Queſtio C. 194 toris eſt de duobus. de uno quidem ad quod intendit per p̄cepta legis īducere: ⁊ hoc ē uirtꝰ. Aliud āt ē de quo ītendit p̄ceptū ferre. ⁊ hoc ē qd̓ ducit uel diſponit ad uirtutē.ſ. actꝰ v̓tutis. Nō.n. idē ē finis p̄cepti: ⁊ id de qͥ p̄ceptū dat̉: ſicut neqꝫ ī alijs rebꝰ idē ē finis ⁊ qd̓ ē ad finē. ¶ Ad 3ᵐ di cēdū: ꝙ oꝑari fine triſtitia opꝰ v̓tutis cadit ſub p̄cepto legis diuine: qꝛ ꝗcūqꝫ cuꝫ triſtitia oꝑat̉ nō nolēs oꝑat̉. ſꝫ delecta biliter oꝑari ſiue cū letitia uel hilaritate: quodāmodo cadit ſub p̄cepto.ſ. ẜm ꝙ ſeꝗtur delectatio ex dilectiōe dei ⁊ ꝓximi: q̄ cadit ſub p̄cepto: cū amor ſit cā delectatōis: ⁊ quodāmodo n̄ ẜꝫ ꝙ delectatio cōſeꝗt̉ habitū. Delectatio enioꝑis ē ſignū hītꝰ gnati: ut dr̄ ī. 2. ethicoꝝ. Pōt.n. aliꝗs actꝰ eē delectabilis uel ꝓpter finē: uel ꝑꝑ cōueniētiā habitus. Ad ceimū ſic proceditur. Un̄ ꝙ modꝰ charitatis cadat ſub p̄cepto diuine le gis. Dicitur enim Matth̓. 19. Si uis ad uitam ingredi ſeua mādata. exquo uidet̉ ꝙ obſeruatio mādatorū ſufficiat ad introducēdū ad uitā: ſed oꝑa bona nō ſufficiūt ad ītroducendum inuitam niſi ex charitate fiant. Dicitur.n. prīa ad Corinth̓. 13. Si diſtribuero in cibos pauperum omnes facultates meas: ⁊ ſi tradidero corpus meuꝫ ita ut ardeā: charitatem aūt nō habuero nihil mihi prodeſt. ergo modus charitatis eſt in p̄cepto. ¶ Pͣ terea. Ad modū charitatis proprie pertinet ut omnia fiant propter deū. ſed iſtud cadit ſub p̄cepto. Dicit.n. Apoſtolus prīa ad Corinth̓. 10 Omnia in gloriam dei facite. ergo modus charitatis cadit ſub p̄cepto. ¶ P̄terea. Si modus charitatis nō cadat ſubprecepto. ergo aliquis pōt implere precepta legis non ha bens charitateꝫ. ſed quod poteſt fieri ſine charitate poteſt fieri ſine gratia que ſemꝑ adiūcta ē charitati. ergo aliꝗs p̄īplere p̄cepta legis ſine gratia. hoc āt ē pelegiani erroris: ut pꝫ ꝑ Aug. ī li. de hereſibꝰ. ergo modus charitatis eſt ī pre cepto. ¶ Sed ꝯͣ ē: qꝛ ꝗcūqꝫ nō ſeruat p̄ceptū peccat mortaliter. ſi igitur modus charitatis cadat ſub p̄cepto: ſeq̄tur ꝙ ꝗcūqꝫ oꝑatur aliquid ⁊ nō ex charitate peccet mortal̓r: ſed quicūqꝫ nō hꝫ charitatē oꝑat̉ non ex charitate. ergo ſe quet̉ ꝙ ꝗcūqꝫ non hꝫ charitatē peccet mortaliter ī oī ope re qd̓ facit qͣꝫtūcūqꝫ ſit de genere bonorū: qd̓ ē īcōueniens ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ circa hoc fuerūt cōtrarie opiniones. Qui dā.n. dixerūt abſolute modū charitatis eē ſub p̄cepto. nec ē impoſſibile obſeruare hoc p̄ceptū charitateꝫ non habēti: qꝛ pōt ſe diſponere ad hoc ꝙ charitas ei īfūdat̉ a deo: nec quādocūqꝫ aliꝗs nō hn̄s charitatē facit aliꝗd d̓ genere bonoꝝ peccat mortal̓r: qꝛ hoc ē p̄ceptū affirmatiuū: ut ex charitate oꝑetur: ⁊ nō obligat ad ſemꝑ: ſꝫ ꝓ tꝑe illo quo aliꝗs hꝫ charitatē. Alij uero dixerūt ꝙ oīno modus charitatis n̄ cadit ſub p̄cepto. Utriqꝫ āt qͣꝫtū ad aliꝗd ueruꝫ dixerunt. Actus enim charitatis dupl̓r cōſiderari pōt. Uno mō ẜm ꝙ ē ꝗdā actꝰ ꝑ ſe: ⁊ hoc mō cadit ſub p̄cepto legis qd̓ de hoc ſpāliter dat̉.ſ. Diliges dn̄m deū tuū: ⁊ diliges ꝓximū tuū. ⁊ qͣꝫtū ad hoc p̄miuerū dixerūt: Nō.n. ē īpoſſibiſe hoc p̄ceptū obſeruare qd̓ ē de actu charitatis: qꝛ hō pōt ſe diſponere ad charitatē habēdā: ⁊ quādo hūerit eaꝫ pōt ea uti. Alio mō pōt cōſiderari actus charitatis ẜm ꝙ ē mo dus actuū aliarum uirtutū: hoc ē ẜꝫ ꝙ actꝰ aliarū uirtutuꝫ ordinantur ad charitatem que eſt finis precepti: ut dr̄. i. ad Thimo. i. Dictum eſt enim ſupra ꝙ intentio finis eſt ꝗdā modus formalis ſuperioris ordinis actus ordinati in fineꝫ: ⁊ hoc mō uerū ē qd̓ ſecūdi dixerūt ꝙ modꝰ charitatis nō cadit ſub precepto hoc eſt dictū ꝙ in hoc precepto. Hono ra patrē. nō īcludit̉ ꝙ honoret̉ pater ex charitate: ſꝫ ſolum ꝙ honoretur pater: unde ꝗ honorat pr̄em: lꝫ nō hēat charitatē: nō efficitur trāſgreſſor huiꝰ p̄cepti: ⁊ ſi ſit trāſgreſſoprecepti qd̓ eſt de actu charitatis: ꝑꝑ quā trāſgreſſionem meret̉ penā: ¶ Ad pͥmū ergo dd̓m: ꝙ dn̄s nō dixit. Si uis ad uitā īgredi ſerua unū mandatū: ſed ſerua oīa mandata. inter q̄ etiā cōtinet̉ mādatū de dilectiōe dei ⁊ ꝓximi. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ ſub p̄cepto charitatis ꝯtinet̉ ut diligat̉ deus ex toto corde: ad qd̓ ꝑtinet ut oīa referant̉ in deuꝫ: ⁊ ideo p̄ceptū charitatis īplere homo nō pōt: niſi etiā oīa re ferātur ī deū. Sic ergo ꝗ honorat parentes tenet̉ ex charitate honorare n̄ ex ui huiꝰ p̄cepti. qd̓ ē honorare parētes. ſed ex ui huius precepti. Diliges dn̄m deū tuum ex toto corde tuo. Et cū iſta ſint duo p̄cepta affirmatiua nō obligā tia ad ſemꝑ: pn̄t pro diuerſis tēporibus obligare. ⁊ ita pōt cōtigere ꝙ aliꝗs implēs p̄ceptū de honoratione parentū: nō tunc trāſgrediat̉ preceptū de omiſſione modi charitatis. ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ: ꝙ obſeruare oīa precepta legis homo nō pōt niſi īpleat p̄ceptū charitatis: qd̓ nō ſit ſine gr̄a: ⁊ iō īpoſſibile ē ꝙ Pelagiꝰ dixit hoīeꝫ īplere legē ſine gr̄a. Ad undecimuꝫ ſic ꝓcedit̉. Ur̄ ꝙ īcōueniēter diſtinguantur alia moralia p̄cepta legis p̄ter decaloguꝫ. Quia ut Dn̄s dicit Matth. 22. In duobꝰ p̄ceptis charitatis pēdet oīs lex ⁊ ꝓphete. ſed hec duo p̄cepta explicāt̉ ꝑ decē p̄cepta decalogi: ergo n̄ oꝫ alia p̄cepta moralia tradere. ¶ Pͣ terea. Precepta moralia a iudicialibꝰ ⁊ cerimonialibꝰ diſtīguūtur ut dictū ē: ſꝫ determinatōes cōiuꝫ p̄ceptoꝝ moraliū ꝑtinēt ad iudicialia ⁊ cerimonialia p̄cepta. cōia āt p̄cepta moralia ſub decalogo cōtinētur: uel etiā decalogo p̄ſupponūt̉: ut dcm̄ ē ergo īcōueniēter tradūt̉ alia p̄cepta moralia p̄ter decalogū. ¶ Pͣ. p̄cepta moralia ſūt de actibꝰ oīuꝫ v̓tutū: ut ſupra dictū ē: ſicut igit̉ ī lege ponūt̉ p̄cepta moralia p̄ter decalogū ꝑtinētia ad latriā: liberalitatē: ⁊ miſericordiā: ⁊ caſtitatē: ita ēt deberēt pōi aliqͣ p̄cepta ꝑtinētia ad alias v̓tutes puta ad fortitudinē: ſobrietatē: ⁊ alia huiuſmodi: qd̓ tamen nō īuenit̉: nō ergo cōueniēter diſtīguūtur ī lege alia prece ptā moralia preter decalogū. ¶ Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ ī p̄s. dr̄. Lex dn̄i īmaculata ꝯuertēs aīas. ſꝫ ꝑ alia ēt moralia q̄ decalogo ſuꝑaddūtur hō cōſeruat̉ abſqꝫ macula peccati: ⁊ aīa eius ad deū cōuertit̉: ergo ad legē ꝑtinebat ēt alia p̄cepta moralia tradere. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ ſic̄ ex dictis pꝫ: p̄cepta iudicialia ⁊ cerimonialia ex ſola īſtitutōe uiꝫ hn̄t: qꝛ āteqͣꝫ īſtitueri tur n̄ uidebāt̉ differre utrū ſic uel aliter fierēt: ſed p̄cepta moralia ex ipſo dictamīe naͣlis rōnis efficaciā hn̄t: et ſi nūqͣꝫ ī lege ſtatuāt̉. Hoꝝ āt triplex ē gradꝰ: nā q̄dā ſūt cōmiſſa ⁊ adeo manifeſta ꝙ editione nō īdigēt: ſic̄ mādata de dilectione dei ⁊ ꝓximi ⁊ alia huiuſmōi: ut ſupra dcm̄ ē: que ſūt qͣſi fines p̄ceptorū: unde in eis nullus pōt errare ẜm iudiciū rōnis. Quedā uero ſūt magis determinata qͦrū rōneꝫ ſtatiꝫ ꝗlibet popularis pōt de facili etiaꝫ uidere: ⁊ tn̄ qꝛ in paucioribus circa huiuſmōi cōtigit iudiciū humanū ꝑuerti: huiuſmōi editiōe īdigēt: ⁊ hec ſūt p̄cepta decalogi. Quedā uero ſūt quorū rō n̄ ē a deo cuilibet manifeſta: ſꝫ ſolum ſapiētibꝰ: ⁊ iſta ſūt p̄cepta moralia ſuꝑaddita decalogo tra dita a deo populo ꝑ Moyſen ⁊ Aarō. ſꝫ qꝛ ea q̄ ſūt mani feſta ſūt pͥncipia cognoſcēdi eoꝝ q̄ n̄ ſūt manifeſta: alia p̄ce pta moralia ſuperaddita decalogo reducūtur ad precepta decalogi per modum cuiuſdam additionis ad ipſa. Nam in primo precepto decalogi prohibetur cultus alienorum deorum: cui ſuꝑadduntur alia precepta prohibitiua eoruꝫ q̄ ordināt̉ in cultū idolorū: ſicut habetur Deut. 18. Nō in ueniat̉ in te ꝗ luſtret filiū ſuū: aut filiā ſuā ducēs ꝑ ignē. nec ſit maleficus atqꝫ īcātator: nec phitones ꝯſulat: neqꝫ diuinos: ⁊ querat a mortuis ueritatem. Secūdum autē prece ptū ꝓhibet ꝑiuriuꝫ. ſuꝑaddit̉ aūt ei ꝓhibitio plaſphemie. Leuit. 14. ⁊ ꝓhibitio falſe doctrine. Deuter. 13. Tertio ue ro p̄cepto ſuꝑaddūtur omnia cerimonialia. Quarto auteꝫ p̄cepto de honore parētū ſuꝑaddit̉ p̄ceptū de honoratione ſenum. ẜm illud Leuit. 19. Corā cano capite cōſurge ⁊ honora ꝑſonā ſenis. ⁊ uniuerſaliter oīa precepta īducentia ad ad reuerētiam exhibēdā maioribꝰ: uel ad beneficia exhibē da: uel eqͣlibus uel minoribus. Quīto aūt precepto qd̓ eſt de prohibitione homicidij additur ꝓhibitio odij ⁊ cuiuſlibet uiolationis contra proximuꝫ: ſicut illud Leuit. 19. Nō ſtabis contra ſanguinem proximi tui. ⁊ etiam prohibitio odij fratris ẜm illud. Ne oderis fratrem tuum in corde tuo. Precepto autem ſexto quod eſt de prohibitione aduterij: ſuperadditur preceptum de prohibitione meretricij ẜm illud Deutero. 24. Non erit meretrix de filiabus iſrahel: neqꝫ fornicator de filijs iſrahel. ⁊ iteruꝫ prohibitio uitij contra naturam ẜm illud Leuit. 18. Cum maſculo non commiſceberis: cum omni pecore non coibis. Septi mo autē precepto de ꝓhibitione furti adiūgitur preceptuꝫ