Queſtio C. 194 toris eſt de duobus. de uno quidem ad quod intendit per p̄cepta legis īducere: hoc ē uirtꝰ. Aliud āt ē de quo īten­dit p̄ceptū ferre. hoc ē qd̓ ducit uel diſponit ad uirtutē.ſ. actꝰ v̓tutis..n. idē ē finis p̄cepti: id de p̄ceptū dat̉: ſicut neqꝫ ī alijs rebꝰ idē ē finis qd̓ ē ad finē. Ad 3ᵐ di cēdū: oꝑari fine triſtitia opꝰ v̓tutis cadit ſub p̄cepto legis diuine: qꝛ ꝗcūqꝫ cuꝫ triſtitia oꝑat̉ nolēs oꝑat̉. ſꝫ delecta biliter oꝑari ſiue letitia uel hilaritate: quodāmodo cadit ſub p̄cepto.ſ. ẜm ſeꝗtur delectatio ex dilectiōe dei ꝓ­ximi: cadit ſub p̄cepto: amor ſit delectatōis: quo­dāmodo ẜꝫ delectatio cōſeꝗt̉ habitū. Delectatio eni­oꝑis ē ſignū hītꝰ gnati: ut dr̄ ī. 2. ethicoꝝ. Pōt.n. aliꝗs actꝰ delectabilis uel ꝓpter finē: uel ꝑꝑ cōueniētiā habitus. Ad ceimū ſic proceditur. Un̄ modꝰ cha­ritatis cadat ſub p̄cepto diuine le gis. Dicitur enim Matth̓. 19. Si uis ad uitam ingredi ſe­ua mādata. exquo uidet̉ obſeruatio mādatorū ſufficiat ad introducēdū ad uitā: ſed oꝑa bona ſufficiūt ad ītro­ducendum inuitam niſi ex charitate fiant. Dicitur.n. prīa ad Corinth̓. 13. Si diſtribuero in cibos pauperum omnes facultates meas: ſi tradidero corpus meuꝫ ita ut ardeā: charitatem aūt habuero nihil mihi prodeſt. ergo mo­dus charitatis eſt in p̄cepto. terea. Ad modū chari­tatis proprie pertinet ut omnia fiant propter deū. ſed iſtud cadit ſub p̄cepto. Dicit.n. Apoſtolus prīa ad Corinth̓. 10 Omnia in gloriam dei facite. ergo modus charitatis cadit ſub p̄cepto. P̄terea. Si modus charitatis cadat ſub­precepto. ergo aliquis pōt implere precepta legis non ha bens charitateꝫ. ſed quod poteſt fieri ſine charitate poteſt fieri ſine gratia que ſemꝑ adiūcta ē charitati. ergo aliꝗs p̄­īplere p̄cepta legis ſine gratia. hoc āt ē pelegiani erroris: ut pꝫ Aug. ī li. de hereſibꝰ. ergo modus charitatis eſt ī pre cepto. Sed ꝯͣ ē: qꝛ ꝗcūqꝫ ſeruat p̄ceptū peccat mor­taliter. ſi igitur modus charitatis cadat ſub p̄cepto: ſeq̄tur ꝗcūqꝫ oꝑatur aliquid ex charitate peccet mortal̓r: ſed quicūqꝫ hꝫ charitatē oꝑat̉ non ex charitate. ergo ſe quet̉ ꝗcūqꝫ non hꝫ charitatē peccet mortaliter ī ope re qd̓ facit qͣꝫtūcūqꝫ ſit de genere bonorū: qd̓ ē īcōueniens Rn̄º. dd̓ꝫ circa hoc fuerūt cōtrarie opiniones. Qui .n. dixerūt abſolute modū charitatis ſub p̄cepto. nec ē impoſſibile obſeruare hoc p̄ceptū charitateꝫ non habēti: qꝛ pōt ſe diſponere ad hoc charitas ei īfūdat̉ a deo: nec quādocūqꝫ aliꝗs hn̄s charitatē facit aliꝗd genere bo­noꝝ peccat mortal̓r: qꝛ hoc ē p̄ceptū affirmatiuū: ut ex cha­ritate oꝑetur: obligat ad ſemꝑ: ſꝫ tꝑe illo quo aliꝗs hꝫ charitatē. Alij uero dixerūt oīno modus charitatis cadit ſub p̄cepto. Utriqꝫ āt qͣꝫtū ad aliꝗd ueruꝫ dixerunt. Actus enim charitatis dupl̓r cōſiderari pōt. Uno ẜm ē ꝗdā actꝰ ſe: hoc cadit ſub p̄cepto legis qd̓ de hoc ſpāliter dat̉.ſ. Diliges dn̄m deū tuū: diliges ꝓxi­ tuū. qͣꝫtū ad hoc p̄miuerū dixerūt:.n. ē īpoſſibi­ſe hoc p̄ceptū obſeruare qd̓ ē de actu charitatis: qꝛ pōt ſe diſponere ad charitatē habēdā: quādo hūerit eaꝫ pōt ea uti. Alio pōt cōſiderari actus charitatis ẜm ē mo dus actuū aliarum uirtutū: hoc ē ẜꝫ actꝰ aliarū uirtutuꝫ ordinantur ad charitatem que eſt finis precepti: ut dr̄. i. ad Thimo. i. Dictum eſt enim ſupra intentio finis eſt ꝗdā modus formalis ſuperioris ordinis actus ordinati in fineꝫ: hoc uerū ē qd̓ ſecūdi dixerūt modꝰ charitatis cadit ſub precepto hoc eſt dictū in hoc precepto. Hono ra patrē. īcludit̉ honoret̉ pater ex charitate: ſꝫ ſolum honoretur pater: unde honorat pr̄em: lꝫ hēat cha­ritatē: efficitur trāſgreſſor huiꝰ p̄cepti: ſi ſit trāſgreſſo­precepti qd̓ eſt de actu charitatis: ꝑꝑ quā trāſgreſſionem meret̉ penā: Ad pͥmū ergo dd̓m: dn̄s dixit. Si uis ad uitā īgredi ſerua unū mandatū: ſed ſerua oīa man­data. inter etiā cōtinet̉ mādatū de dilectiōe dei ꝓximi. Ad 2ᵐ dd̓m: ſub p̄cepto charitatis ꝯtinet̉ ut diligat̉ deus ex toto corde: ad qd̓ ꝑtinet ut oīa referant̉ in deuꝫ: ideo p̄ceptū charitatis īplere homo pōt: niſi etiā oīa re ferātur ī deū. Sic ergo honorat parentes tenet̉ ex cha­ritate honorare ex ui huiꝰ p̄cepti. qd̓ ē honorare parētes. ſed ex ui huius precepti. Diliges dn̄m deū tuum ex toto corde tuo. Et iſta ſint duo p̄cepta affirmatiua obligā tia ad ſemꝑ: pn̄t pro diuerſis tēporibus obligare. ita pōt cōtigere aliꝗs implēs p̄ceptū de honoratione parentū: tunc trāſgrediat̉ preceptū de omiſſione modi charita­tis. Ad 3ᵐ dd̓ꝫ: obſeruare oīa precepta legis homo pōt niſi īpleat p̄ceptū charitatis: qd̓ ſit ſine gr̄a: īpoſſibile ē Pelagiꝰ dixit hoīeꝫ īplere legē ſine gr̄a. Ad undecimuꝫ ſic ꝓcedit̉. Ur̄ īcōue­niēter diſtinguantur alia moralia p̄cepta legis p̄ter decaloguꝫ. Quia ut Dn̄s dicit Matth. 22. In duobꝰ p̄ceptis charitatis pēdet oīs lex ꝓ­phete. ſed hec duo p̄cepta explicāt̉ decē p̄cepta decalo­gi: ergo oꝫ alia p̄cepta moralia tradere. terea. Pre­cepta moralia a iudicialibꝰ cerimonialibꝰ diſtīguūtur ut dictū ē: ſꝫ determinatōes cōiuꝫ p̄ceptoꝝ moraliū ꝑtinēt ad iudicialia cerimonialia p̄cepta. cōia āt p̄cepta moralia ſub decalogo cōtinētur: uel etiā decalogo p̄ſupponūt̉: ut dcm̄ ē ergo īcōueniēter tradūt̉ alia p̄cepta moralia p̄ter decalo­.. p̄cepta moralia ſūt de actibꝰ oīuꝫ v̓tutū: ut ſu­pra dictū ē: ſicut igit̉ ī lege ponūt̉ p̄cepta moralia p̄ter de­calogū ꝑtinētia ad latriā: liberalitatē: miſericordiā: ca­ſtitatē: ita ēt deberēt pōi aliqͣ p̄cepta ꝑtinētia ad alias v̓tutes puta ad fortitudinē: ſobrietatē: alia huiuſmodi: qd̓ tamen īuenit̉: ergo cōueniēter diſtīguūtur ī lege alia prece ptā moralia preter decalogū. Sꝫ ꝯͣ eſt qd̓ ī p̄s. dr̄. Lex dn̄i īmaculata ꝯuertēs aīas. ſꝫ alia ēt moralia decalogo ſuꝑaddūtur cōſeruat̉ abſqꝫ macula peccati: aīa eius ad deū cōuertit̉: ergo ad legē ꝑtinebat ēt alia p̄cepta mora­lia tradere. Rn̄º. dd̓ꝫ ſic̄ ex dictis pꝫ: p̄cepta iudicia­lia cerimonialia ex ſola īſtitutōe uiꝫ hn̄t: qꝛ āteqͣꝫ īſtitueri tur uidebāt̉ differre utrū ſic uel aliter fierēt: ſed p̄cepta moralia ex ipſo dictamīe naͣlis rōnis efficaciā hn̄t: et ſi nūqͣꝫ ī lege ſtatuāt̉. Hoꝝ āt triplex ē gradꝰ: q̄dā ſūt cōmiſſa adeo manifeſta editione īdigēt: ſic̄ mādata de dile­ctione dei ꝓximi alia huiuſmōi: ut ſupra dcm̄ ē: que ſūt qͣſi fines p̄ceptorū: unde in eis nullus pōt errare ẜm iudi­ciū rōnis. Quedā uero ſūt magis determinata qͦrū rōneꝫ ſtatiꝫ ꝗlibet popularis pōt de facili etiaꝫ uidere: tn̄ qꝛ in paucioribus circa huiuſmōi cōtigit iudiciū humanū ꝑuer­ti: huiuſmōi editiōe īdigēt: hec ſūt p̄cepta decalogi. Que­ uero ſūt quorū ē a deo cuilibet manifeſta: ſꝫ ſolum ſapiētibꝰ: iſta ſūt p̄cepta moralia ſuꝑaddita decalogo tra dita a deo populo Moyſen Aarō. ſꝫ qꝛ ea ſūt mani feſta ſūt pͥncipia cognoſcēdi eoꝝ ſūt manifeſta: alia p̄ce pta moralia ſuperaddita decalogo reducūtur ad precepta decalogi per modum cuiuſdam additionis ad ipſa. Nam in primo precepto decalogi prohibetur cultus alienorum deorum: cui ſuꝑadduntur alia precepta prohibitiua eoruꝫ ordināt̉ in cultū idolorū: ſicut habetur Deut. 18. in ueniat̉ in te luſtret filiū ſuū: aut filiā ſuā ducēs ignē. nec ſit maleficus atqꝫ īcātator: nec phitones ꝯſulat: neqꝫ diui­nos: querat a mortuis ueritatem. Secūdum autē prece ptū ꝓhibet ꝑiuriuꝫ. ſuꝑaddit̉ aūt ei ꝓhibitio plaſphemie. Leuit. 14. ꝓhibitio falſe doctrine. Deuter. 13. Tertio ue ro p̄cepto ſuꝑaddūtur omnia cerimonialia. Quarto auteꝫ p̄cepto de honore parētū ſuꝑaddit̉ p̄ceptū de honoratione ſenum. ẜm illud Leuit. 19. Corā cano capite cōſurge ho­nora ꝑſonā ſenis. uniuerſaliter oīa precepta īducentia ad ad reuerētiam exhibēdā maioribꝰ: uel ad beneficia exhibē da: uel eqͣlibus uel minoribus. Quīto aūt precepto qd̓ eſt de prohibitione homicidij additur ꝓhibitio odij cuiuſli­bet uiolationis contra proximuꝫ: ſicut illud Leuit. 19. ſtabis contra ſanguinem proximi tui. etiam prohibitio odij fratris ẜm illud. Ne oderis fratrem tuum in corde tuo. Precepto autem ſexto quod eſt de prohibitione adu­terij: ſuperadditur preceptum de prohibitione meretricij ẜm illud Deutero. 24. Non erit meretrix de filiabus iſrahel: neqꝫ fornicator de filijs iſrahel. iteruꝫ prohibitio uitij contra naturam ẜm illud Leuit. 18. Cum maſculo non commiſceberis: cum omni pecore non coibis. Septi mo autē precepto de ꝓhibitione furti adiūgitur preceptuꝫ