Qō LXXXIX. De iuramento 98 homo vt faciat eē veꝝ id qd̓ iurauit ẜm ſuā poſſibilitateꝫ: niſi in deteriorē exitu vergat: vt dcm̄ ē. ¶ Ad 2ᵐ dd̓ꝫ ꝙ iuramentū pōt vergere in deteriorē exitū dupl̓r. Unoº qꝛ ab ipſo pͥncipio hꝫ peiorē exitū: vel qꝛ eſt ẜm ſe malū: ſic̄ cū aliꝗs iurat ſe petratuꝝ adulteriū. ſiue qꝛ ē maioris boni īpeditiuū: puta cū aliꝗs iurat ſe nō ītratuꝝ religionē: vel ꝙ nō fiet clericus: aut ꝙ nō accipiet p̄lationē in quo caſu expedit eū acciꝑe: vel ſi ꝗd alid̓ ē hmōi. hmōi.n. iuramentū a pͥncipio ē illicitū: differēter tn̄: qꝛ ſiquis iuret ſe factuꝝ aliqd̓ pctm̄ ⁊ peccat iurādo ⁊ peccat iuramentū ẜuando: ſiꝗs aūt iurat ſe nō factuꝝ aliqd̓ meliꝰ bonū: qd̓ tn̄ facere nō te net̉: peccat ꝗdem iurādo inqͣꝫtū ponit obicē ſpūi ſcō ꝗ ē boni ꝓpoſiti īſpirator: non tn̄ peccat iuramentū ſeruando: ſꝫ multo melius facit ſi nō ſeruet. Alioº vergit in deteriorē exitū ꝓpter aliꝗd qd̓ de nouo emerſerat qd̓ fuit īpremedi tatū: nc̄ pꝫ in iuramēto Herodis ꝗ iurauit puelle ſaltāti ſe datuꝝ qd̓ petiſſet. hoc n. iuramentū poterat eē a pͥncipe li citū ītellecta debita ꝯditione.ſ. ſi peteret qd̓ dare deceret: ſꝫ īpletio iuramēti fuit illicita. Un̄ Amb. dic̄ ī pͦ de offi. Eſt ꝯͣ officiū nōnunqͣꝫ ꝓmiſſum ſoluere ſacr̄m: ſic̄ Herodes ꝗ necem Ioānis p̄ſtauit ne ꝓmiſſuꝫ negaret. ¶ Ad 3ᵐ d̓dꝫ: ꝙ in iuramēto qd̓ ꝗs coactꝰ facit duplex ē obligatio. Una ꝗdem qͣ obligat̉ hoī cui aliꝗd ꝓmittit ⁊ talis obligatio tol lit̉ ꝑ coactionē: qꝛ ille ꝗ vim ītulit: hic meret̉ vt ei ꝓmiſſuꝫ non ſeruet̉. Alia aūt eſt obligatio qͣ ꝗs deo obligat̉ vt impleat quod ꝑ nomen eius ꝓmiſit. ⁊ talis obligatio non tol litur in foro conſciētie: qꝛ magis debet damnū temporale ſuſtinere qͣꝫ iuramentū violare: pōt tn̄ repetere in iudicio qd̓ ſoluit: vel p̄lato denūciare: nō obſtante ꝙ ꝯͣriū iurauit: qꝛ tale iuramētum vergeret in deteriorē exitū: eſſet.n. cōtra iuſtitiā publicā. Romani aūt pontifices ab hmōi iura mentis hoīes abſoluerunt: non qͣſi ꝺecernētes hmōi iuramenta non eē obligatoria: ſꝫ qͣſi huiuſmodi obligatōes ex iuſta cauſa relaxantes. ¶ Ad 4ᵐ dd̓m ꝙ quando non eſt eadeꝫ iurantis intentio ⁊ eius cui iurat: ſi hoc prouenit ex dolo iurantis: debet iuramentum ſeruari ẜm ſanum intel lectum eius cui iuramentuꝫ preſtatur. Unde Iſidorus di cit: Quacunqꝫ arte verboꝝ ꝗs iuret: deus tamen qui ꝯſcīe teſtis eſt ita accipit ſicut ille cui iuratur ītelligit. Et ꝙ hoc ītelligat̉ de doloſo iuramento patet per id quod ſubditur: dupliciter reus ſit: qui ⁊ nomen dei in vanum aſſumit: ⁊ proximum dolo capit: ſi autem iurans dolum non adhibeat: obligatur ſecundū intentionem iurantis. Unde Gre gorius dicit 27. moraliū. Humane aures talia verba noſtra iudicāt: qualia foris ſonant. diuina vero iudicia talia foris audiūt: qͣlia ex intimis ꝓferunt̉. Ad octauum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ maior ſit ob ligatio iuramēti qͣꝫ voti. Uotū.n. eſt ſimplex ꝓmiſſio: ſꝫ iuramētū ſupra ꝓmiſſionē adhibꝫ diuinum teſtimoniū. gͦ maior ē obligatio iuramēti qͣꝫ voti. ¶ Pͣ. Debilius ſolet ꝑ fortiꝰ ꝯfirmari. ſꝫ votū īterduꝫ cōfirmat̉ iuramēto. gͦ iuramētū eſt fortiꝰ qͣꝫ votū. ¶ Pͣ. Ob ligatio voti cātur ex animi deliberatōe: vt ſupra dcm̄ eſt. obligatio aūt iuramēti cauſat̉ ex diuina veritate cꝰ teſtimoniū īuocat̉. cū gͦ veritas dei excedat deliberationē hu manā: videt̉ ꝙ obligatio iuramēti ſit fortior qͣꝫ obligatio voti. ¶ Sꝫ ꝯͣ. Per votuꝫ obligat̉ aliꝗs deo: ꝑ iuramētuꝫ aūt obligat̉ aliꝗs īterdū hoī. magis aūt obligat̉ hō deo qͣꝫ hoī. gͦ maior eſt obligatio voti qͣꝫ iuramēti. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ vtraqꝫ obligatio.ſ. voti ⁊ iuramēti cātur ex aliquo diuino aliter tn̄ ⁊ al̓r. nā obligatio voti cātur ex fidelitate quā d̓o debemꝰ: vt.ſ. ei ꝓmiſſum ſoluamꝰ. obligatio aūt iuramen ti cātur ex reuerētia quā debemꝰ eī ex qͣ tenemur ꝙ verificemꝰ id qd̓ per nomē eiꝰ ꝓmittimꝰ. oīs aūt īfidelitas irreuerentiā ꝯtinet: ſed nō ꝯuertit̉. videt̉.n. īfidelitas ſub̓i ad dn̄m eē maxīa irreuerentia. ⁊ iō votuꝫ ex rōne ſua ma gis eſt obligatoriū qͣꝫ iuramētū. ¶ Ad pͥmū gͦ dd̓ꝫ ꝙ votū eſt ꝓmiſſio nō q̄cunqꝫ: ſꝫ deo facta: cui īfidelē eſſe grauiſſi mum ē: ¶ Ad ſcd̓ꝫ dd̓ꝫ ꝙ iuramētū nō adhibet̉ voto qͣſi aliꝗd firmiꝰ: ſed vt per duas res īmobiles maior firmitas habeat̉. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m ꝙ deliberatio aī dat firmitatē voto qͣꝫtū ex ꝑte vouentis eſt: habet tamē maiorem firmitatis cām ex parte dei cui votum offertur. Ad nonum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ nullꝰ poſſit diſ penſare in iuramēto. Sicut.n. veritas requirit̉ ad iuramētum aſſertoriū qd̓ ē de p̄terito vel pn̄ti: ita ad iuramētū ꝓmiſſoriū qd̓ eſt de futuro. ſed nll̓s pōt cū aliquo diſpenſare ꝙ de pn̄tibꝰ vel p̄teritis iuret ꝯͣ veritatē. gͦ ēt nullus pōt diſpēſare ꝙ nō faciat aliꝗs eē ve rū id qd̓ cū iuramēto in futuꝝ ꝓmiſſit. ¶ Pͣ. Iuramētuꝫ ꝓmiſſoriū īducit̉ ad vtilitate eiꝰ cui fit ꝓmiſſio: ſꝫ ille vt videt̉ nō pōt relaxare: qꝛ eſt ꝯͣ reuerētiā diuinaꝫ. gͦ multo minus ꝑ aliquē pōt ſuꝑ hoc diſpēſari. ¶ Pͣ. In voto ꝗlibꝫ ep̄s pōt diſpēſare: exceptis ꝗbuſdam votis qͥ ſoli pape reſeruant̉: vt ſupra habitū eſt. gͦ pari rōne in iuramēto ſi eēt diſpēſabile ꝗlibet ep̄us poſſet diſpēſare: qd̓ tamē videt̉ eē ꝯtra iura. nō ergo videt̉ ꝙ in iuramēto poſſit diſpenſari. ¶ Sed ꝯͣ eſt ꝙ votū eſt maioris obligatōis qͣꝫ iuramētū: vt ſupra dcm̄ eſt: ſed in voto pōt diſpeſari. gͦ in iuramēto. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ ſicut ſupra dcm̄ ē: nec̄itas diſpēſatiōis tā in iuramēto qͣꝫ in voto ē ꝓpter hoc ꝙ id qd̓ in ſe vl̓ vl̓r cō ſideratum eſt vtile ⁊ honeſtū. ⁊ ẜm aliquē ꝑticularē euen tum pōt eſſe īhoneſtum ⁊ nociuum qd̓ nō pōt cadere nec ſub lege nec ſub voto. Ꝙ aūt aliꝗd ſit īhoneſtum vel nociuum repugnat his q̄ debēt attendi in iuramento. naꝫ ſi ſit īhoneſtum repugnat iuſtitie. ſi ſit nociuuꝫ repugnat iu dicio. ⁊ ideo pari rōne etiam in iuramento diſpēſari pōt. ¶ Ad pͥmū gͦ dd̓ꝫ ꝙ diſpēſatio q̄ fit in iuramēto nō ſe extendit ad hoc ꝙ aliꝗd ꝯͣ iuramētuꝫ fiat. hoc.n. eſt īpoſſibi le cū obſeruatio iuramēti cadat ſub p̄cepto diuino: qd̓ eſt īdiſpenſabile: ſꝫ ad hoc ſe extēdit diſpēſatio iuramenti vt id qd̓ ſub iuramēto cadebat: ſub iuramēto nō cadat quaſi nō exiſtēs d̓bita maͣ iuramēti. ſic̄ ⁊ de voto ſupra diximꝰ. maͣ aūt iuramēti aſſertorij quod eſt de p̄terito vel pn̄ti: in quādā neceſſitatē iā tranſit: ⁊ īmutabilis facta eſt. ⁊ iō diſpenſatio nō refert̉ ad mam: ſed refert̉ ad ip̄m actū iuramenti. vn̄ talis diſpēſatio directe eēt ꝯͣ p̄ceptū diuinū. ſed maͣ iuramēti ꝓmiſſorij eſt aliꝗd futuꝝ qd̓ variari pōt: ita .ſ. ꝙ in aliquo euentu pōt eſſe illicitū ⁊ nociuuꝫ: ⁊ per cōſe quens nō eſſet debita maͣ iuramēti. ⁊ iō diſpenſari pōt in iuramento ꝓmiſſorio: qꝛ talis diſpēſatio reſpicit mam iuramenti ⁊ nō ꝯͣriat̉ p̄cepto diuīo de iuramēti obſeruatione. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m ꝙ homo pōt alteri ꝓmittere aliꝗd ſub iuramēto dupl̓r. Unoº qn̄ ꝓmittit aliꝗd pertinēs ad vtilitatē ipſius: puta ſi ſub iuramēto ꝓmittat ſe ſeruiturū ei: vel pecuniā datuꝝ: ⁊ a tali ꝓmiſſiōe pōt abſoluere ille cui ꝓmiſſio facta eſt: ītelligit̉.n. iam ei ſoluiſſe ꝓmiſſuꝫ qn̄ fa cit deo eo ẜm eius vtilitatē. Alioº ꝓmittit aliꝗs alteri qd̓ ꝑtinet ad honorē dei: vel vtilitatem alioꝝ: puta ſi aliquis iuramēto ꝓmittat alicui ſe intraturuꝫ religionem vel ali quod opus pietatis factuꝝ. ⁊ tunc ille cui ꝓmittit̉ nō pōt abſoluere ꝓmittentē: qꝛ ꝓmiſſio nō eſt facta ei p̓ncipaliter: ſed deo: niſi forte ſit īterpoſita cōditio rōne cuiꝰ poſſit .ſ. ſi illi videbit̉ cui ꝓmittit̉: vel aliquid aliud tale. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m ꝙ qn̄qꝫ illud qd̓ cadit ſub iuramento ꝓmiſſorio eſt manifeſte repugnās iuſtitie: vel qꝛ eſt pctm̄: ſic̄ cuꝫ aliquis iurat ſe facturū homicidiuꝫ: vel qꝛ eſt maioris boni īpeditiuū: ſicut cum aliꝗs iurat ſe nō intraturum religionem. ⁊ tale iuramentū diſpenſatiōe nō indiget: ſed in primo caſu tenet̉ aliꝗs tale iuramētū nō ſeruare. in ſcd̓o aūt caſu licitum eſt ⁊ ſeruare ⁊ nō ſeruare: vt ſupra dictuꝫ eſt. Qn̄qꝫ vero aliꝗd ſub iuramēto ꝓmittit̉ de quo dubiuꝫ ē ⁊
