Queſtio. XLIX. 49 tus ⁊ diſpoſitio. ¶ Rno dd̓m: ꝙ philoſophus in predica mētis ponit īter quatuor ſpēs qͣlitatis primā diſpoſitionem ⁊ habitū: quaꝝ ꝗdē ſpecieꝝ differētias ſic aſſignat Simplicius in cōmento p̄dicamētoꝝ dicens ꝙ qualitatū q̄dā ſunt nales q̄ ẜm nam inſunt: ⁊ ſemꝑ. q̄dā aūt ſūt aduēticie q̄ ab extrinſeco efficiunt̉: ⁊ pn̄t amitti: ⁊ hec ꝗdem q̄ ſunt aduēticie ſunt habitus ⁊ diſpoſitiones ẜm facile ⁊ difficile amiſſibile differentes: nalium aūt qualitatū q̄dam ſunt ẜm id qd̓ aliꝗd ē ī potentia: ⁊ ſic eſt ſcd̓a ſpecies qualitatis: q̄dam vero ẜm ꝙ aliꝗd eſt in actu: ⁊ hoc vel in ꝓfundū: vel ẜm ſuꝑficiem: ſi in ꝓfundū ꝗdem ſic eſt tertia ſpecies qualitatis: ẜm vero ſuꝑficiem eſt quarta ſpecies qualitatis ſic̄ figura ⁊ forma q̄ eſt figura animati: Sꝫ iſta diſtinctio ſpecierū qualitatis incōueniens videt̉. ſunt.n. multe figure ⁊ qualitates paſſibiles nonnāles: ſꝫ aduenticie: ⁊ multe diſpoſitio nes nō aduenticie: ſed nales: ſicut ſanitas ⁊ pulchrytudo ⁊ hmōi. ⁊ ꝑꝑ hoc nō conuenit ordini ſpecieꝝ. ſemꝑ.n. qd̓ na lius eſt prius eſt. Et iō aliter accipienda eſt diſtinctio diſpo ſitionū ⁊ habituū ab alijs qualitatibus: proprie.n. qualitas importat quendā modū ſub̓e: modus aūt eſt vt dicit Augu. ſuꝑ Gen̄. ad lr̄am quem menſura prefigit: vn̄ importat quādam determinationem ẜm aliqꝫ menſurā: ⁊ iō ſic̄ id ẜm quod determinatur potentia mae ẜm eſſe ſubſtantiale dr̄ qualitas q̄ eſt dr̄ia ſub̓e: ita id ẜm qd̓ determinatur potentia ſub̓i ẜm eſſe accn̄tale dr̄ qualitas accn̄talis: que ē etiam q̄daꝫ dr̄ia: vt pꝫ ꝑ philoſophum in. 5. metaphyſice. Modus aūt ſiue determinatio ſub̓i ẜm eſſe accn̄tale pōt accipi vel inordine ad ipſam nam ſub̓i: vel ẜm actionem ⁊ paſſionem q̄ ꝯſequunt̉ principia naͣe: q̄ ſunt ma ⁊ forma vel ẜm qͣꝫtitateꝫ. Si aūt accipiatur modus vel determina tio ſub̓i ẜm qͣꝫtitatem: ſic eſt quarta ſpecies qualitatis. Et qꝛ qͣꝫtitas ẜm ſui rōnem eſt ſine motū: ⁊ ſine rōne bonimali: iō ad quartam ſpeciem qualitatis non ꝑtinet ꝙ aliꝗd ſit bene vel male: cito vel tarde tranſiens. Modus autem ſiue determinatio ſub̓i ẜm actionem ⁊ paſſionem attendit in ſcd̓a vel tertia ſpecie qualitatis. ⁊ iō in vtraqꝫ ꝯſiderat ꝙ aliꝗd facile vel difficile fiat: vel ꝙ ſit cito trāſiens aut diu turnum: non aūt conſideratur in his aliꝗd pertinens ad rō nem boni vel mali. qꝛ motus ⁊ paſſiones non hn̄t rōnem finis: bonū aūt ⁊ malum dr̄ per reſpectū ad finē: ſꝫ motus ⁊ determinatio ſub̓i in ordine ad nam rei ꝑtinet ad primaꝫ ſpēm qualitatis q̄ eſt habitus ⁊ diſpoſitio. Dicit.n. ph̓s in 7. phyſicorum loquens de habitibus aīe ⁊ corporis: ꝙ ſūt diſpōnes quedā ꝑfecti ad optimum: dico aūt perfecti: qd̓ eſt diſpoſitū ẜm nam. Et qꝛ ipſa forma ⁊ naͣ rei eſt finis: ⁊ cuius cā ſit aliꝗd: vt dr̄ in. 2. phyſico. iō in prima ſpecie ꝯſideratur ⁊ bonū ⁊ malū: ⁊ etiā facile ⁊ difficile mobile ẜm ꝙ aliqua na eſt finis gn̄ationis ⁊ motus: vnde in. 5. meta phyſice ph̓s diffinit habitum: qd̓ eſt diſpoſitio ẜm quā ali quis diſponit̉ bene uel male: ⁊ in. 2. ethicoꝝ dicit ꝙ habitꝰ ſunt ẜm quos ad paſſiones nos habemus bene vel male Qn̄.n. eſt modus conueniens ne rei: tunc hꝫ rōnem boni. qn̄ aūt non conuenit: tunc hꝫ rōnem mali. ⁊ qꝛ na eſt id qd̓ primum ꝯſiderat̉ in re: iō habitus ponit̉ prima ſpecies qualitatis. ¶ Ad primū ergo dd̓ꝫ: ꝙ diſpoſitio ordineꝫ quendā importat: vt dcm̄ eſt: vn̄ non dr̄ aliꝗs diſponi per qualitatem niſi in ordine ad aliꝗd ⁊ ſi addat̉ bn̄ vel maleqd̓ pertinet ad rōnem habitus. opꝫ ꝙ attendat̉ ordo ad nam que eſt finis: vnde ẜm figurā vel ẜm calorem vel fri gus non dr̄ aliꝗs diſponi bn̄ vel male: niſi ẜm ordinem ad nam rei ẜm ꝙ eſt conueniens vel non conueniens vn̄ ⁊ ip ſe figure: ⁊ paſſibiles qualitates ẜm ꝙ conſiderātur. vt cō uenientes vel non ꝯuenientes naͣe rei: pertinēt ad habitus vel diſpoſitiones: nam figura prout conuenit naͣe rei: ⁊ color pertinent ad pulchrytudinem: calor aūt ⁊ frigus ẜm ꝙ conueniunt naͣe rei pertinent ad ſanitatem: ⁊ hoc mō calidi tas ⁊ frigiditas ponunt̉ a ph̓o in prima ſpecie qualitatis. Unde pꝫ ſolo ad ſcd̓m: licet a quibuſdam aliter ſoluatur: vt Simplicius dicit in commento predicamentoꝝ. ¶ Ad tertium dd̓m: ꝙ iſta differentia difficile mobile non diuer ſificant habitum ab alijs ſpeciebus qualitatis: ſed a diſpoſi tiōe: diſpoſitio auteꝫ dupliciter accipitur. Uno mō ẜm ꝙ eſt genus habitus: nā in. 5. metaphyſice diſpoſitio ponit̉ in diffinitione habitus. Alio mō ẜm ꝙ eſt aliquid ꝯͣ habi tum diuiſum: ⁊ pōt intelligi diſpoſitio proprie dicta condi uidi contra habitum dupl̓r. Uno mō ſicut ꝑfectum ⁊ im perfectū in eadē ſpē. vt.ſ. diſpoſitio dicat̉ retinens nomen cōe qn̄ imꝑfecte ineſt: ita ꝙ de facili amittit̉: habitus autē qn̄ perfecte ineſt: vt nō de facili amittat̉: ⁊ ſic diſpoſitio fit habitus ſicut puer ſit vir. ¶ Alio mō pn̄t diſtingui ſicut diuerſe ſpēs vnius gn̄is ſubalterni vt dicant̉ diſpōnes ille qͣ litates prime ſpē. ꝗbus ꝯuenit ẜm propriā rōnem. vt de facili amittant̉. qꝛ hn̄t cās tranſmutabiles: vt egritudo ⁊ ſa nitas: habitus vero dn̄r ille qualitates q̄ ẜm ſuam rōnem hn̄t ꝙ non de facili trāſmutentur. qꝛ hn̄t cās immobiles ſicut ſcīe ⁊ v̓tutes: ⁊ ẜm hoc diſpoſitio n̄ ſit habitus ⁊ hoc videt̉ magis ꝯſonū intētioni Ariſt. vn̄ ad huius diſtinctionis ꝓbationem inducit cōem loquendi ꝯſuetudinem ẜm quā qualitates q̄ ẜm rōneꝫ ſuā ſunt facile mobiles: ſi ex ali quo accn̄ti difficile mobiles reddant̉: habitus dn̄r: ⁊ econ uerſo eſt de qͣlitatibus que ẜm ſuaꝫ rōneꝫ ſunt difficile mobiles: nam ſi aliquis imperfecte habeat ſcīam: vt de facili poſſit ipſam amittere: magis dr̄ diſponi ad ſcīam qͣꝫ ſcīam hr̄e. Ex quo pꝫ ꝙ nomen habitus diuturnitatē qͣꝫdam im portat. non aūt nomen diſpōnis: nec impedit̉ ꝗn̄ ẜm hoc facile ⁊ difficile mobile ſint ſpecifice dr̄ie. ꝑꝑ hoc ꝙ iſta ꝑtinent ad paſſionem ⁊ motū: ⁊ non ad genus qualitatis: nā iſte dr̄ie qͣꝫuis per accn̄s videant̉ ſe hr̄e ad qualitatem: de ſignant tn̄ ꝓprias ⁊ ꝑ ſe dr̄ias qualitatum. ſicut ēt gn̄e ſub̓e frequenter accipiunt̉ dr̄ie accn̄tales loco ſub̓aliū. inquantū per eas deſignant̉ principia eſſentialia. Ad tertiū ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ habitus nō im portet ordinē ad actū. Unūqd̓qꝫ.n. agit ẜm ꝙ eſt actu: ſꝫ ph̓s dicit in. 3. de aīa. ꝙ cum aliꝗd ſit ſciēs ẜm habitū: eſt ēt tūc in potētia: aliter tn̄ qͣꝫ ante adiſcere. ergo habitus nō īportat habitudinē principij ad actum. ¶ Pͣ. Illud qd̓ ponit̉ in diffōne alicuius ꝑ ſe ꝯuenit illi: ſꝫ eē principiū actiōis ponit̉ in diffōne potētie. vt pꝫ in. 5. me taphyſice. ergo eē principiū actus ꝑ ſe ꝯuenit potentie: qd̓ aūt eſt ꝑ ſe: ē principiū ī vnoquoqꝫ gn̄e. ſi ergo ēt habitus ſit principiū actus: ſeqͥtur ꝙ ſit poſterior qͣꝫ potētia: ⁊ ſic nō erit prima ſpēs qualitatis habitus vel diſpoſitio. ¶ Pͣ. ſanitas qn̄qꝫ eſt habitus: ⁊ ſil̓r macies ⁊ pulchritudo: ſꝫ iſta non dn̄r per ordinē ad actū: non ergo ē de rōne habitus: ꝙ ſit principiū actꝰ. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē ꝙ Aug. dicit in li. de bono ꝯiu gali. ꝙ habitus ē quo aliꝗd agit̉ cū opus eſt: ⁊ ꝯmētator di cit in. 3. de aīa. ꝙ habitꝰ ē quo ꝗs agit cū voluerit. ¶ Rn̄º dd̓m: ꝙ hr̄e ordinē ad actū pōt cōpetere habitui: ⁊ ẜm rō nē habitus: ⁊ ẜm rōnē ſub̓i in quo ē habitus. ẜm ꝗdē rōnē habitus ꝯuenit oī habitui aliquo mō hr̄e ordinē ad actū. ē .n. de rōne habitus vt importet habitudineꝫ quādam ī or dine ad nam rei. ẜm ꝙ ꝯuenit vel non ꝯuenit. Sꝫ naͣ rei q̄ ē finis generationis: vlterius et ordinant̉ ad aliū finē. ꝗ vel eſt oꝑatio vel aliqd̓ oꝑatum ad qd̓ ꝗs ꝑuenit ꝑ oꝑationeꝫ. vn̄ habitus nō ſolū importat ordinē ad ipſam nam rei. ſed etiā ꝯſequenter ad oꝑationeꝫ inqͣꝫtū eſt finis nature: vel ꝑducens ad finē. vn̄ ⁊ in. 5. metaphyſice dr̄ in diffōne habi tus. ꝙ eſt diſpoſitio ẜm quā bn̄ vel male diſponit̉ diſpoſitū: aut ẜm ſe.i. ẜm ſuā nam: aut ad aliud.i. in ordine ad finē: ſꝫ ſunt ꝗdā habitus: ꝗ ēt ex ꝑte ſub̓i in quo ſunt primo ⁊ principal̓r īportāt ordine ad actū: qꝛ vt dcm̄ eſt: habitꝰ primo ⁊ ꝑ ſe īportat habitudineꝫ ad nam rei. Si igit̉ naͣ rei in qua ē habitus: cōſiſtat ī ipſo ordine ad actū: ſeꝗt̉ ꝙ habit principal̓r īportet ordinē ad actū: manifeſtū eſt aūt ꝙ natu ra ⁊ rō potentie eſt vt ſit principiū actus: vn̄ oīs habitꝰ ꝗ ē alicuiꝰ potentie: vt ſub̓i: principal̓r īportat ordinē ad actuꝫ ¶ Ad pͥmū gͦ dd̓m: ꝙ habitꝰ eſt actꝰ ꝗdā inqͣꝫtuꝫ eſt qua litas: ⁊ ẜm hoc pōt eē pͥncipiū oꝑatiōis: ſꝫ eſt ī potentia ꝑ reſpectū ad oꝑationem. vn̄ habitus dr̄ actus pͥmus: ⁊ oꝑatio actꝰ ſcd̓s: vt pꝫ i. 2. de aīa. ¶ Ad ſcd̓m dd̓m: ꝙ nō ē de rōne hītus: ꝙ reſpiciat potentiā: ſꝫ ꝙ reſpiciat naturā. ⁊ qꝛ na p̄cedit actionē quā reſpicit potētia. iō prior ſpēs qualitatis ponit̉ habitus qͣꝫ potētia. ¶ Ad tertiū dd̓m: ꝙ ſanitas dr̄ hītꝰ uel habitualis diſpō ī ordine ad naturā. ſic̄ dcm̄ eſt G
