſis ſic ponit̉. ff. d̓dote p̄le. ꝑ to. ti.g ¶ De nouo. ſuperior rubrica eſt cōisad totū librū. ſed qd̓ſequit̉.ſ. de nouo codice cōponēdo ad cōſtitutōꝫ iſtā tm̄. AzoEc.ſ. iā correcta. l̓ meliuſid ē corrigēda ẜm vos iudices.Et dic qd̓ hec cōſtitutio diuidit̉ in qͣttuorꝑtes. prīa vſqꝫ illuciōqꝫ ⁊c̄. ſecunda vſqꝫilluc. quibuſ ſpāliter⁊c̄. tercia vſqꝫ illuc. hͦſgit̉. quarta ⁊ vltimaab inde vſqꝫ in fineꝫdic gͦ hec q̄ corrigenda.ſ. nunc.i ¶ In pn̄ti. hoc verbū in pn̄ti determinat verbū donare. n̄ verbūcenſuimꝰ. qꝛ ꝯtrarium aſſeuerat per p̄teritū cenſuimus. Azo.k ¶ Cōmunibus.i. cōi vtilitati q̄ prouenit ex conſtitutionibus.l ¶ Cenſuimus.i. ordinauimus in corde vel toti rei. p. l̓ imperioalia tamen forma qͣꝫ olim.m ¶ Litiū. que fiebant īmortales. ēt repete multitudine. accur.n ¶ Amputare reddit attentū. ⁊ facit. ff. ſi cer. pe. l. quidamo ¶ Multitudinē. alias multitudine ⁊ tūc eſt. jͣ. reſecāda ⁊ meliꝰp ¶ Illarum. ſcilicet conſtitutionumq ¶ Eum ſcilicet theodoſiumr ¶ Retro principibus. quo ad nos.i. ante nosr ¶ Poſite vt extrauagantes conſtitutioness ¶ Reſecanda alias reſecando. ⁊ tunc habeas multitudinē. al̓sreſecanda. ⁊ tunc multitudine.t ¶ Nouellas non omnes ſed vtilesv ¶ Poſt eos tres codicesx ¶ Poſitas id eſt factas.y ¶ Ideo qꝛ tam nos diximus qd̓ volebamꝰ illos tres codicescipibusʳ ⁊ a noſtra etiam clementiapoſiteʳ ſunt reſecandaˢ. vno auteꝫcodice ſub felici noſtri noīs vocabulo componēdo in quē colligi tā memoratorum trium codicum qͣꝫ nouellasᵗ poſt eosᵛ poſitasˣ conſtitutiōes oportet. ¶ Ideoqꝫʸ ad hoc maximumᶻ et ad ipſius reipubliceª ſuſtentationemᵇ reſpicientesᶜ opusefficiendum elegimusᵈ tanto faſtigioᵉ laborum. tanteqꝫ ſollicitudiniſufficientesᶠ. Ioannē virū excellentiſſimum exqueſtoremᵍ noſtri ſacripalacij conſularemʰ atqꝫ patriciuꝫⁱLeontiū virū ſublimiſſimū magr̄mmilitū ex prefecto p̄terioᵏ conſularēatqꝫ patriciū. Phocam virum eminentiſſimum magiſtrūmilitum cōſularem atqꝫ patricium. Baſilidemvirum excellentiſſimuꝫ ex prefecto p̄torio orientis atqꝫ patricium. Tho.mam virum glorioſiſſimum queſtorem ſacri noſtri pallacij ⁊ excōſulemTribunianum virum magnificummagiſteria dignitate inter agentesˡdecoratū. Conſtantinum virum illuſtrē comitē largitionūᵐ inter agētesⁿ decoratū. ⁊ magiſtrū ſcrinij libellorum ſacrarumqꝫ conſtitutionū.Theophilum virum clariſſimū comitem ſacri noſtri conſiſtorij ⁊ iuris⁊ extrauagātes ꝯſtōes in vnū codicē redigere. ideoqꝫz ¶ Maximū. ſi halys maximū plana eſt. ſi habes maxime ſic expone. nā nō ſolū iſtos..x. viros elegimꝰ ad hoc opꝰ. ſed ēt ad alioslibros faciendos. ſed maxime ad hoc.a ¶ Reipublice.i. imperij.b ¶ Suſtentationē.qꝛ ꝑ leges ſuſtentat̉reſpublica. ſicut ⁊ ꝑarma.c ¶ Reſpiciens. al̓sreſpiciētes. ⁊ tūc plana. alias reſpiciens.⁊ tūc ſic cōſtrue. iōqꝫelegimꝰ viros ad hocmaximū opus efficiendū. opus dico reſpiciens ad ſuſtentationē ip̄ius reipublice.i. imperijd ¶ Elegimus. ſcilꝫhomines qui ibi ponuntur.e ¶ Faſtigio.i. altitudini vel magnitudini ⁊ ſcribe per. g. nō.per. d. Accur.f ¶ Sufficiētes.ſ. viros īfra ſcriptos.g ¶ Exqueſtorem. nomen eſt dignitatis. ſicut dico in exprefecto. et exconſule ſecundum io. vt. jͣ. de aduoc̄. diuer. iudi. l. petitionem.§. egredientē. ſicut exqueſtor. vt. ff. de officio queſ. l. i. in fine.Alij dicunt eum exqueſtorem qui queſturam dimiſit. ⁊ ſic excōſul qui conſulatum dimiſit.h ¶ Conſularem. conſularis eſt qui inſignia conſulum bn̄ficioprincipis conſequitur. ſed conſules ſunt in ip̄o actu gerendi vt. jͣde conſuli. l. iij. ⁊. iiij. li. xij.i ¶ Patricium. expone. vt iuſti. qui. mo. ius patri. pote. ſol.§. filiuſ ami.k ¶ Pretorio. natum vel vocatuml ¶ Inter agentes. inter agentes dicuntur qui ſunt inter eosqui res imperiales adminiſicant vel qui agunt. id eſt moranturcirca latus principis. vnde habes. jͣ. ti. de principibus agentibusin rebus. li. xij.m ¶ Largitionū. id eſt donationū que fiebant in aula regian ¶ Inter agētes. quidā habent inter gentes. ſed male. dic ergointer agentes. ⁊ id expone vt s. Accurſiusa 2