Liberin idem peromnia recidit hec poſitio caſus cuꝫ prima. bene dico omnia animaliaquia non ſolum habet locum in hominibus ſed in omnibus animalibus ſiue incelo.i. in aere naſcantur vt aues: ſiue interra vt alia animalia: ſiue in aqua naſcātur vt piſces. videmus enim id eſt viderepoſſumus omnia animalia neduꝫ homines eſſe perita huius iuris naturalis.Hinc deſcendit. iſte ſecūdus ver. Hincdeſcendit vſqꝫ ibi videmus: ponit duo vl̓tria exempla de hoc iure naturali. Primum exemplum eſt tale. Etiam hoc iurenaturali mouetur maſculus ad coniūgendum ſe femelle: vel vir ad coniungenduꝫſe femine: que coniunctio vocatur matrimonium ẜm iura ciuilia. Secundū exēplum eſt tale. Iure iſto naturali moueturhomo ⁊ femina ad ꝓcreandos ⁊ nutriendos filios.i. liberos. Nam iſto iure naturali mouentur homines ⁊ femine ad commiſcendum ſe adinuicē: quam cōiunctionem faciunt ideo vt liberos procreent: eteiſdem liberis ꝓcreatis mouentur eodeꝫiure naturali ad eoſdem liberos alendos⁊ nutriendos. Extra caſum nota ex primaparte ꝙ ius naturale multis modis accipitur: vt notatur in gloſa que incipit Iusnaturale. Ex ſecunda parte nota ꝙ matrimoniū poteſt dici de iure naturali gentiūet ciuili in gloſa que incipit matrimoniū.Sed ius quidē ciuile. in hoc.§. mixtiꝫtractatur de ſecūda ⁊ de tercia parte rubrice.ſ. de iure gentium ⁊ ciuili. Et eſt ſciēdūqͣꝫ iſte.§. vſqꝫ ad.§. Ius autem gentiū. diuiditur in duas partes prīcipales. In prima aſſignat vnam differentiam interiusgentium ⁊ ciuile: ⁊ hoc vſqꝫ ad verſiculū.Ius ciuile que prima pars principalis cōprehendit quinqꝫ particulas. in pͥma parte ſcilicet in verſiculo Sed ⁊ ius quidē ciuile: aſſignat aliā dr̄am ſimiliter īter iusgentium ⁊ ciuile: que ſecunda pars principalis comprehendit quattuor particulasAd caſum prime partis accedo ⁊ dico ꝙilla pars principalis quinqꝫ continet particulas vt dixi in prima particula. Sic forma caſum. Quidā ſcolaris acceſſit ad pͥncipem ⁊ talem propoſuit queſtioneꝫ. Domine imperator dicite mihi que differētiaeſt interius gentiuꝫ ⁊ ius ciuile: ⁊ ideo q̄ro quia volo vnuꝫ ius ab alio ſcire diſcernere. Imperator reſpondet: amice dico tibi ꝙ om̄s populi qui vtūtur iure ſcripto ⁊iure nō ſcpͥto pro parte vtuntur ſuo ꝓprioiure.ſ. ciuili: et ꝓ ꝑte vtunt̉ iure cōi omnium hoīm. Secūdo dicit ſcolaris: domīeimperator vos loqͥmini ſic obſcure ꝙ nonintelligo vos: quid eſt hoc dicere ꝙ omēspopuli qui vtuntur iure ſcripto ⁊ iure nōſcripto: pro parte vtuntur ſuo proprio iure: ⁊ pro parte vtuntur iure cōmuni omnium hominum. dicit imperator qd̓ dixi tibi ꝙ vtuntur ꝓ parte ſuo proprio iure ſicintellige: ꝙ ius qd̓ ſibi facit quilibet ppl̓sillud eſt proprium ius illius populi vl̓ ciuitatis. id eſt appellatur ius ciuile id eſtius propriuꝫ illius ciuitatis: puta ſtatutamunicipalia que in ſingulis ciuitatibusfiunt. Tercio dicit imperator ꝙ illud iusquo vtuntur omnes gentes de mundo naturali ratione id eſt diſcretiōe eſt inductuꝫappellaturius gentium.i. ius quo omēsgentes de mundo vtuntur ⁊ ſic ammodoaperta eſt differentia interius gentiū ⁊ ciuile: quia ius ciuile eſt propriuꝫ cuiuſqꝫ ciuitatis: ius vero gentium eſt cōmune omnibus. Quarto dicit iuſtinianus nō ſolūquidem alij populi vtuntur ꝓ parte iureproprio.i. ciuili: ⁊ ꝓ parte iure cōmuni omnium hoīm.i. ture gentiū: ſed etiā populus romanus hoc ideo facit quia pro parte vtitur ſuo iure ꝓprio.i. ſuis ꝓprijs ſtatutis: ⁊ ꝓ parte vtitur iure cōmuni omniūhominū.i. iure gentiū. Quinto reſpondetimperatoricuidam tacite obiectioni: quiapoſſent aliqui dicere domīe imꝑator vosfeciſtis mentionem nunc de iure gentiū ⁊ciuili: dicatis de natura vtriuſqꝫ iuris. dicit imperator excuſando ſe: ego hoc dicaꝫin competenti loco.ſ. in.§. penul. vbi dicitꝙ ius gentium eſt īmutabile: ⁊ ius ciuile
