Queſtio..XX. Ad primū ſic proceditur. Uidetur ꝙ bonuꝫ ⁊ malū per prius cōſiſtat in actu exte riori qͣꝫ in actu volūtatis. Uoluntas.n. hꝫ bonitatē ex ob̓o vt ſupra dcm̄ eſt: ſꝫ actus exterior eſt ob̓m īterioris actus volūtatis: dicimur.n. velle furtū: vel velle dare elemoſynā. ergo malū ⁊ bonū ꝑ prius ē in actu exteriori qͣꝫ in actu volūtatis. ¶ Pͣ. Bonū ꝑ prius ꝯuenit fini. qꝛ ea q̄ ſunt ad finē hn̄t rōnem boni ex ordine. ad finē: actus aūt volūtatis nō pōt eē finis: vt ſupra dcm̄ eſt: actus āt alterius potentie pōt eſſe finis. ergo ꝑ prius ꝯſiſtit bonū in actu potētie alterius: qͣꝫ in actu volūtatis. ¶ Pͣ. Actus volūtatis formal̓i ſe hꝫ ad actū exteriorē. vt ſupra dcm̄ ē: ſꝫ id qd̓ eſt formale eſt poſterius: nā forma aduenit maͣe: ergo ꝑ prius ē bonū ⁊ malū ī actu exteriori. qͣꝫ ī actu volūtatis. ¶ Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ auguſtinus dicit ī libro retractationū: ꝙ volūtas ē ex qͣ pec cat̉ ⁊ recte viuit̉. ergo bonū ⁊ malū morale ꝑ prius conſi ſtit in volūtate. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ aliꝗ actus exteriores pn̄t dici boni vel mali dupl̓r. Uno mō ẜm genus ſuū: ⁊ ẜm cir cūſtātias in ipſis ꝯſideratas. ſicut dare elemoſynā ſeruatis debitis circūſtātijs dr̄ eē bonū. Alio mō dr̄ aliꝗd eē bonū vel malū ex ordine ad finē: ſicut dare elemoſynā ꝑꝑ inanē gloriā dr̄ eē malū: cū aūt finis ſit ꝓpriū ob̓m volūtatis. ma nifeſtū ē ꝙ iſta rō bōi vel mali quā hꝫ actus exterior ex or dine ad finē ꝑ prius inuenit̉ in actu volūtatis. ⁊ ex eo deriuat̉ ad actum exteriorem: bonitas aut vel malitia quā habet actus exterior ẜm ſe ꝑꝑ debitā mām ⁊ debitas circun ſtātias nō deriuat̉ a volūtate: ſed magis a rōne: vn̄ ſi cōſideret̉ bonitas exterioris actus ẜm ꝙ ē in ordinatiōe ⁊ ap prehenſiōe rōnis: prior eſt qͣꝫ bonitas actus volūtatis. ſꝫ ſiꝯſideret̉ ẜm ꝙ ē in executione oꝑis ſequit̉ bonitatē volūtatis q̄ ē principiū eius. ¶ Ad primū ergo dd̓m: ꝙ actus exterior eſt obiectū volūtatis inquātū ꝓponit̉ volūtati a rō ne: vt quoddā bonū apprehēſum ⁊ ordinatū ꝑ rōnem. ⁊ ſic ē prius qͣꝫ bonū actꝰ volūtatis: inquātū v̓o ꝯſiſtit in executiōe oꝑis ē effectus volūtatis: ⁊ ſequit̉ volūtatē. ¶ Ad ſcd̓ꝫ dd̓ꝫ ꝙ finis ē prior in intentiōe: ſꝫ ē poſterior in executiōe. ¶ Ad tertiuꝫ dd̓m ꝙ forma ẜm ꝙ eſt recepta in ma eſt poſterior viagnationis qͣꝫ ma: lꝫ ſit prior naͣ: ſꝫ ẜm ꝙ eſt in cā agente ē oībus modis prior: voluntas aūt comparat ad actū exteriorē: ſicut cā efficiēs: vn̄ bonitas actus volūtatis eſt forma exterioris actus ſicut in cauſa agēte exn̄s. Ad ſecundum ſic ꝓcedit̉. Un̄ ꝙ tota bonitas ⁊ malitia actus exterioris depēdeat ex volūtate. dr̄. n. Matth̓. 7. Nō p̄t arbor bona malos fructus facere: nec arbor mala facere fructus bonos. ꝑ arborē āt intelligit̉ volūtas: ⁊ ꝑ fructū opus ẜm glo. ergo nō pōt eē ꝙ voluntas interior ſit bona. ⁊ actꝰ ex terior ſit malus. aut ecōuerſo. ¶ Pͣ. Aug. dicit in libro retractationū ꝙ nō: niſi volūtate peccat̉. ſi ergo nō ſit pctm̄ ī volūtate: nō erit pctm̄ ī exteriori actu. ⁊ iō tota bonitas vel malitia exterioris actus ex volūtate depēdet. ¶ Pͣ. Bonū ⁊ malū de quo nūc loꝗmur ſunt dr̄ie moralis actꝰ. dr̄ie āt ꝑ ſe diuidūt genus ẜm ph̓m in. 8. metaph̓. cū igr̄ actus ſit moralis ex eo ꝙ ē volūtarius: vn̄ ꝙ bonū ⁊ malū accipit̉ ī actu ſolū ex ꝑte volūtatis. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē qd̓ Aug. dicit in libro ꝯͣ mēdaciū: ꝙ q̄dā ſunt q̄ nullo qͣſi bono fine: aut bona vo lūtate pn̄t bn̄ fieri. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ ſicut iā dcm̄ ē ī exteriori actu pōt ꝯſiderari duplex bonitas vel malitia. Una ẜm debitā mam ⁊ circūſtantiā. Alia ẜm ordinē ad finem. Et illa ꝗdē q̄ ē ẜm ordinē ad finē: tota depēdet ex volūtate: illa āt q̄ ē ex debita ma vel circūſtātijs depēdet ex rōne. ⁊ ex hac depēdet bonitas volūtatis ẜm ꝙ in ipſam fert̉. ¶ Eſt aūt conſiderāduꝫ ꝙ ſicut ſupra dcm̄ eſt ad hoc ꝙ aliꝗd ſit. malū ſufficit vnus ſingularis defectꝰ: ad hoc aūt ꝙ ſit ſim pl̓r bonū nō ſufficit vnū ſingulare bonū: ſꝫ reꝗrit̉ integritas bonitatis: ſi igr̄ volūtas ſit bona ⁊ ex obiecto ꝓprio: ⁊ ex fine: conſequēs ē actū exteriorē eē bonū: ſꝫ nō ſufficit ad hoc ꝙ actus exterior ſit bonus: bonitas volūtatis q̄ ē ex in tentione: ſꝫ ſi volūtas ſit mala ſiue ex intētione finis: ſiue ex actu volito: ꝯſequēs ē actuꝫ exteriorē eſſe malū. ¶ Ad pri mū ergo dd̓m: ꝙ voluntas bona: ꝓut ſignificat̉ ꝑ arborē bonā ē accipienda ẜm ꝙ hꝫ bonitateꝫ ex actu volito: ⁊ ex fine intento. ¶ Ad ſcd̓m dd̓m: ꝙ non ſolū aliꝗs voluntate peccat qn̄ vult malum finē: ſꝫ etiaꝫ qn̄ vult malum actuꝫ ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ voluntariū dr̄ nō ſolū actus voluntatis ſꝫ ēt actus exteriores: ꝓut a voluntate ꝓcedunt. ⁊ rōne. ⁊ ideo circa vtroſqꝫ actus poteſt eſſe dr̄ia boni ⁊ mali. Ad tertiū ſic proceditur. Uidetur ꝙ nō eadē ſit bonitas vel malitia actus interioris volūtatis ⁊ exterioris actꝰ. Actꝰ.n. īterioris principiū ē vis aīe īterior app̄hēſiua vel appetitiua. actus āt exterioris principiū ē potētia exequēs motū: vbi āt ſunt diuerſa prīci pia actiōis: ibi ſunt diuerſi actꝰ: actus āt ē ſub̓m bonitatis: vel malitie. nō pōt āt eē idē accn̄s ī diuerſis ſubiectis. ergo nō pōt eē eadē bonitas īterioris ⁊ exterioris actus. ¶ Pͣ Uirtꝰ ē q̄ bonū facit hn̄teꝫ: ⁊ opus eius bonū reddit vt dr̄ in. 2. ethi. ſꝫ alia ē v̓tus intellectualis ī potētia īꝑante: ⁊ alia v̓tus moralis ī potētia imꝑata. vt pꝫ ī principio ethi. ergo alia ē bonitas actus interioris q̄ ē potētie imꝑantis. ⁊ aliabonitas actus exterioris q̄ ē pōtētie imꝑate. ¶ Pͣ. Cā ⁊ effectus idē eē nō pn̄t: nihil.n. ē cā ſuijpſius: ſꝫ bonitas actus interioris ē cā bōitatis actus exterioris: aut ecōuerſo. vt dictū ē. ergo nō pōt eē eadē bonitas vtriuſqꝫ. ¶ Sꝫ ꝯͣ ē ꝙ ſu pra on̄ſuꝫ ē ꝙ actus volūtatis ſe hꝫ: vt formale ad actū ex teriorē: ex formali āt ⁊ mali ſit vnū. ergo ē vna bōitas actꝰ interioris ⁊ exterioris. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ ſicut ſupra dcm̄ ē actus interior volūtatis ⁊ actus exterior: ꝓut ꝯſiderant̉ in gn̄e moris ſunt vnꝰ actꝰ: ꝯtīgit āt qn̄qꝫ actū ꝗ ē unus ſubiecto hr̄e plures rōnes bonitatis vel malitie: ⁊ qn̄qꝫ vnaꝫ tm̄. Sic ergo dd̓m ꝙ qn̄qꝫ ē eadē bonitas vel malitia interioris actus ⁊ exterioris: qn̄qꝫ alia ⁊ alia. Sicut.n. dem̄ eſt p̄dicte due bonitates vel malitie.ſ. interioris ⁊ exterioris actus adinuicē ordinant̉: ꝯtingit aūt in his q̄ ad alid̓ ordinā tur: ꝙ aliꝗd ē bonū ex hoc ſolū ꝙ ad alid̓ ordinat̉: ſic̄ potio amara ex hoc ſolo ē bona ꝙ ē ſanatiua vn̄ nō ē alia bonitas ſanitatis ⁊ potiōis: ſꝫ vna ⁊ eadē. Qn̄qꝫ v̓o illud qd̓ ad ali ud ordinat hꝫ in ſe aliqͣꝫ rōnem boni ēt p̄ter ordinē ad alid̓ bonū: ſicut medicina ſaporoſa hꝫ rōnē bōi delectabilis pre ter hoc ꝙ ē ſanatiua. ¶ Sic ergo dd̓m ꝙ qn̄ actus exterior ē bonus vel malus ſolū ex ordine ad finē. tūc ē oīno cadē bonitas ⁊ malitia actus volūtatis q̄ ꝑ ſe reſpicit finē ⁊ actꝰ exterioris ꝗ reſpicit finē mediāte actu volūtatis. cū āt actꝰ exterior hēt bonitatē vel malitiā ẜm ſe.ſ. ẜm mam vel circūſtantiā: tūc bonitas exterioris actus ē vna: ⁊ bonitas vo lūtatis q̄ eſt ex fine ē alia: ita tn̄ ꝙ bonitas finis ex volūtate redundat in actū exteriorē ⁊ bonitas malitie ⁊ circūſtantia rū redundat in actū volūtatis ſicut iā dcm̄ eſt. ¶ Ad primū ergo dd̓m: ꝙ rō illa ꝓbat ꝙ actus interior ⁊ exterior ſunt diuerſi ẜm genus nali ſꝫ tn̄ ex eis ſic diuerſis ꝯſtituit̉ vnū in gn̄e moris. vt ſupra dcm̄ eſt. ¶ Ad ſcd̓m dd̓m: ꝙ ſicut dr̄ in. 6. ethi. Uirtutes morales ordināt̉ ad ipſos actꝰ v̓tutum ꝙ ſunt quaſi fines. prudētia āt q̄ ē in rōne ad ea q̄ ſunt ad finē: ⁊ ꝑꝑ hoc reꝗrunt̉ diuerſe v̓tutes: ſꝫ rō recta de ipſo fine virtutū nō hꝫ aliā bonitatē qͣꝫ bonitateꝫ v̓tutis ẜm ꝙ bonitas rōnis ꝑticipat̉ in qualibꝫ v̓tute. ¶ Ad tertiū dd̓m ꝙ qn̄ aliꝗd ex vno deriuat̉ in alteꝝ ſicut ex cā agē te vniuoca: tūc aliud ē qd̓ ē in vtroqꝫ: ſicut cū calidū calefa cit alius numero ē calor calefaciētis ⁊ calor calefacti: lꝫ ideꝫ ſpē. Sꝫ qn̄ aliꝗd deriuat̉ ab vno in alteꝝ ẜꝫ analogiā vl̓ ꝓportionē: tūc ē tm̄ vnū numero: ſicut a ſano qd̓ ē in corpore aīalis deriuat̉ ſanū ad medicinā ⁊ vrinā: nec alia ſanitas ē medicīe ⁊ vrine qͣꝫ ſanitas aīalis quā medicina facit ⁊ vri na ſignificat. ⁊ hoc mō a bonitate volūtatis deriuat̉ bonitas actꝰ exterioris ⁊ ecōuerſo.ſ. ẜꝫ ordinē vnius ad alterū. Ad quartū ſic ꝓcedit̉. Ur̄ ꝙ exterior actꝰ nō addat ī bonitate vel malitia ſuꝑ actū īteriorē: dicit.n. Chryſo. ſuꝑ Matth̓. Uolūtas ē q̄ aūt remūerat̉ ꝓ bono: aut cōdemnat̉ ꝓ malo. oꝑa aūt teſtionia ſūt volūtatis. nō ergo q̄rit d̓s oꝑa ꝑꝑ ſe: vt ſciat quō iudicet: ſꝫ ꝑꝑ alios: vt oēs ītelligāt qꝛ iuſtus ē d̓s: ſꝫ malū vel bonū magis ē extimādū ẜꝫ iudiciū dei qͣꝫ ẜm iudiciū hominū. ergo actꝰ exterior nihil addit ad bonitatē vel malitia ſuꝑ actū interiorē. ¶ Pͣ. Una ⁊ eadē ē bōitas interioris ⁊ exterioris actꝰ. vt dc̄m ē. ſꝫ augmētū ſit ꝑ additionē vnius