Queſtio..x.14nis vltimus: qui hoc modo ſe habet in appetibilibus: ſicutpͥma pͥncipia demōſtrationū in intelligibilibus: ⁊ vl̓r oīa illa q̄ cōueniunt volēti ẜm ſuā nam: nō enim ꝑ volūtatē appetimus ſolū ea q̄ ꝑtinent ad potētiā volūtatis: ſed etiā eaque pertinent ad ſingulas potentias ⁊ ad totū hoīeꝫ: vnde naturaliter hō vult non ſolū ob̓m volūtatis: ſꝫ ēt alia q̄conueniūt alijs potētijs: vt cognitionē veri que cōuenit intellectui: ⁊ eſſe ⁊ viuere ⁊ hmōi: alia q̄ reſpiciūt cōſiſtentiānalē: que oīa cōprehendunt̉ ſub ob̓o voluntatis: ſicut q̄dāparticularia bona. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m: ꝙ volūtas diuiditur ꝯͣ nam: ſicut vna cā ꝯͣ aliam. q̄dam.n. fiunt nāliter: ⁊ q̄dam fiunt voluntarie. Eſt aūt alius modus cauſādi ꝓprivolūtati que eſt domina ſui actus: p̄ter modum ꝗ conuenit nature que eſt determinata ad vnum: ſed qꝛ volūtas īaliqua natura fundatur: neceſſe eſt ꝙ modus proprius nature qͣꝫtum ad aliquid ꝑticipiet̉ a voluntate: ſicut qd̓ ē poris cāe participatur a poſteriori: eſt.n. prius in vnaquaqꝫre ipſuꝫ eē qd̓ ē ꝑ nam: qͣꝫ velle qd̓ ē ꝑ volūtatē. ⁊ inde eſtꝙ uoluntas naliter aliquid uult. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ in rebus naͣlibus id qd̓ ē naͣle qͣſi ꝯn̄s formā tm̄ ſemꝑ actu īeſt:ſic̄ calidū igni. Qd̓ āt ē naͣle ſic̄ ꝯn̄s maꝫ n̄ ſemꝑ actu ineſt:ſꝫ qn̄qꝫ ẜm potētiā tm̄. nā forma ē actꝰ: ma v̓o potētia: motus āt ē actus exn̄tis ī potētia: ⁊ iō illa q̄ ꝑtinēt ad motum:uel q̄ ſequūtur motum in rebus nalibus: non ſemꝑ inſuntſicut ignis nō ſemꝑ mouet̉ ſurſū: ſꝫ qn̄ ē extra locū ſuum:⁊ ſil̓r non opꝫ ꝙ uolūtas q̄ de potētia in actum reducitur:dum aliꝗd uult ſemꝑ actu uelit: ſed ſolū qd̓ eſt ī aliqua dipoſitione determinata. uolūtas aūt dei q̄ eſt actus purꝰ ſꝑeſt ī actu uolendi. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ ſemꝑ naͣe rn̄det unuꝫꝓportionatū nāe: ne.n. in genere rn̄det aliꝗd unū in genere: ⁊ naͣe ī ſpē accepte rn̄det unū in ſpē: naͣe āt indiuiduatern̄det aliꝗd unū indiuiduale cū igit̉ uolūtas ſit q̄dā uis inmalis: ſicut ⁊ ītellectꝰ rn̄det ſibi naliter aliqd̓ unū cōe.ſ. bonū: ſicut ēt ītellectui aliqd̓ bonū cōe.ſ. uerū uel ens: uel ꝗcꝗd eſt hmōi. Sub bono āt cōi multa particularia bona cōtinentur: ad quorum nullum uoluntas determinatur.Ad ſecundumſic ꝓceditur. Ur̄ ꝙ uolūtasd̓ neceſſitate moueat̉ a ſuoob̓o: ob̓m enī uolūtatis cōparat̉ ad ipſam. ſicut motiuumad mobile: ut pꝫ in. 3. de aīa: ſꝫ motiuū ſi ſit ſufficiens ex neceſſitas monet mobile. ergo uolūtas ex neceſſitate pōt moueri a ſuo ob̓o. ¶ Pͣ. Sicut uolūtas ē uis īmalis: ita ⁊ ītellectus. ⁊ utraqꝫ potētia ad ob̓m uniuerſale ordīat̉. ut dcm̄eſt: ſed intellectus ex neceſſitate mouet̉ a ſuo ob̓o: gͦ ⁊ voluntas a ſuo. ¶ Pͣ. Oē qd̓ ꝗs vult: aut ē finis: aut aliꝗd ordinatū ad finē. ſꝫ finē aliꝗs ex neceſſitate vult. vt vr̄. qꝛ ē ſicpͥncipiū ī ſpeculatiuis: cui ex neceſſitate aſſentimꝰ: finis aūtē rō volēdi ea q̄ ſūt ad finē. ⁊ ſic vr̄ ēt ꝙ ea q̄ ſūt ad finē exneceſſitate velimꝰ. volūtas ergo ex neceſſitate mouetur aſuo ob̓o. ¶ Sed ꝯͣ ē ꝙ potētie rōnales ẜm ph̓m ſūt ad opoſita: ſed volūtas ē potētia rōnalis: ē.n. ī ratiōe vt dr̄ ī. 3.de aīa. ergo volūtas ſe hēt ad oppoſita: non ergo ex neceſſitate mouet̉ ad alterū oppoſitorū. ¶ Rn̄º. dd̓m: ꝙ volūtas mouet̉ dupl̓r. Uno mō qͣꝫtum ad exercitium actus.Alio mō qͣꝫtū ad ſpecificationē actus que ē ex obiecto. pͥmo ergo modo volūtus a nullo obiecto ex neceſſitate mouetur. poteſt eniꝫ aliquis de quocūqꝫ obiecto nō cogitare:⁊ per conſequens actu velle illud. Sed quantum ad ſecundum motionis modum volūtas ab aliquo obiecto exneceſſitate mouetur: ab aliquo autem non. in motu.n. cuiuſlibet potentie a ſuo obiecto cōſideranda eſt rō per quaꝫobiectum mouet potentiam: viſibile enim mouet viſū ſubratione coloris actu viſibilis. vnde ſi color ꝓponatur viſuiex neceſſitate mouet ipſuꝫ: niſi aliquis viſum auertat: qd̓ ꝑtinet ad exercitiū actus. ſi aūt ꝓponeret̉ aliꝗd viſui: qd̓ nōoībus modis eēt color in actu: ſꝫ ẜm aliquid eēt tale. ẜꝫ autem aliquid non tale: non ex neceſſitate viſus tale obiectuꝫvideret. poſſet enim intendere in ipſum ex ea parte qͣ noneſt coloratum in actu. ⁊ ſic ipſum non videret: ſicut autemcoloratū ī actu. ē ob̓m viſus: ita bonū ē ob̓m volūtatis. vn̄ſi ꝓponat̉ aliqd̓ obiectū voluntati qd̓ ſit vniuerſaliter bonum. ⁊ ẜm oēm conſiderationem ex neceſſitate voluntasin id tendit ſi aliquid velit. non eniꝫ poterit velle oppoſituꝫSi āt ꝓponat̉ ſibi aliqd̓ ob̓m: qd̓ nō ẜm qͣꝫ libet conſiderationē ſit bonū: non ex neceſſitate voluntas fertur in illud: ⁊qꝛ defectus cuiuſcūqꝫ boni hꝫ rationē n̄ boni. ideo illud ſolum bonū qd̓ eſt ꝑfectū ⁊ cui nihil deficit: eſt tale bonumqd̓ volūtas nō pōt nō velle: qd̓ eſt btītudo: alia āt q̄libetparticularia bona inqͣꝫtum deficiūt ab aliquo bono: pn̄t accipi vt non bona: ⁊ ẜm hāc cōſiderationē pn̄t repudiari vl̓approbari a voluntate: q̄ p̄t in idem ferri ẜm diuerſas conſideratōes. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m ꝙ ſufficiens motiuū alicuius potentie non eſt niſi obiectum qd̓ totaliter hꝫ rationem motiui. ſi aūt in aliquo deficiat: non ex neceſſitate mouebit: vt dictum eſt. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m ꝙ ītellectus ex neceſſitate mouet̉ a tali ob̓o: qd̓ eſt ſemper ⁊ ex neceſſitate verum: non autem ab eo quod pōt eſſe verū ⁊ falſum.ſ. a cōtingenti. ſicut ⁊ de bono dictū eſt. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m ꝙ finisvltimus ex neceſſitate mouet volūtatem: qꝛ eſt bonū perfectum: ⁊ ſimiliter illa que ordinantur ad hunc finē: ſine ꝗbus finis haberi non poteſt: ſicut eſſe ⁊ viuē ⁊ hmōi: aliavero ſine ꝗbus finis haberi poteſt nō ex neceſſitate vult ꝗvult finem: ſicut cōcluſiones: ſine ꝗbus pͥncipia pn̄t eē vera: non ex neceſſitate credit qui pͥncipia credit.Ad tertiumſic proceditur. Uidetur ꝙ volūtas ex neceſſitate moueat̉ a paſſione appetitꝰ inferioris: dicit.n. apl̓us Ro. 7. Non.n. qd̓volo bonū hoc ago: ſed quod odi maluꝫ illud facio. qd̓ dicitur ꝑꝑ cōcupiſcētiā q̄ eſt paſſio q̄dā. ergo volūtas ex neceſſitate mouet̉ a paſſione. ¶ Pͣ. Sicut dr̄ in. 3. ethi. Qualis vnuſqſqꝫ eſt: talis finis videt̉ ei: ſed nō eſt ī ptāte volūtatis ꝙ ſtatim paſſioneꝫ abijciat. ergo nō eſt in ptāte voluntatis ꝙ nō velit illud ad qd̓ paſſio ſe inclinat. ¶ Pͣ. Cauſavl̓is nō applicat̉ ad effectū ꝑticularē niſi mediāte cā ꝑticulari: vn̄ ⁊ rō vl̓is non mouet niſi mediāte eſtimatiōe particulari: vt dr̄ ī. 3. de aīa: ſed ſicut ſe hꝫ rō vl̓is ad eſtimationē particularē: ita ſe habet voluntas ad appetituꝫ ſēſitiuū.ergo ad aliqd̓ ꝑticulare volendū non mouetur voluntasniſi mediante appetitu ſenſitiuo. ergo ſi appetitus ſenſitiuꝰſit ꝑ aliquā paſſionē ad aliꝗd diſpoſitus: voluntas non poterit in cōtrarium moueri. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ dr̄ Gen̄. 4. Subter te erit appetitus tuꝰ: ⁊ tu dn̄aberis illiꝰ. nō ergo voluntas hoīs ex neceſſitate mouet̉ ab appetitu īferiori. ¶ Rn̄ºdd̓m: ꝙ ſicut ſupra dcm̄ eſt: paſſio appetitus ſenſitiui mouet voluntatem ex ea parte qua volūtas mouetur ab obiecto: inqͣꝫtum.ſ. hō aliqualiter diſpoſitꝰ ꝑ paſſionē iudicataliꝗd eſſe cōueniēs ⁊ bonum quod extra paſſionem exn̄snō iudicaret: hmōi autem īmutatio hoīs ꝑ paſſioneꝫ duobus modis cōtingit. Uno mō ſic ꝙ total̓r rō ligatur: itaꝙ homo vſum rōnis non habet: ſicut cōtingit in his ꝗ ꝑꝑvehementē iraꝫ vel cōcupiſcentiaꝫ furioſi vel amentes fiunt: ſicut ⁊ ꝑꝑ aliquaꝫ aliā ꝑturbationē corporalem: hmōienī paſſiones n̄ ſine corporali trāſmutatione accidūt: ⁊ d̓ talibus eadē eſt ratio ſicut ⁊ de aīalibus brutis: que ex neceſſitate ſequūtur īpetū paſſionis: in his enī non eſt aliꝗs rōnis motus. ⁊ per cōſequēs nec voluntatis: aliqn̄ aūt rō nōtotaliter abſorbet̉ a paſſione: ſed remanet qͣꝫtū ad aliquidiudicium rōnis liberū: ⁊ ẜm hoc remanet aliꝗd de motuvoluntatis: inqͣꝫtum ergo rō manet libera ⁊ paſſioni nonſub̓a: in tm̄ volūtatis motus ꝗ manet nō ex neceſſitate tendit ad hoc ad qd̓ paſſio īclinat. ⁊ ſic aūt motus voluntatisnō ē ī hoīe: ſꝫ ſola paſſio dn̄at̉: aut ſi motꝰ volūtatis ſit: nonex neceſſitate ſeꝗt̉ paſſionē. ¶ Ad pͥmum ergo dd̓m: ꝙ ⁊ſi volūtas nō poſſit facere qn̄ motꝰ cōcupiſcētie īſurgat: dequo apl̓us dicit. Ꝙ odi malū illud facio.i. concupiſco: tamen poteſt volūtas non uelle concupiſcere aut cōcupiſciētie non conſentire: ⁊ ſic non ex neceſſitate ſeqͥtur ꝯcupiſciētie motū. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ cum in hoīe due ſūt naͣe ītellectualis.ſ. ⁊ ſenſitiua: qn̄qꝫ ꝗdem eſt hō aliqualis vniformiter ẜm totam aīam: qꝛ.ſ. vl̓ pars ſenſitiua total̓r ſubijciturrōni: ſicut cōtigit in virtuoſis: vel ecōuerſo rō total̓r abſorbet̉ a paſſiōe: ſic̄ accidit ī amentibꝰ: ſed aliqn̄ ⁊ ſi rō obnubilet̉ a paſſiōe: remanet tn̄ aliꝗd rōnis libeꝝ. ⁊ ẜꝫ hoc pōtaliꝗs vl̓ total̓r paſſionē repellere: vel ſaltē ſe tenere ne paſ