Nō CLIII De vitio luxurie 150 gis in ꝓpinquo: qꝛ alie v̓tutes faciūt ꝓpinquiꝰ īherere deo ꝑ imitationē mētis. canticū aūt nouū qd̓ ſole v̓gines cantant eſt gaudiū qd̓ habēt de ītegritate carnis ſeruate. ¶ De vicio luxurie. qd̓ opponit̉ caſtitati. Qō CLIII. Einde cōſiderādū eſt de vicio luxurie qd̓ opponit̉ caſtitati. Et pͦ de ipſa in gnaͣli. 2º. de ſpēbꝰ eius. ¶ Circa pͥmū q̄runt̉ qn̄qꝫ. pͦ ꝗd ſit ma luxurie. 2º. vtrū oīs ꝯcubitꝰ ſit illicitꝰ. 3º. vtrū luxuria ſit pctm̄ mortale. 4º. vtruꝫ luxuria ſit viciuꝫ capitale. 5º. de filiabus eius. Ad primum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ maͣ luxurie nō ſolū ſint cōcupiſcētie ⁊ delectationes veneree. Dic̄. n. Augu. ī lib. ꝯfeſ. ꝙ luxuria ad ſacietatē atqꝫ abūdātiā ſe cupit vocari. ſed ſacietas ꝑtinet ad cibos ⁊ potus. abūdātia autē ad diuitias. ergo luxuria nō ē proprie circa ꝯcupiſcētias ⁊ voluptates venereas. ¶ Pͣ. Prouerbioꝝ. 20. dicit̉: Luxurioſa res eſt vinū: ſꝫ vinū pertinet ad delectationē cibi ⁊ potus. ergo circa ea maxime videt̉ luxuria eſſe. ¶ Pͣ. Luxuria dicit̉ eē libidinoſe voluptatis appetitꝰ. ſꝫ libidinoſa voluptas nō ſolū eſt in venereis ſed etiā in multis alijs. ergo luxuria nō eſt ſolū circa ꝯcupiſcētias ⁊ voluptates venereas. ¶ Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ dr̄ in lib. de vera religione de luxurioſis: Qui ſeminat in carne de carne metet corruptionē: ſꝫ ſeminatio carnis ſit ꝑ voluptates ve nereas. ergo ad has ꝑtinet luxuria. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ ſicut Iſido. dicit in lib. etymol̓. luxurioſus aliꝗs dr̄ qͣſi ſolutꝰ in voluptates: maxime aūt voluptates veneree aīuꝫ hoīs ſol uunt. ⁊ iō circa voluptates venereas maxime luxuria ꝯfiderat̉. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m: ꝙ ſicut tēperātia pͥncipal̓r ꝗ deꝫ ⁊ ꝓprie ē circa delectationes tactꝰ. dicit̉ aūt ex ꝯn̄ti ⁊ ꝑ ſil̓itudinē quādā in ꝗbuſdā alijs materijs: ita etiā luxuria pͥncipal̓r ꝗdē eſt in voluptatibꝰ venereis que maxime ⁊ p̄cipue aīuꝫ hoīs reſoluunt. Scd̓ario aūt dr̄ in ꝗbuſcūqꝫ alijs ad exceſſuꝫ ꝑtinētibꝰ. vn̄ ad Gal̓. 5. dicit glo. ꝙ luxuria eſt q̄libet ſuꝑfluitas. ¶ Ad 2ᵐ dd̓ꝫ ꝙ vinū dicit res luxurioſa: vel ẜm hūc modū quo in qͣlibet maͣ abūdātia ad luxuriā refert̉: vel inqͣꝫtū ſuꝑfluus vſus vini īcētiuū voluptati veneree p̄bet. ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ libidinoſa voluptas: ⁊ ſi in alijs materijs dicat̉: tn̄ ſpāl̓r hoc nomē vēdicant veneree delectatiōes: in ꝗbꝰ ēt ſpāl̓r libido dicit̉: vt Aug. di. cit in. 14. de ciuitate dei. Ad ſecundum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ null̓s actꝰ venereꝰ poſſit eſſe ſine pctō. Ni hil.n. vr̄ īpedire v̓tutē niſi pctm̄: ſꝫ oīs actꝰ venereꝰ maxīe īpedit v̓tutē. Dicit. n. Aug. in pͦ ſoliloꝗoꝝ. Nihil eſſe ſentio qd̓ magis ex arte deijciat aīuꝫ virile qͣꝫ blādimēta femine corporūqꝫ ille ꝯtactꝰ. gͦ nullus actꝰ venereus videt̉ eē ſine pctō. ¶ Pͣ. Ubicūqꝫ īuenit̉ aliꝗd ſuꝑfluū ꝑ qd̓ a bono rōnis recedit̉ hoc ē vicioſū: qꝛ v̓tꝰ corrūpit̉ ꝑ ſuꝑfluū ⁊ diminutū: vt dr̄ in. 2. ethi. ſꝫ in quolibet actu venereo ē ſuꝑfluitas delectatiōis q̄ ītātū abſorbet rōnē ꝙ īpol̓e ē aliꝗd ītelligere in ipſa: vt ph̓s dic̄ ī. 6. ethi. ⁊ ſic̄ Hiero. dic̄ in illo actu ſpūs ꝓphetie nō tāgebat corda ꝓphetaꝝ. gͦ nullus actꝰ ve nereꝰ pōt eē ſine pctō. ¶ Pͣ. Cauſa potior ē qͣꝫ effectus: ſed pctm̄ origīale ī paruulis trahit̉ a cōcupiſcētia fine qͣ actus venereꝰ eſſe nō pōt: vt pꝫ ꝑ Aug. in lib. de nuptijs ⁊ ꝯcupiſcētia. gͦ nullus actꝰ venereꝰ pōt eē ſine pctō. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Aug. dic̄ in lib. de bono ꝯiugali. Satis rn̄ſuꝫ ē hereticis. ſi tn̄ capiūt nō ē pctm̄: qd̓ neqꝫ ꝯͣ nam cōmittit̉: neqꝫ ꝯͣ morē: neqꝫ ꝯͣ p̄ceptū: ⁊ loꝗt̉ de actu venereo quo antiꝗ pr̄es plu ribꝰ ꝯiugibꝰ vtebant̉. gͦ nō oīs actꝰ venereus eſt peccatuꝫ. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ pctm̄ ī humanis actibꝰ ē: qd̓ ē ꝯͣ ordinē rō nis. Hꝫ aūt hoc rōnis ordo: vt q̄libet ꝯueniēter ordinet in ſuū finē. ⁊ iō nō ē pctm̄ ſi ꝑ rōnē hō vtat̉ rebꝰ aliꝗbꝰ ad finē ad quē ſūt ī ordine mō ꝯueniēti: dū mō ille finis ſit aliqd̓ v̓e bonū. Sic̄ aūt ē v̓e bonū ꝙ ꝯſeruet̉ corꝑalis naͣ vni us īdiuidui: ita ēt ē qd̓dā bonū excellēs ꝙ ꝯſeruet̉ naͣ ſpēi humane. ſic̄ aūt ad ꝯẜuationē vite vniꝰ hoīs ordīat̉ vſus ciboꝝ: ita ēt ad ꝯſeruationē totiꝰ humani gnīs vſus venereoꝝ. Un̄ Aug. dic̄ in lib. de bono ꝯiugali: Qd̓ ē cibꝰ ad ſalutē hoīs. hoc ē ꝯcubitꝰ ad ſalutē gnis. ⁊ iō ſic̄ vſus ciboꝝ pōt eē abſqꝫ pctō ſi fiat debito mō ⁊ ordīe ẜm ꝙ cōpetit ſa luti corꝑis: ita ēt ⁊ vſus venereoꝝ pōt eē abſqꝫ oī pctō ſi fi at debito mō ⁊ ordine ẜm ꝙ ē cōueniēs ad finē gnaͣtionis humane. ¶ Ad pͥᵐ gͦ dd̓m ꝙ aliꝗd pōt īpedire dupliciter v̓tutē. Uno mō qͣꝫtū ad cōeꝫ ſtatū v̓tutis. ⁊ ſic nō īpedit̉ v̓tus niſi ꝑ pctm̄. Alio mō qͣꝫtū ad ꝑfectū v̓tutis ſtatuꝫ: ⁊ ſic pōt īpediri virtus ꝑ aliqd̓ qd̓ nō eſt peccatū ſed ē minꝰ bonū. ⁊ hoc mō vſus femine deijcit animū: nō a virtute ſꝫ ab arte.i. perfectione virtutis. Un̄ Aug. dicit in lib. de bonō cōiugali. Sicut bonū erat qd̓ Martha faciebat occupata circa miniſteriū ſanctoꝝ: ſed melius qd̓ Maria audi ens verbū dei: ita etiā bonū Suſanne in caſtitate ꝯiugali laudamus: ſed bonū vidue Anne ⁊ magis Marie v̓ginis anteponimꝰ. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ ſicut ſupra dictum eſt medium virtutis non attenditur ẜm quātitatem: ſed ẜm ꝙ ꝯuenit rōni recte. ⁊ iō abundātia delectatōis q̄ eſt in actu venereo ẜm rōneꝫ ordinato non ꝯͣriat̉ medio virtutis. Et p̄terea ad virtutē nō ꝑtinet qͣꝫtuꝫ ſenſus exterior delectet̉ qd̓ ꝯſequit̉ corporis diſpōnem: ſed qͣꝫtum appetitꝰ īterior ad huiuſmodi delectationes afficiat̉. nec hoc etiā ꝙ rō nō pōt libeꝝ actū rōnis ad ſpūalia ꝯſiderāda ſimul cū illa de lectatione hr̄e on̄dit ꝙ actus ille ſit virtuti ꝯͣrius. nō enim eſt virtuti ꝯͣriū ſi rōnis actꝰ aliqn̄ ītermittat̉ aliquo qd̓ ẜꝫ rōnē fit. alioqn̄ ꝙ aliꝗs ſe ſomno tradit: eēt ꝯͣ virtuteꝫ. hoc tn̄ ꝙ ꝯcupiſcētia ⁊ delectatio venereoꝝ nō ſubiacet imꝑio ⁊ moderationi rōnis ꝓuenit ex pena pͥmi pctī: inqͣꝫtuꝫ.ſ. rō rebellis deo meruit hr̄e ſuaꝫ carnē rebellē: vt pꝫ ꝑ Aug. 13. de ciui. dei. ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ ſic̄ Aug. ibidē dic̄ ꝙ ex cōcupi ſcētia carnis q̄ generāti nō īputat̉ in pctm̄: tāqͣꝫ ex filia pec cati ꝓles naſcit̉ originali obligata peccato. vnde nō ſequitur ꝙ actus ille ſit pctm̄: ſꝫ ꝙ in illo actu ſit aliquid penale a peccato primo deriuatum. Ad tertium ſic ꝓcedit̉. Un̄ ꝙ luxuria q̄ eſt circa actꝰ venereos nō poſſit eē aliquod pctm̄. Per actū enī venereū ſemē emittit̉: qd̓ ē ſuꝑfluū ali mēti: vt pꝫ ꝑ ph̓m in li. de generatiōe aīaliū: ſꝫ ī emiſſione aliaꝝ ſuꝑfluitatū nō attēdit̉ aliqd̓ pctm̄. gͦ neqꝫ circa actꝰ venereos pōt eē aliqd̓ pctm̄. ¶ Pͣ. Quilibet pōt licite vti vt libet eo qd̓ ſuū ē: ſed in actu venereo hō non vtit̉ niſi eo quod ſuum eſt: niſi forte in adulterio vel raptu. ergo in vſu venereo nō pōt ē pctm̄: ita luxuria nō erit pctm̄. ¶ Pͣ. Oē pctm̄ hꝫ vitiū oppoſitū: ſed luxurie nullū vitiuꝫ videt̉ eſſe oppoſitū. gͦ. luxuria nō ē pctm̄. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē ꝙ cāe potior ſuo effectu. ſꝫ vinū ꝓhibet̉ ꝑꝑ luxuriā: ẜm illud apl̓i ad Eph̓. 5. Nolite īebriari vino in quo ē luxuria. gͦ luxuria ē ꝓhibita. ¶ Pͣ. Gal̓. j. enumerat̉ īter oꝑa carnis. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ qͣꝫto aliꝗd eſt magis neceſſariū: tanto magis opꝫ vt circa il lud rōnis ordo ſeruet̉. Un̄ ꝑ ꝯn̄s magis eſt vicioſum ſi ordo rōnis p̄termittit̉. Uſus aūt venereoꝝ ſic̄ dictū ē: ē valde neceſſariꝰ ad bonuꝫ cōe qd̓ ē ꝯẜuatio humani generis. ⁊ ideo circa hoc maxime attendi dꝫ rōnis ordo. ⁊ per ꝯn̄s ſiquid circa hoc fiat preterqͣꝫ ordo rationis habet: vitioſuꝫ erit. hoc autem pertinet ad rationem luxurie vt ordinem ⁊ modum rationis excedat circa venerea. ⁊ ideo abſqꝫ dubio luxuria eſt peccatum. ¶ Ad primum ergo dicendum: ꝙ ſicut philoſophus in eodem libro dicit: ſemen eſt ſuperfluum quo indigetur. Dicitur enim ſuperfluuꝫ ex eo ꝙ reſiduum eſt operationis virtutis nutritiue: tamen indigetur eo ad opus virtutis generatiue. ſed alie ſuperfluitates
