Seite
Queſtio. L. inqͣꝫtū tamen natura ē principiū actus. ex ꝯſequenti impor tat ordinem ad actū: vnde ph̓s dicit in. 10. de hiſtorijs aīa­lium: ꝙ hō dr̄ eſſe ſanus vel membꝝ aliqd̓ quādo pōt fa cere oꝑationem ſani. Et eſt ſimile in alijs. Ad quartū ſic ꝓceditur. Uidet̉ ꝙ nō ſit neceſ ſariū eē hītꝰ. hītꝰ.n. ſunt ꝗbus ali ꝗd diſponit̉ bn̄ vel male ad aliꝗd ſic̄ dcm̄ ē: ſꝫ ꝑ ſuā formā aliꝗd bene. vel male diſponit̉: nā ẜm formā aliꝗd ē bonuꝫ ſicut ⁊ ens. ergo nulla nec̄itas eſt habituū. Pͣ. Habitus importat ordinē ad actū: ſꝫ potentia importat principium actus ſufficienter: nā ⁊ potentie nales abſqꝫ habitibus ſūt principia actuū. ergo nō fuit neceſſariū habitus eē. Pͣ Sic̄ potētia ſe hꝫ ad bonū ⁊ ad malū. ita ⁊ habitꝰ: ⁊ ſic̄ po tentia non ſemꝑ agit: ita nec habitꝰ: exiſtentibꝰ igr̄ poten­tijs ſuꝑfluū fuit habitū eſſe. Sed ꝯͣ ē ꝙ habitꝰ ſūt ꝑfe­ctiōes q̄dā vt dr̄ in. 7. phyſicoꝝ: ſꝫ ꝑfectio eſt maxime ne­ceſſaria rei cū habeat rōnem finis. ergo neceſſariū fuit ha­bitꝰ eſſe. Rn̄º dd̓ꝫ: ꝙ ſic̄ ſupra dcm̄ eſt habitus impor tat diſpoſitionem quādā in ordine ad nam rei: ⁊ oꝑationē vel finem eius. ẜm quē bene vel male aliꝗd ad hoc diſpo nit̉: Ad hoc aūt ꝙ aliꝗd indigeat diſponi ad alteꝝ tria reꝗ runt̉. Primo ꝗdē vt id qd̓ diſponit̉ ſit alteꝝ ab eo ad qd̓ diſponit̉: ⁊ ſic ſe habeat ad ip̄m: vt potentia ad actū: vnde ſi aliꝗd ſit cuiꝰ natura non ſit cōpoſita ex potentia ⁊ actu: ⁊ cuiꝰ ſub̓a ſit ſua oꝑatio. ⁊ ip̄m ſit ꝑꝑ ſeip̄m: ibi habitus vel diſpō locuꝫ non hꝫ: ſic̄ pꝫ in deo. Scd̓o reꝗrit̉ ꝙ id qd̓ ē in potentia ad alteꝝ: poſſit pl̓ibꝰ modis determinari ⁊ ad diuerſa: vn̄ ſi aliꝗd ſit ī potētia ad alteꝝ: ita tn̄ ꝙ nō ſit ī po­tētia niſi ad ip̄m. ibi diſpō ⁊ hītꝰ locū nō hꝫ. qꝛ tale ſubꝫ ex ſua na hꝫ debitā hītudinē ad talē actū: vn̄ ſi corpꝰ celeſte ſit cōpoſitū ex ma ⁊ forma cū illa non ſit ī potētia ad aliaꝫ formā: vt in primo dem̄ ē. non hꝫ locū ibi diſpoſitio vel hi tꝰ ad formā: aut ēt ad oꝑationem. qꝛ na celeſtis corꝑis non ē ī potētia niſi ad vnū motū d̓terminatū. Tertio reꝗrit ꝙ pl̓a ꝯcurrāt ad diſponendū ſub̓ꝫ ad vnū eoꝝ ad q̄ eſt in potentia. q̄ diuerſis modis ꝯmenſurari pn̄t. vt ſic diſpona tur bene vel male ad formā ⁊ ad oꝑationē: vnde qͣlitates ſimplices elemētoꝝ q̄ ẜꝫ vnū modū determinatū nais ele­mētoꝝ ꝯueniūt. non dicimus diſpōnes vel habitus: ſꝫ ſim plices qͣlitates. dicimꝰ āt diſpoſitiones vel habitꝰ: ſanitatē pulchritudinē: ⁊ alia hmōi q̄ importāt quādā cōmēſuratio nē pluriū: q̄ diuerſis modis cōmēſurari poſſunt. Propter qd̓ ph̓s dicit in. 5. metaphyſice: ꝙ habitꝰ ē diſpō: ⁊ diſpō eſt ordo hn̄tis ꝑtes: vel ẜꝫ locū: vel ẜꝫ potētiā: vel ẜꝫ ſpēꝫ vt ſupra dcm̄ eſt. Qꝛ igit̉ multa ſunt entiū ad quoꝝ nas ⁊ operatiōes nec̄e eſt plura ꝯcurrere: q̄ diuerſis modis com­mēſurari poſſunt. iō nec̄e ē hītꝰ eē. Ad primū ergo dd̓ ꝙ ꝑ formā ꝑficit̉ naͣ rei: ſꝫ opꝫ ꝙ in ordine ad ipſaꝫ formā diſponat̉ ſub̓m aliqua diſpōne: ipſa tamen forma ordinat̉ vlteriꝰ ad oꝑationeꝫ: q̄ eſt vel finis vel via in fineꝫ. ⁊ ſi qd̓ habeat forma determinare vnā tm̄ operationē d̓termina tā: nulla alia diſpoſitio reqͥrit̉ ad operationē p̄ter ipſam for mā: ſi āt ſit talis forma q̄ poſſit diuerſimode operari. ſic̄ ē aīa: oꝫ ꝙ diſponat̉ ad ſuas oꝑationes per aliquos habitꝰ. Ad 2ᵐ dd̓ꝫ ꝙ potentia qn̄qꝫ ſe hꝫ ad multa. ⁊ iō oꝫ ꝙ aliquo alio determinet̉: ſi v̓o ſit aliqua potētia q̄ non ſe he­ad multa: nō indiget habitu determināte. vt dem̄ eſt. ⁊ ꝑꝑ hoc vires nales nō agūt operationes ſuas mediātibus ali­ꝗbus habitibus. qꝛ ẜm ſeipſas ſunt determinate ad vnū. Ad tertiū dd̓m ꝙ non ideꝫ habitꝰ ſe hꝫ ad bonū ⁊ ma lū ſicut infra patebit. eadem aūt potentia ſe hꝫ ad bonum ⁊ malum. ⁊ ideo neceſſarij ſunt habitus vt potentie deter­minentur ad bonum. Queſtio. l. Einde conſiderādū ē de ſub̓o ha bituū. Et circa hoc q̄ runt̉ ſex. Primo vtꝝ in corpore ſit ali quis hītus. Scd̓o vtꝝ aīa ſit ſabꝫ habi tus ẜm ſuā eſſentiam vel ẜm ſuaꝫ potē tia. Tertio vtꝝ ī potētijs ſenſitiue ꝑtis poſſit eſſe aliquis habitus. Quarto vtruꝫ in ipſo ītellectu ſit aliꝗs habitꝰ. Quinto vtꝝ in voluntate ſit aliꝗs habitꝰ. Sexto vtrum in ſubſtantijs ſeparatis. Ad primū ſic ꝓcedit. Uidet̉ ꝙ in corꝑe nō ſit aliꝗs habitus. Ut.n. cōmētator dic̄ in. 3. de aīa: Habitus eſt quo quis agit cū voluerit: ſꝫ actio nes corꝑales nō ſubiacēt volūtati cū ſint nales. ergo in cor pore non pōt eſſe aliꝗs hītus. Pͣ. Omnes diſpoſitiōes corporales ſūt facile mobiles: ſꝫ hītus ē qͣlitas difficile mo­bilis. ergo nulla diſpō corꝑalis pōt eſſe habitꝰ. Pͣ. Oēs diſpōnes corꝑales ſubiacēt alteratiōi: ſed alteratio non eſt niſi in tertia ſpecie qͣlitatis q̄ diuidit̉ ꝯͣ habitū. ergo nullus hītus eſt in corꝑe. Sꝫ ꝯͣ ē ꝙ ph̓s in p̄dicamētis ſanitateꝫ corꝑis vel infirmitatē inſanabilē hītum noīari dic̄. Rn̄º dd̓ꝫ ꝙ ſicut ſupra dcm̄ ē: habitus eſt quedā diſpō alicuius ſubi exn̄tis ī potentia: vel ad formā vel ad oꝑationem: ẜm ergo ꝙ hītus importat diſpōnem ad oꝑationem: nullus hītus ē prīcipaliter ī corꝑe ſic̄ in ſub̓o: oīs.n. oꝑatio corꝑis aut eſt a nali qualitate corꝑis: aut ē ab aīa mouēte corpus. Quātū igit̉ ad illas oꝑationes q̄ ſunt a naͣ nō diſponit̉ cor pus per aliquē habitū: qꝛ virtutes nales ſunt determinate ad vnū: dem̄ eſt aūt ꝙ habitualis diſpō reꝗrit̉ vbi ſub̓m eſt in potentia ad multa: oꝑatiōes vero q̄ ſunt ab aīa ꝑ cor pus principaliter ꝗdeꝫ ſunt ipſius aīe: ſecūdario vero ipſi corporis: hitus āt ꝓportionāt̉ oꝑationibꝰ: vn̄ ex ſimilibus actibus ſimiles hītus cauſant̉: vt dr̄ in. 2. ethi. ⁊ iō diſpoſi tiones ad tales operationes principaliter ſunt in aīa: in cor­pore v̓o poſſunt eē ſecūdario: inqͣꝫtum.ſ. corpus diſponit ⁊ habilitat̉ ad ꝓmpte deſeruiēdū operationibus aīe. Si vero loquamur de diſpoſitiōe ſub̓ti ad formā: ſic hītualis diſpō pōt eē in corꝑe: qd̓ cōparat̉ ad aīaꝫ: ſic̄ ſub̓m ad for mā: ⁊ hoc mō ſanitas ⁊ pulchritudo: ⁊ hmōi hītuales di­ſpoſitiones dn̄r: non tn̄ perfecte hn̄t rōnem habituum: qꝛ cauſe eoꝝ ex ſua na de facili trāſmutabiles ſunt. Alexāder vero poſuit nullo modo hītuꝫ vel diſpoſitionē prime ſpē­eſſe in corꝑe: vt Simplicius refert in ꝯmēto p̄dicamentoꝝ ſed dicebat primā ſpēm qualitatis pertinere tm̄ ad aīam: ⁊ qd̓ Ariſtoteles inducit in p̄dicamētis de ſanitate ⁊ egri­tudine: non inducit quaſi pertineāt ad primā ſpēm qualita­tis: ſꝫ per modū exempli: vt ſit ſenſus: ꝙ ſicut egritudo ⁊ ſanitas poſſunt eē facile: vel difficile mobiles: ita ēt qualita tes prime ſpē q̄ dn̄r habitus ⁊ diſpoſitio. Sed hoc pꝫ eē ꝯͣ ītentionem Ariſtotelis: tū qꝛ eodē modo loquēdi vtitur exēplificādo de ſanitate ⁊ egritudine: ⁊ de v̓tute ⁊ de ſcīa: tum qꝛ in. 7. phy. ponit expreſſe inter hītus pulchritudinē ⁊ ſanitatē. Ad primū ergo dd̓m ꝙ obiectio illa ꝓcedit de hītu ẜm ꝙ eſt diſpoſitio ad operationē: ⁊ de actibꝰ cor poris ꝗ ſunt a naͣ: non aūt de his ꝗ ſunt ab aīa: quoꝝ princi piū ē volūtas. Ad ſcd̓ꝫ dd̓ꝫ ꝙ diſpōnes corꝑales non ſunt ſimpl̓r difficile mobiles ꝑꝑ mutabilitatē corꝑaliū cau ſaꝝ: poſſunt tn̄ eē difficile mobiles per comparationē ad ta le ſub̓m: qꝛ.ſ. tali ſubiecto durāte ammoueri non poſſunt: vel qꝛ ſunt difficile mobiles ꝑ cōparationē ad alias diſpoſi tiones: ſꝫ qͣlitates aīe ſunt ſimpl̓r difficile mobiles ꝑꝑ im­mobilitatē ſub̓ti: ⁊ iō non dicit ꝙ ſanitas difficile mobilis ſimpl̓r ſit hītus: ſed ꝙ ē vt hītus: ſicut in greco habet̉: qͣ litates aūt dn̄r ſimpl̓r hītus. Ad tertiuꝫ dd̓m: ꝙ diſpō nes corꝑales q̄ ſūt ī prima ſpē qͣlitatis: vt ꝗdā poſuerūt: di­ferūt a qͣlitatibꝰ tertie ſpei. in hoc ꝙ qͣlitates tercie ſpē ſunt ut in fieri ⁊ ut in motū: vn̄ dn̄r paſſiones uel paſſibiles qͣli tates: qn̄ aūt iā ꝑuenerint ad ꝑfectū qͣſi ad ſpēm tūc iā ſūt in prima ſpē qualitatis. Sꝫ hoc improbat Simplicius in ꝯmēto p̄dicamētoꝝ: qꝛ ẜm hoc calefactio eēt in tertia ſpe­cie qͣlitatis: calor āt in prima. Ariſtoteles āt ponit calorē po nit ī tertia. unde Porphyrius dic̄ ſicut Simplicius ibidē refert ꝙ paſſio uel paſſibilis qͣlitas ⁊ diſpō ⁊ habitus: di­ferūt in corporibꝰ ẜm intēſionē ⁊ remiſſionē: qͣꝫdo.n. aliꝗd recipit caliditatē ẜm calefieri tm̄: nō aūt ut calefacere poſ­ſit: tūc ē paſſio ſi ſit cito trāſiēs: uel paſſibilis qͣlitas ſi ſit ma nens: quādo aūt iā ad hoc ꝑducit̉ ꝙ pōt ēt alteꝝ caleface­re: tūc eſt diſpoſitio: ſi autem vlterius in tm̄ confirmetur ꝙ ſit difficile mobilis: tūc erit habitus: vt ſic diſpoſitio ſit que dam intenſio ſeu perfectio paſſionis vel paſſibilis qualita­tis: hītus āt diſpōnis. Sed hoc īprobat Simplicius: qꝛ ta