Seite
Queſtio..XIX. 23 ra ē homogenea menſurato: vt dicitur. ro. metaphy. Sed lex eterna nō ē homogenea volūtati hūane: gͦ lex eterna nō pōt eē mēſura volūtatis humane vt ab eo bonitas eius depēdeat. Pͣ. Mēſura dꝫ eſſe certiſſima: ſꝫ lex eterna ē nobis ignota. ergo nō pōt eē noſtre volūtatis menſura: vt ab ea bonitas volūtatis noſtre depēdeat. Sed ꝯͣ eſt qd̓ Aug. dicit. 22. li. ꝯͣ fauſtū: Ꝙ pctm̄ eſt factū vel ꝯcupitum aliꝗd ꝯͣ eternā legē: ſꝫ malicia volūtatis eſt radix pctī. ergo cū malicia bonitati opponat̉ bonitas voluntatis dependet a lege eterna. Rnº. dd̓ꝫ ꝙ in omnibus cauſis ordinatis effectꝰ plus depēdet a cā prima qͣꝫ a cā ſecūda: qꝛ cauſa ſe­cūda nō agit niſi in virtute prime cauſe. Ꝙ āt rō humana ſit regula volūtatis humane ex qua eius bōitas mēſuret̉: hꝫ ex lege eterna q̄ ē rō diuina. vn̄ in p̄s dr̄. Multi dn̄t ꝗs on̄dit nobis bona: ſignatū eſt ſuꝑ nos lumē vultꝰ tui dn̄e: qͣſi diceret: lumē rōnis qd̓ in nobis eſt: intātum pōt nobis on̄dere bona: ⁊ noſtram volūtatem regulare: inqͣꝫtuꝫ ē lu­mē vultꝰ tui.i. vultū tuo deriuatū. vn̄ māifeſtū eſt ꝙ mul to magis depēdet bonitas volūtatis humāe a lege eterna qͣꝫ a rōe humana. ⁊ vbi deficit hūana rō: oꝫ ad rōneꝫ eter­nē recurrere. Ad primū ergo dd̓m: ꝙ vnius rei nō ſūt plures mēſure ꝓxime: pn̄t tn̄ eē plures menſure: quaruꝫ vna ſub alia ordinet̉. Ad ſcd̓m dd̓m: ꝙ mēſura ꝓxima ē homogenea mēſurato: n̄ āt mēſura remota. Ad tertiū dd̓m: ꝙ lꝫ lex eterna ſit nobis ignota ẜm ꝙ eſt ī mēte diui na: innoteſcit tn̄ nobis aliqualiter: vel ꝑ rōnem naͣlem q̄ ab ea deriuatur vt ꝓpria eius imago: vel per aliqualeꝫ reuela tionem ſuperadditam. Ad quintum ſic ꝓcedit̉. Un̄ ꝙ volūtas di­cordās a rōne errāte n̄ ſit ma la: rō.n. eſt regula volūtatis humane inqͣꝫtuꝫ deriuat̉ a le­ge eterna: vt dcm̄ ē: ſꝫ ratio errās nō deriuat̉ a lege eterna ergo ratio errās nō eſt regula volūtatis hūane: nō ē ergo volūtas mala ſi diſcordat a rōne errāte. Pͣ. Scd̓ꝫ Aug. īferioris ptātis p̄ceptū nō obligat ſi cōtrariet̉ p̄cepto pote ſtatis ſuꝑioris. ſicut ſi ꝓcōſul iubeat aliꝗd qd̓ imꝑator pro­hibet: ſꝫ rō errās qn̄qꝫ ꝓponit aliꝗd qd̓ eſt ꝯͣ p̄ceptū ſuꝑio ris.ſ. dei cuius eſt ſūma ptās: ergo dictamē rōnis errantis nō obligat: nō eſt ergo volūtas mala ſi diſcordet a rōne er­rāte. Pͣ. Oīs voluntas mala reducit̉ ad aliquā ſpēꝫ ma licie: ſed volūtas diſcordās a rōne errāte nō pōt reduci ad aliquā ſpēꝫ malitie. puta ſi ratio errās errat in hoc ꝙ dicat eſſe fornicādū: volūtas eius ꝗ fornicari nō vult ad nullam malitiā reduci pōt. ergo volūtas diſcordās a rōne errante nō ē mala. Sꝫ ꝯͣ: ſicut in primo dcm̄ eſt: Cōſcīa nihil ali ud eſt qͣꝫ applicatio ſcīe ad aliquē actū: ſcīa aūt in rōne ē vo lūtas. ergo diſcordās a rōne errante eſt ꝯtra cōſcientiam: ſꝫ oīs talis volentas eſt mala: dicit̉.n. Ro. 14. Oē qd̓ nō ē ex fide peccatū eſt.i. oē qd̓ eſt ꝯtra conſcīam. ergo volūtas diſcordās a rōne errāte eſt mala. Rn̄º. dd̓m ꝙ cuꝫ cō ſcīa ſit quodāmodo dictamen rationis: ē.n. quedam appli­catio ſcīe ad actum: vt in primo dictū eſt: idē eſt q̄rere vtrū volūtas diſcordās a ratione errāte ſit mala: qd̓ q̄rere vtrū conſcīa errās obliget. Circa qd̓ aliꝗ diſtingerunt tria ge nera actuum: quidam.n. ſunt boni ex genere: ꝗdam ſunt ī differētes: ꝗdaꝫ ſunt mali ex genere. Dicūt ergo ꝙ ſi ratio vel cōſcīa dicat aliꝗd eſſe faciēdū qd̓ ſit bonum ex ſuo ge­nere: nō eſt ibi error. Siml̓r ſi dicat aliꝗd nō eſſe faciendū qd̓ eſt malum ex ſuo genere: eadem.n. rōne precipiuntur bona qua ꝓhibent̉ mala: ſꝫ ſi ratio vel conſcīa dicat alicui ꝙ illa q̄ ſunt ẜm ſe mala hō teneat̉ facere ex p̄cepto: vel ꝙ illa q̄ ſunt ẜm ſe bona ſunt ꝓhibita: erit ratio vel conſcīa et rans: ⁊ ſiml̓r ſi ratio vel conſcīa dicat alicui ꝙ id qd̓ eſt ẜm ſe indifferens: vt leuare feſtucā de terra ſit ꝓhibitum vel preceptum: erit ratio vel conſcīa errās. Dicunt ergo ꝙ rō vel conſcīa errās circa indifferentia ſiue precipiēdo ſiue ꝓ­hibēdo obligat: tra ꝙ volūtas diſcordās a tali ratione errā te erit mala ⁊ pctm̄: ſed ratio vel ꝯſcīa errās precipiēdo ea q̄ ſunt per ſe mala: vel ꝓhibendo ea q̄ ſunt per ſe bona ⁊ neceſſaria ad ſalutem: non obligat. vn̄ in talibus voluntas diſcordans a ratione vel conſcīa errāte nō ē mala. Sꝫ hoc irrationabiliter dicit̉: in īdifferentibus.n. voluntas diſcor­dans a ratione vel conſcientia errante eſt mala aliquo mo­do ꝓpter obiectum a quo bonitas vel malitia voluntatis dependet. non autem propter obiectum ſcd̓m ſui naturā: ſed ſcd̓m ꝙ per accidens a ratione apprehenditur vt ma lum ad facienduꝫ vel ad vitandum. ⁊ qꝛ obiectum volun tatis eſt id quod proponitur a ratione: vt dictuꝫ eſt: ex quo aliquid proponitur a ratione vt malum: voluntas dum in illud fertur accipit rationem mali: hoc autem contingit nō ſolum in indifferentibus: ſed etiam in per ſe bonis vel ma lis: non ſolum enim id qd̓ eſt indifferēs poteſt accipere rō nem boni vel mali ꝑ accidēs: ſed etiam id quod eſt bonuꝫ pōt acciꝑe rationē mali vel illud quod ē maluꝫ rationē bo­ni propter apprehēſionem rationis: puta abſtinere a forni­catione bonum quoddam ē: tn̄ in hoc bonum non fert̉ vo lūtas: niſi ẜꝫ ꝙ a ratione ꝓponit̉: vt ſi ergo ꝓponat̉ malū a rōne errāte: fertur in hoc ſub rōne mali: vn̄ volūtas erit mala: qꝛ vult malum: non quidem id quod eſt maluꝫ per ſe: ſꝫ id quod eſt malum per accidēs ꝓpter apprehēſioneꝫ rōnis: ⁊ ſiml̓r credere in chriſtum ē ꝑ ſe bonum ⁊ neceſſa rium ad ſalutē: ſꝫ volūtas non fertur in hoc niſi ẜm ꝙ a ra tione ꝓponitur: vn̄ ſi a ratione proponat̉ vt maluꝫ volun­tas: feret̉ in hoc vt malū: nō qꝛ illud ſit malū ẜm ſe: ſꝫ qꝛ ē malū ꝑ accidēs ex apprehēſione rationis. ⁊ ideo ph̓s dicit in. 7. ethi. Ꝙ ꝑ ſe loquēdo inconueniēs eſt qui non ſequit̉ rationē rectā: ꝑ accidēs aūt qui non ſequitur etiā rationem falſam. Unde dd̓m ꝙ ſimpl̓r oīs uolūtas diſcordās a rō­ne: ſiue recta ſiue errante ſemꝑ eſt mala. Ad primū er­go dd̓m: ꝙ iudiciū rationis errātis lꝫ non deriuetur a deo tn̄ ratio errās iudiciū ſuū ꝓponit vt verū: ⁊ ꝑ ꝯſequēs vt a deo deriuatū a quo ē oīs v̓itas. Ad ſcd̓m dd̓ꝫ ꝙ ver­buꝫ Aug. hꝫ locuꝫ quādo cognoſcitur ꝙ inferior poteſtas p̄cipit aliꝗd ꝯtra p̄ceptum ſuꝑioris ptātis. Sꝫ ſi aliꝗs cre­deret ꝙ p̄ceptum proconſulis eēt p̄ceptum imꝑatoris: ꝯtē nēdo p̄ceptuꝫ ꝓconſulis ꝯtēneret p̄ceptum imꝑatoris. Et ſiml̓r ſi aliquis hō cognoſcere ꝙ ratio humana dictaret ali ꝗd ꝯtra p̄ceptū dei: non teneret̉ rationē ſequi: ſꝫ tūc ratio n̄ total̓r eſſet errās: ſꝫ qn̄ ratio errans proponit aliꝗd vt p̄ce ptū dei: tūc ideꝫ ē ꝯtēnere dictamē rationis ⁊ dei p̄ceptuꝫ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ ratio qn̄ apprehēdit aliꝗd vt malū ſemꝑ apprehēdit illud ſub aliqua rōne mali: puta qꝛ ꝯͣriat̉ diui­nō p̄cepto: vel qꝛ eſt ſcandalū: vel ꝑꝑ aliqd̓ hmōi: ⁊ tunc ad talē ſpēm malitie reducit̉ talis mala volūtas. Ad ſextū ſic proceditur. Uidetur ꝙ volūtas cō cordās rōni erranti ſit bona. Sicut.n. voluntas diſcordans a rōne tēdit in id quod rō iudicat ma lum. ita uoluntas ꝯcordans rationi tendit in id quod rō iu­dicat bonum: ſꝫ volūtas diſcordās a rōne etiam errāte eſt mala: ergo volūtas concordās rōni etiam erranti ē bona. Pͣ. Uolūtas cōcordās precepto dei ⁊ legi eterne ſemꝑ eſt bona: ſed lex eterna ⁊ preceptum dei proponit̉ nobis per apprehēſionem rōnis etiam errātis. ergo volūtas cō­cordās etiam rōni errāti eſt bona. Pͣ. Uoluntas diſcor­dās a rōne errāte eſt mala. ſi ergo volūtas ꝯcordans rōni errāti ſit etiam mala. videt̉ ꝙ omnis volūtas habētis rō­nem errāteꝫ ſit mala. ⁊ ſic talis homo erit perplexus: ⁊ ex neceſſitate peccabit: qd̓ eſt incōneniēs. ergo voluntas con cordās rōni errāti eſt bona. Sed cōtra. Uolūtas occidē tium apoſtolos erat mala: ſed tamē cōcordabat rōni erran ti ipſorum ẜm illud Ioan. 16. Uenit hora vt omnis qui in terficit vos arbitretur obſequium ſe preſtare deo. ergo vo luntas concordans rōni erranti poteſt eſſe mala. Rn̄­deo dd̓m: ꝙ ſicut p̄miſſa queſtio eadem eſt cum qōne qͣ querit̉ vtrum ꝯſciētia erronea liget: ita iſta queſtio eadem eſt cū illa quā querit̉ vtrum ꝯſciētia erronea excuſet. Hec autē queſtio depēdet ab eo quod ſupra de ignorātia dcm̄ eſt. dcm̄ ē.n. ſupra ꝙ ignorātia quādoqꝫ cauſat inuolūtariū quādoqꝫ autem nō. Et qꝛ bonum ⁊ malum morale ꝯſiſtit in actu inquātum eſt volūtarius: vt ex premiſſis pꝫ. mani­feſtum eſt ꝙ illa ignorātia q̄ cauſat inuolūtariū tollit ratio­nem boni ⁊ mali moralis. non autem illa que inuolūtariū nō cauſat. Dictum eſt etiam ſupra ꝙ ignorātia que eſt ali­quo modo volita ſiue directe: ſiue īdirecte: nō cauſat inno­