DiſtinctioVoniam nouis ſuperueniētibus cauſis nouis eſt remedijso ¶ Noribus.i. ẜm aſſiduos actus hominum.ſuccurrēdum. extra de iurͣ. ca. ceteꝝ. ff. de ven. inſpi. l. i. in pͥn.p ¶ Conſtat. id eſt iſte facte ſunt.Idcirco ego bartholomeꝰ brixiēſis ꝯfidens de magnificētiaq ¶ Diſcrepant. nō ſunt tn̄ ꝯtrarie. Nā trāſire ꝑ agꝝ alienū dīna percreatoris apparatū decretoꝝ duxi in melius reformandū. nonmittit hūana ꝓhibet. Sed ꝓhibitio ⁊ ꝑmiſſio nō ſunt ꝯtraria. nā dn̄sdetrahēdo alicui. nec attribuendo mihi gloſas quas non fecip̓mittit vxorē infidelē dimitti. apl̓s ꝓhibet vt. xxviij. q. i. iam nunc.ſed ſupplendo defectū ſolummō vbi correctio neceſſaria vider ¶ Alijs. vt. jͣ. xij. di. illa. et. jͣ. xxxij. di. placuit.batūr. vel ꝓpter ſubtras ¶ Per alienum. Sedctionē decretaliuꝫ et dinonne iure naturali oīa.minutiōem earundē. velſunt coīa. vt. jͣ. e. ius naꝓpter iura que ſuꝑueneIncipit concordia diſcordantiumDiuine leges natura. hūane moriturale. ⁊. jͣ. di. viij. qͦ iur̄.runt de nouo. interdumcanonum. ac primuꝫ de iure naturebus conſtant.Nō ergo aliqͦs ager eſtetiam ſolutiones interet humane ꝯſtitutionis. Rubrica.Unesᵏ leges. aut diuīe ſūt.alienus. ideo expone aIpoſui. que pretermiſſelienū.i. qui alienꝰ eſt mōaut humane. Diuine natufuerant a iohanne. HocUel.i. non tuum.ra. humaneᵉ moribusᵖ confeci ad honorē omnipoſtant Ideoqꝫ heeq diſcrepant quot ¶ Fas eſt.i. equum eſttentis dei et eccleſie rocum ſubeſt cā. ⁊ īnoxiuſniam alieª alijs gentibus placent.mane. ad vtilitatem omeſt trāſitus vt. xxiij. q. ij.Fas diuina lex eſt Ius lex humananium ſtudentium in iu.c. vl. Item iure diuinotranſireᵍper agrum alienumᵗ fasre canonico.licitū eſt ꝯmedere vuaseſt. ius non eſt. ¶ Ex verbis huiusVmanum gein alterius agro ſed nonauctoritatis euidenter datur inteleportare ⁊ ꝯterere ſpinus. tractaturꝰligi in quo differant inter ſe lex diuicas ⁊ comedere. licitumgratianus de iurena et humana cum omne quod faseſt. vi. q. iij. c. i. Sed nōcan. pͥmo incipit a ſimeſt nomine diuine vel naturalis lemittere falcē. vt de ꝯſe.plicioribus et digniorigis accipiatur. Nomine vero legisdi. v. diſcipulos. Sed lꝫbus ẜm naturam ſcilisſit equū iure dīno nō tn̄humane mores iure ꝯſcripti ⁊ tradia iure naturali. quod aneſt ius. id eſt ius nō daſtiquius ⁊ dignius eſt. ceti intelliguntur. ¶ Eſt auteꝫ ius gepit enim ab ipſa rationaciuilem actionem. Ubinerale nomen ſub ſe multas ſpeciesbili creatura vt inſti. deenim aliquid mihi ꝓdeſtcontinens. ¶ Unde in eodem lirer̄. diui.§. comodiꝰ. a⁊ tibi non nocet equumEimanū vgenus duobꝰ regit̉enabro ethimologiarum yſidorus ait.eſt vt me nō ꝓhibeas liſignat ergo multas difiturali videlicꝫ iureˢ ⁊ moribꝰ. IusIus genus. lex aūt ſpēs eius eſt.cet ius ibi deficiat vt. ffferentias iurꝭ naturalis¶ Usᵘ generale nomen eſt. lex aūtnaturale eſt quod in lege et in euāgede aqͣ plu. ar. in ſummaad alia iura vſqꝫ ad. xv.iuris eſt ſpecies. Ius autem dilio cōtinetur. quo quiſqꝫᶠ iubet̉ alij§. Itē varijs. trāſire tn̄di. in qua aggredit̉ princtum quia iuſtum eſt. omne aufacere quod ſibi vult fieriᵇ et prohiꝑ agꝝ alienū licet in cacipale ꝓpoſitum. ſciliceſtem ius legibus et moribus cōſtat.bet̉ alijʰ inferre qd̓ ſibi nolit fieri.ſibus.ſ. ſi ſeruituteꝫ dede iu. cano. originē eiusUnde xp̄sⁱ in euāgelio. Omīa queQuid ſit lex.beat. vt. C. de ſeruit̓. ꝑaſſignans.Ex eſt conſtitutio ſcripta:agrū Si theſaurū ſuumcunqꝫᵏ vultis vt faciāt vobis homic ¶ Duobus. vile aliavult quis effodere. ff. advtile ſignatur contrarines et vos eadem facite ill̓. Hec ēQuid ſit mos.exhibē. theſauros. in fi.um. jͣ. xcvi. di. duo ſunt.Osˣ autem longa cōſuetudoenim lex ⁊ ꝓphete. Hinc yſidorus⁊ ſi glans mea cecidit inSed illis duobus regieſtʸ de moribꝰ tantūmō tractain quinto libro ethimologiarum aitagꝝ tuū. ff. de glan. leg.tur tanꝙͣ auctoribus..l. vnica. ⁊ dū q̄ro hoīeꝫiſtis tanꝙͣ inſtrumētis.fugitiuū. ff. de ſer. fu. dixi. q. i.§. ex hijs.uus. ⁊ in alio caſu. xxiij. q. ij. c. vl. dum via publica deſtructa eſt. vt. ff.d ¶ Naturali. id eſt diuino.quēadmodum ſeruitus amit. l. ſi locus.§. vl. Io.e ¶ Et moribus.i. conſuetudinario iure. vel etiam iure humano ſiueVs generale. quia iuſtum eſt nec iudex d̓r niſi iuſtus ſit. vt. xxiijſcripto ſiue non ſcripto. xxv. q. ij. inſtitutionis.q. ij. c. i. Qn̄qꝫ tn̄ eſt aliquod ius quod non eſt equum nec iuſtū vt ſif ¶ Iubetur. ſed nonne ego volo ꝙ alter det mihi rem ſuam. non taalicuius vxor adulterat̉ ꝙ ille non poſſit ꝓmoueri. vt. xxxiiij. di. ſi cuimen ego volo dare ei meam. expone ergo. vult id eſt debet velle. et ſicquod intelligo ſi ille poſtea cognouit eam. qꝛ ſine culpa ſua puniri nōexponitur ibi caritatem habe. et fac quod vis. vide de pe. di. ij. canodebet. vt. xxvi. q. vij. inuentū. Itē equum et iuſtū eſt vt nemo cum alnis. ꝟ. cū qua. et ſic exponit lex. ff. de ſolu. l. i. vel expone. Iubetur.i.terius iactura locupletetur extra de penis. ſuā. ⁊. ff. de ꝯd̓. inde. namconſulitur. Sic econuerſo verbum rogandi prouerbo precipiendi pohec. ⁊ tn̄ ꝯtra illam equitatē inducta eſt vſucapio ſiue p̄ſcriptio. Sednitur. xi. q. iij. rogo.hoc eſt ne rerū dn̄ia ſint in īcerto ⁊ vt aliquis ſit litium finis. vt. ff. deg ¶ Et prohibetur. nunꝙͣ inuenimꝰ expreſſe ꝓhibitum in lege vel invſuc̄. l. i. ⁊. ff. ꝓ ſuo. l. fi. Itē iniquum eſt vt vnus puniat̉ ꝓ alio. quiaeuangelio niſi per quandā ꝯſequentiam. Nam vbi vnum ꝯtrariorumnon debet ꝓgredi pena vltra qͣꝫ reperiat̉ in excedēte delictuꝫ vt extraprecipitur. per ꝯſequens aliud ꝓhibetur. ſic vbi aliqͦd iudicatur meūde hijs que fi. a ma. ꝑ. ca. q̄ſiuit. tn̄ ꝯtra hanc equitatē multa iura lloeſſe per ꝯſequens iudicatur tuum non eſſe. vt. ff. de procur̄. l. pomp̄.§.quunt̉. vt. i. q. iiij.§. Itē pct̄o achor. ⁊ vi. q. i.§. veꝝ. ⁊ extra de ſpō.quid enim. in fi. vij. q. i. factus eſt cum. c. ſe.nō eſt nobis. Sed dic ꝙ in omnibꝰ talibꝰ ex cā ⁊ ꝓ bono publico qn̄qꝫh. ¶ Inferre. ſed nonne iudex infert mortem reo ⁊ tn̄ nō vult vt morsinducitur rigor ꝯtra naturalē equitatē. qn̄qꝫ tn̄ ſine rōne inducit̉ rigorſibi inferatur. Sed dic ꝙ iudex non infligit mortem ſed lex. vt. xxiij. qꝯtra equitatē. ⁊ hoc ſolum ꝓ rōne ſufficit qd̓ ita ſcriptū eſt. vt. ff. qui.v. homicidas. ⁊. c. cum homo. vel iutelligas hec omnia de oꝑibus mi⁊ a quibus ma. li. non fi. l. ꝓſpexit. Io. Eſt ⁊ aliud quod eſt equum n̄ſericordie. ad que quilibet tenetur. vt. lxxxvi. di. non ſatis. Iohānes.tn̄ iuſtum: C. de furt̓. l. ſi quis. C. de iud̓. placuit.i ¶ In euangelio. Math. vij. c.Os aūt. quā ꝯſuetudinē dicis eſſe longā vel quot vices dik ¶ Vultis. id eſt debetis velle.ces inducere ꝯſuetudinē. Nunqͦd iſtud qd̓ bis factū ē vt.xxv. q¶ Hec eſt enim. id eſt in hijs ꝯſiſtit. ſicut ponitur ibi. Deum time ⁊ij. itā nos. vel illā que ter facta eſt. vt extra d̓ ele. venerabilē. in fi. velmandata eius obſerua. hoc eſt omnis homo. de pe. di. ij. caritas. circaillā q̄ ſepius ꝙͣ ter facta ē. vt extͣ de ca. poſ. ⁊ ꝓpri. cū eccl̓ia. vel illamprin. ibi finis celeſtium preceptoꝝ.que decies facta eſt vt longa p̄ſcriptio d̓r. q̄ eſt decē annoꝝ. vt. C. dem ¶ Hinc. ad ꝓbandam ſupradictā diuiſionē.ſ. de lege dīna ⁊ hūanap̄ſcri. lon. tē. l. emptor. ⁊.§. ſuꝑ lōgi. vel illā cuiꝰ non exiſtat memoria.Anes leges.i. omnis lex. ⁊ ponit̉ plurale ꝓ ſingl̓ari. Sic ecōvt. iij. q. vi. hec qͥppe. ⁊. ff. de aqͣ coti. ⁊ eſt i. l. hͦ iur̄.§. ductꝰ aq̄. Dici cōuerſo ſingulare ꝓ pl̓ali. ff. de teſta. tu. ſi quis ita.§. i. et. ff. de ver.ſueuit ꝙ ī criminibꝰ due vices inducāt ꝯſuetudinē. xvij. di.§. hinc etiāſigni. l. in vſu. iuſti. de le. agn̄. ſuc.§. ſi plures. Si enim demonſtraresꝟ. qͦꝫ. ꝯͣ. Sed illud qͦ ad p̄ſumptōꝫ. ad hͦ facit extra de p̄ſump. c. ſcribāduas leges. vnā diuinā ⁊ aliam hūanam. non pōt vere dici. Iſte leSꝫ in alijs tres nō ſufficiūt. C. de ep̄i. aud. l. iij. in. fi. Io. Hoc teneasges aut ſunt diuine aut hūane. ⁊ valet tal̓ interp̄tatō in reſcriptꝭ qn̄qꝫꝓ certo ꝙ ẜm ius canonicū n̄ valeat ꝯſuetudo niſi preſcripta ſit. vt eīcum ita ſcribitur. ſi iſta vera ſunt.i. vt ſi hoc veꝝ eſt. ⁊ ſi illud veꝝ eſtde conſue. c. vl. ba. videtur tamen ꝙ quaternꝰ actus inducat ꝯſuetudiſic exͣ de ap. ſignificauit. in fi. ⁊ extra de p̄ben. cū iam dudū. exͣ. de ℟p.ex ꝑte. ſic. ij. q. i. in pͥmis. ff. d̓ ꝯdi. ⁊ de. falſa. ī. fi. ⁊. ff. de ſta. ho. ſūma. y. ¶ De moribus. hec deſcriptio dupliciter nem. C. de ſerui. l. vl.