Qō XXIIII. De charitate ī cōparatōe ad ſubūm plex ē finis. vnus vltimus ⁊ alius ꝓximus: ita etiam ē duplex bonum. vnū ꝗdem vltimū ⁊ vniuerſale. ⁊ aliud prox ximū ⁊ ꝑticulare. vltimū ꝗdem ⁊ p̓ncipale bonuꝫ hoīs eſt dei fruitio: ẜm illud p̄s. Mihi adherere deo bonū eſt. ⁊ ad hoc ordinat̉ hō ꝑ charitatem. Bonū aūt ſcd̓arium ⁊ quaſi ꝑticulare hoīs pōt eſſe duplex. Unū ꝗdem qd̓ eſt vere bonum: vt pote ordinabile qͣꝫtum eſt in ſe ad pͥncipale bonuꝫ qd̓ eſt vltimus finis. Aliud aūt eſt bonū apꝑens ⁊ nō veꝝ qꝛ abducit a finali bono. Sic ergo pꝫ ꝙ v̓tus vera ſimpl̓r eſt illa que ordinat ad pͥncipale bonum hoīs: ſicut etiā ph̓s in. s. ethi. dicit: ꝙ v̓tus eſt diſpoſitio ꝑfecti ad optimū. ⁊ ſic nulla vera v̓tus pōt eē ſine charitate. Sꝫ ſi accipiat̉ v̓tus ẜm qd̓ eſt in ordine ad aliquē finem ꝑticulareꝫ: ſic pōt aliqͣ v̓tus dici ſine charitate inqͣꝫtum ordinatur ad aliquod ꝑti culare bonū: ſed ſi illud ꝑticulare bonū nō ſit veꝝ bonuꝫ: ſed apꝑens. virtus etiaꝫ que ē in ordine ad hoc bonum no erit vera v̓tus ſed falſa ſimilitudo v̓tutis: ſicut nō eſt vera v̓tus auaroꝝ prudentia qua excogitant diuerſa genera locelloruꝫ ⁊ auaroꝝ iuſtitia qͣ grauium dānoꝝ metu contēnunt aliena. ⁊ auaroꝝ temꝑantia qͣ luxurie q̄ ſumptuoſa ē cohibēt appetitū. ⁊ auaroꝝ fortitudo qͣ vt ait Horatius: Per mare pauperiē fugiunt per ſaxa ꝑ ignes: vt Aug. dicit in. 4. lib. ꝯtra Iulianū. Si vero illud bonū ꝑticulare ſit verū bonū: puta ꝯſeruatio ciuitatis vel aliꝗd hmōi: erit ꝗdeꝫ vera v̓tus ſed imꝑfecta. niſi ferat̉ ad finale ⁊ ꝑfectū bonū. ⁊ ẜꝫ hoc ſimpl̓r vera virtꝰ ſine charitate eē nō pōt. ¶ Ad primuꝫ ergo dd̓m ꝙ actus alicuius charitate carentis pōt eſſe duplex. Unus ꝗdeꝫ ẜm hoc ꝙ charitate caret: vtpote cum facit aliꝗd in ordine ad id ꝑ qd̓ caret charitate. ⁊ talis actus ſemꝑ eſt malus: ſicut Aug. dicit in. 4. ꝯͣ Iulianū: Ꝙ actꝰ īfidelis īqͣꝫtū ē īfidel̓ ſemꝑ ē pctm̄: et ſi nudū oꝑiat: vl̓ ꝗcꝗd aliud hmōi faciat ordinans ad finē ſue infidelitatis Alius aūt pōt eſſe actus charitate carētis: nō ẜm id qd̓ charitate caret: ſed ẜm ꝙ hꝫ aliqd̓ aliud donū dei vel fidē vel ſpem vel etiaꝫ naͣe bonū qd̓ nō totū ꝑ pctm̄ tollit̉: vt ſupra dictum ē. ⁊ ẜm hoc ſine charitate pōt ꝗdem eſſe aliꝗs act. bonus ex ſuo genere: nō tamen ꝑfecte bonus: qꝛ deeſt debita ordinatio ad vltimū finem. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m ꝙ cū finis ſe habeat in agibilibus ſicut pͥncipiū in ſpeculabilibus: ſicut nō pōt eſſe ſimpl̓r vera ſcīa ſi deſit recta eſtimatio de p̓mo ⁊ indemōſtrabili pͥncipio: ita nō pōt eſſe ſimpl̓r vera iuſtitia aut vera caſtitas ſi deſit ordinatio debita ad finē que ē ꝑ charitatē: qͣꝫtūcūqꝫ aliquis ſe recte circa alia hēat. ¶ Ad tertiū dd̓m ꝙ ſcīa ⁊ ars de ſui rōne importāt ordinē ad ali qd̓ ꝑticulare bonū: nō aūt vltimū finē humane vite: ſic̄ vir tutes morales que ſimpl̓r faciunt hominē bonū: vt ſupra dictum eſt. ⁊ ideo non eſt ſimilis ratio. Ad octauum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ charitas non ſit forma virtutū. Forma enī ali cuius rei vel eſt exēplaris vel eētial̓: ſed charitas non eſt forma exēplaris aliaꝝ v̓tutum: qꝛ ſic oporteret ꝙ alie v̓tu tes eſſent eiuſdē ſpeciei cū ipſa. ſimil̓r etiā nō ē forma eētialis aliaꝝ v̓tutum: qꝛ nō diſtingueret̉ ab alijs. ergo nullo modo ē forma v̓tutū. ¶ Pͣ. Charitas comꝑat̉ ad alias vir tutes vt radix ⁊ fundamētū: ẜm illud Eph̓. 3. In charitate radicati ⁊ fundati. radix aūt vel fundamētū nō hꝫ rōnem forme: ſed magis rōnem materie: qꝛ eſt pͥma ꝑs in genera tiōe. ergo charitas nō ē forma v̓tutuꝫ. ¶ Pͣ. Forma ⁊ finis ⁊ efficiens nō coincidunt in idem numero: vt pꝫ in. 2. phiſed charitas dicit̉ finis ⁊ mater v̓tutuꝫ. ergo nō dꝫ dici for ma v̓tutum. ¶ Sed ꝯͣ eſt qd̓ Amb. dicit charitatē eſſe for mā v̓tutum. ¶ Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ in moralibus forma actꝰ attē ditur pͥncipal̓r ex ꝑte finis. Cuius ratio ē: qꝛ pͥncipiū moralium actuū ē voluntas cuiꝰ ob̓m ⁊ qͣſi forma ē finis. ſemꝑ aūt forma actus cōſeꝗtur formā agentis: vnde oꝫ ꝙ in mo ralibus id qd̓ dat actui ordinē ad finē dat ei ⁊ formā. Monifeſtū ē aūt ẜꝫ p̄dicta ꝙ ꝑ charitatē ordinant̉ actus oīuꝫ aliarum v̓tutū ad vltimū finē. ⁊ ẜm hoc ipſa dat formam actibus oīum aliaꝝ v̓tutum: ⁊ ꝓ tāto dicit̉ eſſe forma v̓tutum nam ⁊ ipſe v̓tutes dicūtur in ordine ad actus forma tos. ¶ Ad pͥmuꝫ gͦ dd̓m ꝙ charitas dicit̉ eſſe forma aliaꝫ v̓tutū: nō ꝗdem exēplariter aūt eſſential̓r: ſꝫ magis effecti ue inqͣꝫtum.ſ. oībus formā imponit̉ ẜm modū predictum. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m ꝙ charitas comꝑat̉ fundamēto ⁊ radici īqͣꝫtum ex ea ſuſtentātur ⁊ nutriūtur oēs alie virtutes: ⁊ nō ẜm rōnem qͣ fundamētū ⁊ radix habēt rōneꝫ cauſe malis. ¶ Ad tertiū dd̓ꝫ ꝙ charitas dr̄ finis aliaꝝ virtutū: qꝛ oēs alias virtutes ordinat ad finē ſuū. ⁊ qꝛ mr̄ eſt: qꝛ ī ſe ꝯcipit ex alio. Ex hac aūt rōne dr̄ mater aliaꝝ virtutū: qꝛ ex appetitu finis vltimi ꝯcipit actus aliaꝝ v̓tutū imꝑando ipſis. ¶ De charitate in cōꝑatiōe ad ſub̓m. Qō. XXIIII. Einde cōſiderandū ē de charitate in comꝑatiōe ad ſub̓ꝫ. ¶ Et circa hoc q̄rūtur duodecim. pͦ vtrū cha ritas ſit in volūtate tāqͣꝫ in ſub̓o. Scd̓o vtrū charitas cauſet̉ in hoīe ex actibup̄cedentibꝰ: vel ex infuſiōe diuina. Ter tio vtrū infundat̉ ẜm capacitateꝫ naͣliū. Quarto vtrum augeat̉ in hn̄te ipſaꝫ. Quīto vtꝝ augeat̉ ꝑ additiōem. Sexto vtrū quolibet actu augeat̉. Septimo vtꝝ augeat̉ ī īfinitū. Octauo vtrū charitas vie poſſieſſe perfecta. Nono de diuerſis gradibus charitatis. De cimo vtrū charitas poſſit diminui. Undecimo vtꝝ chari tas ſemel habita poſſit amitti. Duodecimo vtrū amittat̉ per vnum actum peccati mortalis. Ad primum ſic ꝓcedit̉. Uidet̉ ꝙ voluntas non ſit ſubiectū charitatis. Charitas.n. amor ꝗdam eſt. ſed amor ẜm ph̓um eſt in cōcupiſcibili. gͦ ⁊ charitas ē in concupiſcibili ⁊ nō in voluntate. ¶ Pͣ. Chari tas ē pͥncipaliſſima v̓tutum: vt ſupra dictum ē: ſed ſub̓ꝫ v̓tu tis ē ratio. ergo videt̉ ꝙ charitas ſit in rōne ⁊ nō in volun tate. ¶ Pͣ. Charitas ſe extendit ad oēs actus humanos: ẜꝫ illud. i. ad Cor. vlti. Omnia veſtra in charitate fiant: ſed pͥcipium humanoꝝ actuum eſt libeꝝ arbitrium. ergo videi ꝙ charitas maxime ſit in libero arbitrio: ſicut in ſubiecto ⁊ non in voluntate. ¶ Sed contra eſt ꝙ obiectum charitatis ē bonum: qd̓ etiā ē obiectum voluntatis. ergo chari tas eſt in volūtate ſicut in ſubiecto. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ cū duplex ſit appetitus.ſ. ſenſitiuus ⁊ intellectiuus ꝗ dicitur vo luntas: vt in primo habitum ē: vtriuſqꝫ obiectu ē bonuꝫ: ſꝫ diuerſimode. nam ob̓m appetitus ſenſitiui ē bonum ꝑ ſeſum apprehenſuꝫ. obiectu vero appetitus intellectiui vevoluntatis ē bonū ſub cōmuni ratiōe boni ꝓut ē apprehēſibile ab intellectu. charitatis aūt obiectū non ē aliqd̓ bonum ſenſibile: ſed bonū diuinū: qd̓ ſolo intellectu cognoſci tur. ⁊ ideo charitatis ſubiectū non ē appetitus ſenſitiuus: ſed appetitus intellectiuus.i. voluntas. ¶ Ad primū ergo dd̓m ꝙ cōcupiſcibilis ē pars appetitus ſenſitiui: nō autem appetitus intellectiui: vt in pͦ oſtenſum ē: vnde amor ꝗ ē in cōcupiſcibili ē amor ſenſitiui boni. ad bonum aūt diuinuꝫ qd̓ eſt intelligibile cōcupiſcibilis ſe extendere non pōt: ſed ſola voluntas. ⁊ ideo ꝯcupiſcibilis ſubiectū charitatis eſſe non pōt. ¶ Ad ſcd̓ꝫ dd̓m ꝙ voluntas etiā ẜm philoſophū in. 3. de anima in ratiōe eſt. ⁊ ideo per hoc ꝙ charitas ē in voluntate nō ē aliena rōne: tamen rō non ē regula charita tis: ſicut humanarū virtutum: ſed regulatur a dei ſapiētia ⁊ excedit regulam rōnis humane: ẜm illud Eph̓. Suꝑe minentē ſciētie charitateꝫ xp̄i: vnde nō eſt ī rōne ſic̄ in ſub iecto ſicut prudentia: neqꝫ ſicut in regulante: ſicut iuſtitia vel tꝑantia: ſed ſolum ꝑ qͣꝫdam affinitatem voluntatis ad rōnem. ¶ Ad tertiū dd̓m ꝙ liberum arbitrium nō eſt alipotentia a voluntate: vt in primo dictuꝫ ē ⁊ tamē charitas
