Qō CX. De mendacio gulata ẜm regulam diuine legis. ⁊ ẜm hoc differt veritas iuſtitie a veritate vite. qꝛ veritas vite eſt ẜm quaꝫ aliquis recte viuit in ſeipſo. veritas autem iuſtitie eſt ẜm ꝙ aliꝗs rectitudineꝫ legis in iudicijs que ſunt ad alterum ſeruat. ⁊ ẜm hoc veritas iuſtitie non pertinet ad veritatem de qͣ nunc loquimur: ſicut nec veritas vite. Aliomodo intelligi poteſt veritas iuſtitie ẜm ꝙ aliquis ex iuſtitia veritatē manifeſtat: puta cum aliquis in iudicio veritateꝫ confitetur aut verum teſtimonium dicit. ⁊ hec veritas eſt quidā particularis actus iuſtitie ⁊ non pertinet directe ad hanc veritatem de qua nunc loꝗmur: qꝛ.ſ. in hac manifeſtatiōe veritatis pͥncipaliter homo intendit ius ſuū alteri reddere. Unde ph̓s in. 4. ethi. de hac virtute determinans dic̄. Non de iudicio in confeſſionibus dicimus neqꝫ quicunqꝫ ad iuſtitiam vel iniuſtitiam contendunt. veritas autē doctrine conſiſtit in quadaꝫ manifeſtatione verboꝝ de quibus eſt ſcīa. vnde. nec iſta veritas directe pertinet ad hāc virtutē: ſꝫ ſolum veritas qͣ aliꝗs ⁊ vita ⁊ ſermone talem ſe demonſtrat qͣlis eſt: ⁊ non alia qͣꝫ circa ip̄m ſunt: nec maio ra nec minora. verū tn̄ qꝛ moralia inqͣꝫtum ſunt a nobis co gnita circa nos ſunt ⁊ ad nos ꝑtinēt: ẜꝫ hoc veritas doctri ne poteſt ad hanc virtutē ꝑtinere. ⁊ quecunqꝫ alia veritas qͣ ꝗs manifeſtat verbo vel facto quod cognoſcit. Ad quartum ſi ꝓccedit̉. Uidet̉ ꝙ virtus veri tatis non declinet in minus. Sicut enim aliquis dicendo maius īcurrit falſitateꝫ: ita ⁊ dicendo minus. non.n. magis eſt falſuꝫ quatuor eſſe quinqꝫ qͣꝫ qͣtuor eſſe tria. ſed omne falſuꝫ ē ẜm ſe malum ⁊ fugien dū: vt ph̓s dicit in. 4. ethi. gͦ veritatis virtus non plus declinat in minus qͣꝫ in maius. ¶ Pͣ. Ꝙ vna virtꝰ magis declinat ad vnū extremū qͣꝫ ad aliud. contingit ex hoc quia virtutis mediū eſt ꝓpinquius vni extremo qͣꝫ alteri: ſicut fortitudo eſt propinquior audacie qͣꝫ timiditati. ſꝫ veritatis mediuꝫ non eſt ꝓpinquius vni extremo qͣꝫ alteri: quia veritas cum ſit equalitas quedam in medio punctuali cō ſiſtit. ergo veritas non magis declinat in minus. ¶ Pͣ. In minus videtur a veritate recedere qui veritatem negat veritati aliquid ſubtrahens. in maius auteꝫ qui veritati aliquid ſuperaddit. ſed magis repugnat veritati qui veritatem negat qͣꝫ qui ſuperaddit: quia veritas non compatitur ſecum negationem veritatis. compatitur autem ſecuꝫ ſuperadditionem. ergo videtur ꝙ veritas magis debeat declinare in maius qͣꝫ in minus. ¶ Sꝫ ꝯͣ eſt quod ph̓s dicit in. 4. ethico. ꝙ homo ẜm hanc virtutem magis a vero declinat in minus. ¶ Rn̄º. dd̓m: ꝙ declinare in minus a veritate contingit dupl̓r. Uno modo affirmando: puta cum aliquis non manifeſtat totum bonum qd̓ in ipſo eſt: puta ſcīam vel ſanctitatem vel aliꝗd huiuſmodi qd̓ fit ſine p̄iudicio veritatis: qꝛ in maiori et eſt minꝰ: ⁊ ẜꝫ hoc hec v̓tus declinat in minꝰ. hoc.n. vt ph̓s dicit ibideꝫ videt̉ eē prudentius ꝓpter oneroſas ſuꝑabundantias. hoīes.n. qui maiora de ſeipſis dicunt qͣꝫ ſint: ſunt alijs oneroſi qͣſi excellere alios volētes: hoīes aūt ꝗ minora de ſeipſis dicūt: gratioſi ſunt qͣſi alijs cōdeſcendētes per quāda moderationē. Un̄ apl̓us dicit. 2. ad Corin. 12. Si voluero. gloriari nō ero inſipiēs. veritatē.n. dicam: parco aūt neꝗs me exiſtimet ſupra id qd̓ videt in me aut audit aliꝗd ex me. Alio modo pōt aliquis declinare in minus negādo.ſ. vt neget ſibi ineſſe qd̓ ineſt. ⁊ ſic nō ꝑtinet ad hanc virtutē declina re in minꝰ: qꝛ per hoc incurreret falſū. ⁊ tn̄ hoc ip̄m eſſet minus repugnans veritati nō ꝗdem ſcd̓m ꝓpriam rōneꝫ veritatis: ſed ẜm rōnem prudentie quaꝫ opꝫ ſaluari in oībus v̓tutibus. magis.n. repugnat prudētie: qꝛ periculoſiꝰ eſt ⁊ oneroſius alijs ꝙ aliquis exiſtimet vl̓ iactet ſe habe re qd̓ non habet: qͣꝫ ꝙ nō exiſtimet vel dicat ſe nō hr̄e qd̓ hꝫ. Et per hoc patet reſponſio ad obiecta. ¶ De vitijs oppoſitis veritati. Qō. CX. Einde conſiderandū eſt de vitijs oppoſitis veritati. Et primo de mendacio. 2ª de ſimulatione ſi ue hypocriſi. 3º de iactantia ⁊ oppoſito vitio. ¶ Circa mēdacium q̄runt̉ qͣtuor. Primo vtrum mēdatiū ſemper opponatur veritati quaſi continēs falſitatem. Scd̓o de ſpēbus mēdacij. Tertio vtꝝ menda cium ſemꝑ ſit pctm̄. 4º vtꝝ ſit pctm̄ mortale. Ad primum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ mendaium nō ſemꝑ opponat̉ veritati. Oppo ſita.n. nō poſſunt eſſe ſimul. ſed mēdaciū ſimul pōt eē cuꝫ veritate. qui.n. veꝝ loquit̉ qd̓ falſum eſſe credit: mētit̉: vt Aug. dicit in lib. ꝯͣ mendaciuꝫ. ergo mendaciū nō opponi tur veritati. ¶ Pͣ. Uirtus veritatis nō ſolū ꝯſiſtit in verbis: ſed ēt in factis: qꝛ ẜm ph̓ꝫ in. 4. ethi. ẜm hanc virtutē aliꝗs verum dicit ⁊ in ſermōe ⁊ in vita: ſed mendaciū con ſiſtit ſolū in verbis. dr̄.n. ꝙ mendaciū eſt falſa vocis ſigni ficatio. ſic ergo videt̉ ꝙ mendacium nō directe opponat̉ virtuti veritatis. ¶ Pͣ. Augu. dicit in lib. contra mendaciuꝫ ꝙ culpa mētientis eſt fallēdi cupiditas. ſꝫ hoc nō opponit̉ veritati. ſꝫ magis beniuolētie vel iuſtitie. gͦ mēdacium nō opponit̉ veritati. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ dicit Augu. in lib. ꝯͣ mendaciū. Nemo dubitet mentiri eū ꝗ falſum enūciat cā fallendi: qͣpropter enūciatio falſi cū voluntate ad fallē dum ꝓlata manifeſtū eſt mēdaciū: ſꝫ hoc opponit̉ verita ti. ergo mēdaciū veritati opponit̉. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ actus moralis ex duobꝰ ſpēm ſortit̉.ſ. ex ob̓o ⁊ ex fine. nā finis ē ob̓m voluntatis q̄ eſt pͥmuꝫ mouēs in moralibꝰ actibꝰ. po tentia aūt a voluntate mota hꝫ ſuū ob̓m qd̓ eſt ꝓpriū obiectū volūtarij actus: ⁊ ſe hꝫ in actu voluntatis ad finē ſic̄ male ad formale: vt ex ſupra dictis pꝫ: dcm̄ eſt aūt ꝙ virtus veritatis. ⁊ ꝑ ꝯn̄s oppoſita vitia in manifeſtatiōe cōſi ſtit q̄ fit per aliqͣ ſigna: q̄ ꝗdem manifeſtatio ſiue enuncia tio eſt rōnis actus ꝯferentis ſignū ad ſignatū. oīs.n. repre ſentatio cōſiſtit in qͣdā callatiōe q̄ ꝓprie ꝑtinet ad rōneꝫ. vn̄ ⁊ ſi bruta aīalia aliꝗd manifeſtent: nō tn̄ manifeſtatio nē ītendūt. ſꝫ naͣli inſtinctu aliꝗd agunt ad qd̓ manifeſtatio ſeꝗtur: inqͣꝫtum tn̄ huiuſmodi manifeſtatio ſiue enun ciatio eſt actus moralis oꝫ ꝙ ſit voluntarius ⁊ ex ītentōe voluntatis dependēs. ob̓m aūt ꝓpriū manifeſtatiōis ſiue enunciatōis ē veꝝ vel falſuꝫ. Intentio v̓o voluntatis īordinate pōt ad duo ferri: quoꝝ vnū eſt vt falſum enūciet̉: aliꝰ ꝗdē ē effectꝰ ꝓpriꝰ falſe enūciatōis: vt.ſ. aliꝗs fallat̉. Si gͦ iſta tria ꝯcurrāt.ſ. ꝙ falſū ſit id qd̓ enūciat̉: ⁊ ꝙ aſſit volūtas falſuꝫ enūciādi: ⁊ iteꝝ ītentio fallēdi: tūc eſt falſi tas maliter: qꝛ falſū dr̄: ⁊ formal̓r ꝑꝑ volūtatē falſū dicēdi. ⁊ effectīe ꝑꝑ volūtatē falſitatē īprimēdi. ſꝫ tn̄ rō mēda cij ſumit̉ a formali falſitate: ẜꝫ hoc.ſ. ꝙ aliꝗs hꝫ volūtatē falſū enūciādi. vn̄ ⁊ mēdaciū noīat̉ ex eo ꝙ ꝯmētē dr̄. ⁊ iō ſiꝗs falſū enūciet credēs id eē veꝝ: ē ꝗdē falſū mal̓r: ſꝫ nō formal̓r: qꝛ falſitas ē p̄ter ītētōeꝫ dicētis. vn̄ nō hꝫ ꝑfectā rōnē mēdacij. id.n. qd̓ p̄ter ītētōeꝫ dicētis ē ꝑ accn̄s ē. vn̄ nō pōt eē ſpecifica dr̄ia. Si v̓o aliꝗs formal̓r falſuꝫ dicat hꝫ volūtatē falſū dicēdi: licꝫ ſit veꝝ id qd̓ dr̄. inqͣꝫtū tn̄ hu iuſmodi actꝰ ē volūtariꝰ ⁊ moͣal̓ hꝫ ꝑ ſe falſitatē: ⁊ ꝑ accn̄s v̓itatē. vn̄ ad ſpēꝫ mēdacij ꝑtīgit: ꝙ aūt aliꝗs ītēdit falſita tē ī opīone alteriꝰ ꝯſtituere fallēdo ip̄ꝫ nō ꝑtinet ad ſpem mēdacij: ſꝫ ad qͣꝫdā ꝑfectōeꝫ ip̄iꝰ: ſic̄ ⁊ in rebꝰ naͣlibꝰ aliꝗd ſpēm ſortit̉ ſi formā hēat ēt ſi deſit forme effectꝰ: ſic̄ pꝫ in graui qd̓ violēter ſurſū d̓tinet̉ ne deſcēdat ẜꝫ exigētia ſue forme. Sic gͦ pꝫ ꝙ mēdaciū directe ⁊ formal̓r oppōit vtū ti v̓itatis. ¶ Ad pͥᵐ gͦ dd̓ꝫ ꝙ vnūqd̓qꝫ magis iudicat ẜꝫ id qd̓ ē in eo formal̓r ⁊ ꝑ ſe qͣꝫ ẜꝫ id qd̓ ē ī eo mal̓r. ⁊ ꝑ accn̄s. ⁊ iō magis opponit̉ v̓itati īqͣꝫtū ē v̓tꝰ moral̓ ꝙ aliꝗs dicat̉
