Seite
gelicis tranſuolantē beati ioannis uidelicet apoſtoli ⁊ euangeliſte: ꝗ ſacramenti huius rem geſtam nar rans: ⁊ ordinam in euangelio ſuo dixitª. Ad ieſuꝫ autem cū ueniſſent ut uiderunt eum iam mortuum nō fregerunt eius crura: ſed unus mi litum lancea latus eius aperuit: ⁊ continuo exiuit ſanguis ⁊ aqua: et qui uidit teſtimonium perhibuit ⁊ uerum eſt teſtimonium eius ⁊ ille ſcit quia uera dicit: ut ⁊ uos creda tis. Nos igitur ad tam precla rum teſtimonium ac ſanctorumᵇ pa trum ⁊ doctorum communem ſen quatuor animaliū habentiū facies diuerſas.ſ. hominis leonis bouis ⁊ aquile dicit: ꝙ iure vel vere per hominē figuratur Mattheus: qꝛ cepit ab humana generatione. Marcus per leonē: qꝛ cepit a clamore ī deſerto. Lucas ꝑ vitu­lum: qꝛ cepit a ſacrificio. Ioā. vero digne per aquilā: qꝛ cepit a diuinitate chri ſti. ſicut enim aquila cunctis auibus altius volat: ⁊ irreuerberatis oculis ſo­lis radios ītuetur: ſic iſte alti us ceteris aſcēdit: ꝗ dicēs In principio erat verbū ⁊ uerbū erat apd̓ deū ⁊ deus erat uer bū. dum in ipſam diuinitatis ſubſtantiā intendit quaſi mo re aquile oculos fixit ī ſolem. a Dixit. xix. c. ad. fi. ⁊ ad lit­teram hic ponitur textus euā gelii quem gloſare non ē me­um. b Sanctorum.ſ. aug. ſuper io. ſermone. c. xx. ⁊. xv. de ci. dei. c. xxvi. ipſe. ⁊ ambr. ſuꝑ epiſtola ad ro. ⁊ theophili ſu per ioannem. c Doctorum. vt thome. iii. ꝑte. q. lxii. art. v. ſcoti ſuꝑ. iiii. ſen. Fertur etiam ꝙ tempor̄ concilii cōgregati fuerunt ad hoc theologi doctoreſ per cle mentem qui hoc tenuerunt. d Duntaxat. de bap. maiores in prin. cum ſuis concor. non ob. lxxx. di. c. ii. ut ibi no. e Aperuit. ſequebatur in cōſtitutione concilii etiam correcta ⁊ in audientia publicata: vt dixi in proemio: ꝙ textus mathei qui dicebatur in quibuſdam li bris antiquis ſub alio ordine hoc narrare per anticipationem intelligi ⁊ ex­poni debebat. ⁊ hoc remouit Io. forte ex eo ꝙ ille tex. in mattheo cōmuniter no habetur: ⁊ anticipatio dicitur ab ante ⁊ capio cum.ſ. ante capitur uel po­nitur poſtmodum. sͣ. de reſcrip. cauſam. Sed queritur quid valet ad fidem hoc diſputaſſe: quod hic dicitur de ordine: ſine dubio coniunx chriſti eccleſia que regenerat deo genitos: ita formari poterat per plagam ⁊ vndas fluentes chriſto viuente ſicut chriſto mortuo: nec ī hoc diſputatio hec reſpicit fidē: ſꝫ opinio hic damnata detrahit miraculo. euidentius enim fuit miraculū hoc d̓ corpore. mortuo ꝙͣ de viuo manaſſe. Item detrahit figure hic poſite: vt. sͣ. di xi. Item detrahit fidei Io. euangeliſte qui vltimus euangelium ſuuꝫ ſcribēs notabiliter expreſſit hunc ordinem: ⁊ his reſpectibus concilium ꝯunc ordi­nem approbat. f Porro. ii. pars que duo facit. primo quandam opinionem reprobat. ſecun do illam pertinaciter tenentes hereticos iudicat. g Poſitionē. vtūtur theologi ⁊ artiſte hoc verbo quo etiam nos vtimur: de cōfeſ. c. i. vbi d̓ hͦ ſatis li. vi. fatet̉ āt ꝗs ⁊ credit id qd̓ pōit. d̓ iureiu. c. vlt. e. li. h In dubium. de hereticis. dubius. i Intellectiue. de ſenſitiua enim ⁊ de uegetatiua nō fuit opinio. ſenſitiua.n. qua ſentimus per ſenſus corporeos certum eſt ꝙ corrumpitur corpore corru pto: ⁊ ſic non poteſt dubitari quin ſit corporis forma. Idem de uegetatiua qͣ vegetamur nutrimur ⁊ augmentum ſumimus. ī prima cōmunicamus brutis in ſecūda ēt plantis. Sed de ītellectiua uel ratiōnali fuit contraria opinio: qͣ precipue fundabatur ſuper rō predicta. Cum.n. vniri non dico accidentalit̓ ſed per ſe ⁊ eſſentialiter ſit īſeparabiliter vniri: ergo forma non poteſt eē ſine materia propria: ſed anima intellectiua cum ſit īcorruptibilis remanet corru­pto corpore corpori nōn unita. ergo nō vnitur corpori: vt forma per ſe ⁊ eſſen tialiter. Sed anteꝙͣ huic inductioni reſpondeam eſt ſciendum. ꝙ opinio hic approbata pro qua facit de cele. miſ. in quadam. ſic probatur ẜm philoſophū viii. meta. Differentia ſumitur a forma rei: ſed differentia conſtitutiua homi nis eſt rationale quod de homine dicitur ratione anime intellectiue: ergo ip ſa eſt hominis forma: Itē demōſtrat̉ ex rōe ſpeciei hūane naͣ.n. rei on̄ditur ex ipſius operatiōe. ꝓpria vero operatio hominis īquantum hō ē ītelligere. oꝫ ergo ꝙ ſortiatur ſpeciem ẜm illud qd̓ ipſius operis ē principium: ſortitur autem ſpeciem vnunquodqꝫ per ꝓpriā formam: ex quo relinquitur ꝙ princi pium ītellectiuū uel aīa ītellectiua ſit propria hominis forma. Sed aduerten dum ꝙ quanto forma eſt nobilior: tanto plus dominabitur materie corpora li ⁊ minus ei immergitur ⁊ plus eam excedit ſui virtute: vnde anima vegeta bilis pluſꝙͣ forma metalli: ſenſibilis pluſquam vegetabilis. Intellectualis gͦ ī nobilitate vltima ītātū excedit ī homine materiam corporalem: ꝙ habet ali­quam operationem ⁊ virtutē ī qua corporalis materia nō cōicat: que uirtꝰ di citur ītellectiua. Demōſtrat etiā id ariſt. 2º. de anima: qꝛ id quo primum aliꝗd operatur eſt forma illius cui operatio attribuitur: ſicut quo primo ſanatur cō pus ē ſanitas. quo primo ſcit anima eſt ſcientia. ſanitas ergo ē forma corporiſ ⁊ ſcientia forma ē anime ad corporis vnionem. Secundo īducebāt id qd̓ dic̄ philoſophus 3º. d̓ anima. anima ergo eſt forma corporis: ⁊ ſciētia ē forma ani me. Certum eſt autem ꝙ primum quo viuit corpus eſt anima ⁊ cū uita mani feſtetur ẜm diuerſas operationes ī diuerſis gradibus viuentium. id quo pri mo operamur: vnunquodqꝫ illorum operum vite eſt anima. Anima enim eſt quo primo nutrimur ſentimus ⁊ mouemur ẜm locum: ergo ſimiliter id quo primo intelligimus: ſiue dicatur intellectus ſiue anima intellectiua: eſt forma corporis. Et hoc negans oportet ꝙ inueniat quomodo iſta actio ei conueni­at. experitur enim quiſquis ſeipſum eſſe qui intelligit. Attribuitur autē actio tentiam apoſtolice conſideratio­nis: ad quam duntaxatᵈ hec decla­rare pertinet: aciem conuertentes ſacro approbante concilio. decla­ramus predictuꝫ apoſtolum ⁊ euā geliſtam ioannem rectum in pre­miſſis facte rei ordineꝫ tenuiſſe nar rando ꝙ chriſto iam mortuo unuſ militum lancea latꝰ eius aperuit.ᵉ Porroᶠ doctrinam omnem ſeu poſitionemᵍ temere aſſerentem aut uertentem in dubiumʰ: ꝙ ſubſtan­tia anime rationalis ſeu intellecti­ueⁱ vere ac per ſe humani corporis non ſit forma: uelut erroneaꝫ ac ue alicui tripliciter: ut patet. vº. phy. aut ẜm ſe totum ſicut medicus ſa­nat: aut ſecundum partem ſicut homo videt per oculum: aut per ac cidens: ſicut dicimuſ ꝙ album edificat: quia accidit edificatori eſſe album. Cum ergo dicimus andream intelligere: certum eſt hoc ſi­bi non attribui per accidens: cum hoc inquantum eſt homo de ip̄o eſſentialiter predi­cetur: ergo aūt oꝫ di cere ꝙ intelligat ſe cundum ſe totum quod etiam poſuit Plato dicens homi nem eſſe animam ī tellectiuam: aut dice re oportet ꝙ intelle ctus ſit aliqua pars ipſiꝰ anime. primuꝫ ſtare non poteſt: qꝛ idem ipſe homo eſt qui percipit ſe intel ligere ⁊ ſentire: ſen­tire vero non poteſt ſine corpore: vnde oportet animam ſē­ſitiuam eſſe aliquaꝫ hominis partē. Re linquitur ergo ꝙ in tellectus quo andre as intelligit ſit pars ipſius andree: ita ꝙ ītellectus aliquo modo ip ſi corpori vniatur. Et licet aliqui dixerint hanc vnionem per ſpeciē eſſe intelligibilem que duplex habet ſubiectum: ītellectū poſſibilem ⁊ phantaſmata. alii aūt ꝙ ītellectus vt motor vnitur corpori: quod vanum eſſe patet multis rationibus: ⁊ iſte due ſufficiāt. Intellectꝰ non mouet corpus niſi per appetitum: cuiꝰ motio preſupponit ope rationem intellectus. Non ergo ideo intelligit. a. quia mouetur ab intellectu: ſed potius econtrario quia intelligit: ideo ab intellectu n̄ mouetur: concluditur ergo ꝙ vnitur vt eſſentialis forma. Item ſi anima intellectiua ſe haberet vt motor: certum eſt ꝙ nauis poteſt eſſe ſine nauta: qui ſe habet ad eam vt motor: ergo etiam poſſet eē ꝙ chriſtus corpus humanum ſine anima ſumpſiſſet: quod eſt con­tra fidem. sͣ. eo. c. ⁊ sͣ. e. firmiter. Cum ergo principaliter incarna­tio ordinetur ad ſalutem anime: inutilis fuiſſet incarnatio ſi anima non eſſet eſſentialis corporis forma: ⁊ per hoc vides rationeꝫ qua re opinio hic damnata iudicatur heretica: quia eſt contra fidem. in carnationis: eſt etiam contra fidem reſurrectionis: habet enim fi­des ꝙ reſurgemus cum corporibus que nunc geſtamus: vt patet e. ti. c. firmiter in fine prime partis. ſed ſi anima non eſſet eſſentia­lis forma corporis ad quid reſurgerent corpora non videmus. Te­nentes opinionem hic reprobatam primo inducebant quod ī prin ci. dixi. Ad qd̓ rn̄det̉ ꝙ ẜꝫ ſe ꝯuenit aīe corpori vniri ſic̄ ẜm ſe ꝯue nit corpori leui. ſurſū eſſe: ⁊ ſic̄ leue manet cuꝫ a loco ꝓprio fuerit ſe paratum cum aptitudine ⁊ inclinatione ad proprium locum: ita ani ma humana manet in ſuo proprio eſſe cuꝫ fuerit a corpore ſeparata habens aptitudinem ⁊ inclinationem naturalem ad corporis vnio nem. Secundo inducebāt quod dicit philoſophus tertio de anima ꝙ intellectus eſt ſeparatus ⁊ ꝙ nullius corporis eſt actus: ergo nō vnitur corpori: vt forma. Sed dic ꝙ philoſophus intelligit ſe para tum: quia intellectus non eſt uirtus alicuius organi corporalis: ſi­cut virtus uiſiua oculi conſtat etenim ꝙ intelligere non eſt actus qui poſſet exerceri per aliquod organum corporale ſicut viſio: ſed eſt in materia: inquantum ipſa anima cuius eſt hec virtus: eſt ho­minis forma ⁊ terminus generationis humane. Et ꝙ ſit in mate­ria probatur ſecūdo phy. quia homo generat hominem. dicitur er go anima intellectiua ſeparata ẜm virtutem intellectiuam que non eſt alicuius organi corporalis. Et ſic etiam reſpōdetur ad id quod tertio dicebant: ꝙ ſi intellectus vniretur corpori vt forma: cum om ne corpus habeat determinatam materiam: ſequeretur ꝙ intelle­ctus haberet determinatā materiā ⁊ ſic non eſſet cognitiuus oīum quod eſt contra rationem intellectus. Sed dico ꝙ hoc procederet ſi virtus intellectiua eſſet actus organi corporalis. fateor enim ꝙ actus illos: viſus cum oculo: tactus cuꝫ manu ⁊ ſimiles bene opor tet limitari ex materia: ſed cum anima intellectiua his organis nō vtatur: limitationi non ſubiacet. Dicebāt quarto ꝙ cum anima ſit quid ſubſiſtens ⁊ habeat eſſe ſecundum ſe: ergo alterius forma eſ ſe non poteſt: quia forma dat aliquod eſſe: ⁊ ſic eſſe. forme non eſt ipſius forme ſecundum ſe. anima ergo intellectiua habens eſſe ſuū ſubſiſtens non vnitur corpori ut forma. Ad quod reſpondetur: ꝙ anima intellectiua illud eē in quo ſubſiſtit cōmunicat corporali ma terie: ex qua materia ⁊ anima intellectiua fit vnum: ita ꝙ illud eſſe quod eſt totius compoſiti eſt etiam ipſius anime: quod nō eſt in ali is formis que non ſunt ſubſiſtentes: ⁊ propter hoc anima huma­na remanet ī ſuo eſſe deſtructo corpore: non autem alie forme. Cu rioſus qui hoc plenius diſquirere vellet videat ī ſum. thome parte pri. q. lxxvi. in prin.