Queſtio. XXXI. ſcentie per naturales ⁊ non naturales. ¶ Pͣ. Ratio ꝯͣ naꝫ diuiditur. vt pꝫ in. 2. phyſicoꝝ: ſi igit̉ in hoīe eſt aliqͣ concupiſcentia non naturalis: oꝫ ꝙ ſit rationalis: ſed hoc eē nō pōt: qꝛ concupiſcentia cum ſit paſſio quedam pertinet ad appetitum ſenſitiuū. nō āt ad voluntatem q̄ eſt appetitus rationis. non ergo ſunt concupiſcentie aliqͣ non naturales. ¶ Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ ph̓s ī. 4. ethicorū. ⁊ ī prīo rhetoricoꝝ pōit qͣſdā concupiſcentias nales: ⁊ qͣſdā n̄ naͣles. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ: ꝙ ſicut dictum ē: concupiſcētia eſt appetitus boni delectabilis. dupliciter āt aliquid eſt delectabile. Uno mō qꝛ eſt cōueniēs nature aīalis: ſicut cibus ⁊ potus: ⁊ alia hmōi: ⁊ huiuſmodi concupiſcētia delectabilis dr̄ naturalis. Alio modo dr̄ aliꝗd eē delectabile. qꝛ ē cōueniēs aīali ẜm app̄henſionē ſicut cū aliꝗs apprehendit aliꝗd: vt bonū ⁊ conniēs: ꝑ cōſequēs delectat̉ in ipſo. ⁊ hmōi delectabilis concupiſcentia dr̄ non naturalis: ⁊ ſolet magis dici cupiditas. Prime ergo cōcupiſcētie naturales cōes ſūt hoībus ⁊ ali is aīalibus. qꝛ vtriſqꝫ eſt aliquid conueniens ⁊ delectabile ẜm nam: ⁊ in his omnes homines conueniunt: vn̄ ⁊ ph̓s in. 3. ethicorū vocat eas cōmunes ⁊ neceſſarias: ſed ſecun de concupiſcentie ſunt proprie hominum: quorū ꝓprium eſt ex cogitare aliquid. vt bonum ⁊ conueniēs p̄ter id qd̓ natura requirit: vnde ⁊ in primo rhetoricoꝝ ph̓us dicit pͥmas concupiſcētias eē irrōnales: ſcd̓as v̓o cum rōe. Et ꝗa diuerſi diuerſimode ratiocinant̉: ideo etiam ſcd̓e dn̄r ī. 4. ethicoꝝ ꝓpͥe ⁊ appoſite.ſ. ſupranaturales. ¶ Ad pͥᵐ gͦ dicendum: ꝙ illud ideꝫ qd̓ appetit̉ appetitu naturali pōt ap peti appetitu aīali cū fuerit app̄hēſum: ⁊ ẜꝫ hoc cibi ⁊ po tus: ⁊ huiuſmodi que appetuntur naliter poteſt eē concupiſcentia naturalis. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ diuerſitas concupi ſcentiaꝝ naturaliū a non naturalibus: nō eſt materialis tm̄ ſed etiā quodāmodo formalis īquātū ꝓcedit ex diuerſitate obiecti actiui: obiectū āt appetitus eſt bonū apprehēſū. vnde ad diuerſitatem actiui ꝑtinet diuerſitas apprehēſiōis ꝓut.ſ. apprehēditur aliquid vt conueniens abſoluta apprehenſione ex qua cauſant̉ concupiſcentie nales qͣs ph̓us in rhetorica vocat irrationales: ⁊ ꝓut apprehenditur aliquid cum deliberatione ex quo cauſantur concupiſcentie nō na turales: que ꝑꝑ hoc in rhetorica dn̄r cum ratione. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ in hoīe non ſolū ē rō vniuerſalis que pertinet ad partē intellectiuā: ſed etiā rō particularis que pertinet ad partē ſenſitiuā: vt ī pͥmo libro dcm̄ ē. ⁊ ẜm hoc ēt concu piſcētia q̄ ē cum rōne pōt ad appetitum ſenſitiuum ꝑtinere: ⁊ ꝑꝑ hoc appetitus ſenſitiuus pōt ēt a rōne vl̓i moueri mediante imaginatione particulari. Ad quartū ſic proceditur. Uidetur ꝙ concupiſcentia non ſit infinita. Ob̓m.n. concupiſcentie eſt bonum: qd̓ hꝫ rōnē ſinis: ꝗ āt ponit īfinitum excludit finē: vt dicitur in. 2. metaphiſice. ergo concupiſcētia nō pōt eē infinita. ¶ Pͣ. Cōcupiſcētia ē boni con ueniētis cū ꝓcedat ex amore: ſꝫ infinitū cū ſit īproportionatum non poteſt eſſe conueniēs. ergo cōcupiſcētia non pōt eſſe īfinita. ¶ Pͣ. Infinita nō ē trāſire. ⁊ ſic ī eis nō ē ꝑuenire ad vltimū: ſed cōcupiſcēti ſit delectatio ꝑ hoc ꝙ attingitad vltimū finē. ergo ſi cōcupiſcētia eēt īfinita: ſequeret̉ ꝙ nunqͣꝫ fieret delectatio. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ ph̓s dicit ī pͥmo politice: ꝙ īfinitū cōcupiſcētia exiſtēte hoīes īfinita deſiderant. ¶ Rn̄º. dd̓m: ꝙ ſicut dictū ē: duplex ē cōcupiſcētia. vnā nalis ⁊ alia nonnalis. Nālis ꝗdē cōcupiſcētia n̄ pōt eē in finita in actu: eſt.n. eiꝰ qd̓ naͣ reꝗrit: na v̓o ſemꝑ intendit in aliꝗd finitū ⁊ certū: vn̄ nūqͣꝫ hō concupiſcit infinituꝫ cibū. vel infinitū potū: ſed ſicut in naͣ contingit eē infinitum ī potentia ꝑ ſucceſſionē: ita hmōi concupiſcentia contingit infinitam eē per ſucceſſionem: vt.ſ. poſt adeptū cibū iterū alia vice deſideret cibū: vel qd̓cūqꝫ aliud qd̓ naͣ reꝗrit. qꝛ huiuſmodi corporalia bona cum adueniūt non ꝑpetuo manent: ſed deficiunt. Un̄ dixit dn̄s ſamaritane Ioan. 4. Qui biberit ex hac aqua ſitiet iterū. Sed cōcupiſcētia nōnalis omnino eſt infinita: ſeꝗtur.n. rationē: vt dcm̄ ē: rōni autem cōpetit ī īfinitum ꝓcedere: vn̄ qui concupiſcit diuitias pōt eas concupiſcere nō ad aliquem certum terminū: ſed ſim pliciter ſe diuitem eē qͣꝫtūcūqꝫ pōt. Pōt ⁊ alia rō aſſignari ẜm ph̓m in primo politicorum: qͣre quedā concupiſcen tia ſit finita. ⁊ quedam infinita. ſemꝑ.n. concupiſcentia finis eſt infinita. finis.n. ꝑ ſe concupiſcitur: vt ſanitas: vn̄ ma ior ſanitas magis cōcupiſcit̉. ⁊ ſic in infinitū: ſicut ⁊ ſi albū ꝑ ſe diſgregat magis albū: magis diſgregat: concupiſcētia v̓o eius qd̓ ē ad finē non eſt infinita ſi ẜm illam menſuram appetitur q̄ cōuenit fini: vn̄ ꝗ finem ponunt in diuitijs hn̄concupiſcentiā diuitiarum in infinitum: qui āt diuitias appetunt ꝑꝑ neceſſitatem vite concupiſcunt diuitias finitas ſufficientes ad neceſſitatem vite: vt ph̓s dicit ibidē. Et eadem eſt rō de concupiſcentia quarūcūqꝫ aliarum rerum. ¶ Ad pͥᵐ ergo dd̓m ꝙ omne qd̓ concupiſcitur accipi: ur vt qd̓dā finitum: vel quia eſt finitum ẜm rem: ꝓut concipiſcitur ſemel in actu vel quia eſt finitum ẜm ꝙ cadit ſub apprehenſione. non.n. pōt ſub rōne infiniti apprehēdi. ꝗa infinitum eſt cuius qͣꝫtitatem accipientibus ſemꝑ ē aliquid extra ſumere: vt dr̄ in. 3. phyſicorum. ¶ Ad ſecunduꝫ dicendum: ꝙ rō quodam modo ē virtutis infinite inquantū pōt īfinitū aliꝗd cōſiderare: vt apparet ī additione numerorū ⁊ linearum: vnde infinitum aliquo mō ſūptum eſt ꝓ portionatū rōni. Nā vl̓e qd̓ rō apprehēdit ē quodāmō in finitū īquātū īpotentia cōtinet īfinita ſingularia. ¶ Ad 3ᵐ dd̓m ꝙ ad hoc ꝙ aliquis delectetur: nō requiritur ꝙ oīa conſequatur que concupiſcit: ſed ꝙ in quolibet concupito quod conſequitur delectetur. ¶ Queſtio. xxxi. Einde conſiderandum eſt de delectatiōe ⁊ triſtitia. ¶ Cir ca delectationē v̓o conſideranda ſunt qͣtuor. Prīo de ipſa delectatione ẜm ſe. Secūdo de cauſis delectationis. Tertio de effectibꝰ eius. Quarto de bonita te ⁊ malicia ip̄ius. ¶ Circa pͥmū q̄runt̉ octo. Prīo vtrū delectatio ſit paſſio. Secūdo vtrū ſit ī tēpore. Tertio vtrū differat a gaudio. Quarto vtꝝ ſit in appetitu ītellectiuo. Quinto de comparatione delectationum ſuperioris appetitus ad delectationē īferioris. Sex to de cōparatione delectationum ſenſitiuarum adinuiceꝫ Septimo vtꝝ ſit aliqͣ delectatio nō naͣlis. Octauo vtruꝫ delectatio poſſit eſſe contraria delectationi. Ad primum ſic proceditur. Uidetur ꝙ delectatio non ſit paſſio Damaſ. enī.2. lib. diſtinguit operationē a paſſione: dicens ꝙ oꝑatio eſt motꝰ ꝗ eſt ẜm nam: paſſio v̓o ē motꝰ ꝯͣ nam: ſed de lectatio eſt oꝑatio: vt ph̓s dicit in. 7. ⁊.10. ethicoruꝫ. gͦ de lectatio non ē paſſio. ¶ Pͣ. Pati ē moueri: vt dr̄ ī.3. ph. ſicorum: ſed delectatio non conſiſtit in moueri: ſed in motum eſſe: cauſatur.n. delectatio ex bono iam adepto. ergo delectatio non eſt paſſio. ¶ Pͣ. Delectatio conſiſtit in qua dam ꝑfectione delectati: perficit.n. operationē vt dr̄ in. 10. ethicorum: ſed perfici non eſt pati vel alterari: vt dr̄ in. 7. phyſicorum: ⁊ in. 2. de aīa. ergo delectatio non ē paſſio. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Auguſtinus in. 10. ⁊. 14. de ci. dei: ponit delectationem ſiue gaudiū vel letitiā inter alias paſſiōes aīe ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ motus appetitus ſenſitiui ꝓprie paſſio no minatur: ſicut ſupra dictū ē: affectio aūt quecūqꝫ ex apprehenſione ſenſitiua ꝓcedens eſt motꝰ appetitꝰ ſenſitiui. hoc āt neceſſe ē competere delectationi: nam ſicut ph̓s dicit in primo rhetoricorum. delectatio ē ꝗdam motus aīe: ⁊ conſtitutio ſimul tota. ⁊ ſenſibilis in naturam exiſtentem. Ad cuius intellectum conſiderandum ē ꝙ ſicut contingit in rebus naturalibus aliqua conſequi ſuas perfectiones natura les: ita hoc contingit in animalibus: ⁊ qͣꝫuis moueri ad ꝓ fectionē non ſit totum ſimul: tn̄ conſequi naturalem perfectionem eſt totum ſimul. Hec autem eſt differētia īter ani malia ⁊ alias res nales. ꝙ alie res naturales quando conſtituuntur in id quod conuenit eis ẜm naturam: hoc non ſentiūt. ſed animalia hoc ſentiunt. ⁊ ex iſto ſenſu cauſatur quidam motus anime in appetitu ſenſitiuo. ⁊ iſte motꝰ eſt delectatio. Per hoc ergo quod dicitur ꝙ delectatio ē motus anime ponitur in genere. per hoc autem quod dicitur conſtitutio in exiſtentem naturam.i. in id quod exiſtit ī na
