Capitulum I¶ Rethorica diuina ſiue ars oratoria eloquētie diuine edita per venerādum patrem magiſtrum Guilermum pariſienſem.¶ De oratione ¶ Capitulum I¶ AN ſacris ac ſacrificatiuis exercitatiōibus: que ⁊quāta ſit dignitas ⁊ p̄cellentia potius oratiōis: multū liquide apparere pōt volentibus videre atqꝫ valentibus.Et primū eo ꝙ om̄is ſacrificatio/ om̄is bn̄dictio/ ⁊ om̄e ſacramētū/ ⁊ om̄ino qͥcqͥd in cultudiuino honorifice agit̉: aut oratio eſt: aut oratione ꝑagit̉/ ſiue ꝑficit̉. Deinde ꝙ om̄is eccleſia ſanctorū: celeſti ac diuino magiſterio erudita ac inſtituta: tam ml̓tiplici celebritate frequentat orationē: vt ei die noctuqꝫ inſiſtat/ ⁊inuigilet: ⁊ eidē vite p̄ſentis temꝑa/ tanqͣꝫ illicōſecrata ⁊ debita: ꝑtiatur. Cuiꝰ rei nulla aliacauſa vel ratio exiſtimari vel cogitari poteſt:niſi oratiōis tanta neceſſitas: tantaqꝫ fructuoſitas: que tantā frequentationis ⁊ inſtantiecontinuitatē exigat ⁊ requirat. Ꝙ ſi dixeritquis: auctoritas apl̓ica: p̄cepto ſuo quo dictūeſt: Sine intermiſſione orate. ad hoc artat/ ⁊cogit nō ſolū eccleſia: ſꝫ etiam ipſa lex euāgelica: in qua expreſſe legit̉ mandatū de oratiōe:ipſo ore veritatis editū: quo dictum eſt. quiaoportet ſemꝑ orare/ ⁊ nūqͣꝫ deficere. Rn̄deoin hoc quia in ipſa cauſe ſunt ⁊ rōnes rōnabiliſſime atqꝫ iuſtiſſime: propter quas mādatahmōi ⁊ omnia alia que de oratione data ſuntmerito data fuerunt. Tertio ex ꝟtuoſitate ipſius orationis/ mirificentijs/ ⁊ numeroſitatemirabili/ atqꝫ p̄ſtantia vtilitatū: quas te ſcire¶ B faciā in ſequētibus ¶ Ex his ergo tribus manifeſtū eſſe tibi debet: ⁊ neceſſariā eſſe/ ⁊ omnino debere eſſe celeſtem ac diuinalē rethoricam: ſiue ſpūalem ac ſaluberrimā oratoriam.que in cauſis animarū atqꝫ negocijs: allegare doceat eos qui cauſe hmōi patrociniū ſuſceperunt. Et ſpūales oratores ꝯſtituti ſunt:vt in dei dulciſſimi conſiſtorio: cauſas allegēthmōi. ꝓpter qd̓ ſtipendia bn̄ficiorū eccleſiaſticorum: eis conſtituta ſunt ex magna parteHoc aūt dico ꝓpter officia docendi ⁊ p̄dicandi. in quibꝰ conſiſtit reſiduū milicie clericalis.de quibus nullatenꝰ tibi dubitādū eſt: ꝙ necrecte nec laudabiliter exerceri pn̄t: niſi doctores/ predicatores/ atqꝫ iudices eccleſiaſticosꝟtus oratiōis adiuuet/ ⁊ dirigat inceſſanter.¶ Ꝙ ſi tāta volumina: ſtudio ⁊ labore rethorum: de oratione rethorica ſcripta ſunt: qͣꝫtofortius de iſta ſacra ⁊ ſacratiſſima oratiōe: dignum ⁊ iuſtum eſt vt ſcribat̉ ars ⁊ doctrina.Hec aūt ratiocinatio a ꝓportiōabilitate cauſarum ⁊ orationū: ꝟtutē habet atqꝫ vigorem.ſi tn̄ nō eſt comꝑatio orationis ad orationē infructu vel vtilitate: nō erit comꝑatio debiti ⁊laboris pro arte ⁊ doctrina iſtius: ad debitumſtudiū vel laborē illius. Quid dicā de oratiōelitteraria cui tota grāmatica īuigilat? Quidde oratione logica. cui tam ſtudioſe/ tāqꝫ perfecte Ariſtotell̓. ingenioſitas inſudauit? et deoratione vtiqꝫ logica: que om̄is vel ꝓpoſitio/vel ſyllogiſmꝰ eſt: omnes libros logicales titulauit. Ut de ſyllogiſmo librū priorū vel analeticorū. de demōſtratione/ librū poſteriorū.Et de Elencis librū elencorū. Et de ſyllogiſmo dialetico librū topicorū. De interp̄tatiōeꝟo ſiue ꝓpoſitione/ librum perihermonias.¶ Qualiter aūt poſſibile erit iſtā ſacrā ac ſacrificatiuā/ ⁊ modis om̄ibus om̄i generi aliaꝝorationū incomꝑabiliter p̄cellentē orationē:eſſe om̄i arte ⁊ doctrina ⁊ artificio deſtitutaꝫ?Quia igit̉ nec īmenſitati diuine congruit hͦ:neqꝫ ꝑfectioni: quā nō ſolū decet ſꝫ etiā neceſſe eſt eē in eccleſia dei altiſſimi: que ſchola ipſius eſt. ⁊ cuiꝰ ſola doctrina/ in ea diſcit̉ ⁊ docetur/ aſſidue eſſe artem atqꝫ artificium orandineceſſe eſſe ¶ Amplius qd̓ opꝰ cuiuſcūqꝫ vtilitatis inueniri pōt: qd̓ arte ⁊ doctrina ac artificio careat: ⁊ doctores atqꝫ artifices ſui nonhabeat. Que ergo cauſa reddi pōt vt opꝰ tānobile/ tāqꝫ preclare vtilitatis: hucuſqꝫ neglectum atqꝫ deſertū ſit: niſi quia vel eiꝰ vtilitasignorata: vel ipſi ſacri doctores deſides/ autalijs occupati: or̄onē preterierūt. Credendūergo eſt multos de ea multa ſcripſiſſe: ⁊ cū exemplaria orationum ſcripſerūt: hoc ſufficereoratoribus reputaſſe. Uel forſan quia potiꝰorando: qͣꝫ philoſophādo orare diſcimus: nōartem vel artificiū orandi eos: ſꝫ or̄ones ſcriptas autenticas oratoribus tradidiſſe. ſicuteuidenter apparet in libro pſalmorum qui exquiſitiſſimis or̄onibꝰ refertiſſimꝰ eſt ¶ Si qͥs. ¶ Daūt dixerit ꝙ oratio donū dn̄i dei eſt. ⁊ ꝓpterhͦ nō ab arte vel doctrina: ſꝫ magis a datore q̄renda ſit: verū vtiqꝫ dicit. Si quis ꝟo dixeritꝙ hmōi oratio nō ſolum potiſſimū ſui. ſꝫ etiaꝫplurimū habet diuini muneris ⁊ gratie: et ꝓpter hoc nihil ad eā de arte ⁊ doctrina hoīuꝫ.Rn̄deo. quia iuſticia que ꝟtus eſt veri noīs:
