Qō LXI. De partibus iuſtitie 67 ptium occidiſſe qͣſi ex īſpiratione dīna auctoritatē adeptꝰ vt videtur ꝑ hoc qd̓ dr̄ Actuū. 7. ꝙ ꝑcuſſo egyptio eſtimabat Moyſes ītelligere fratres ſuos: qm̄ dn̄s ꝑ manū ipſiꝰ daret ſalutē iſrl̓. Uel pōt dici ꝙ Moyſes occidit egyptiuꝫ defendendo eū ꝗ iniuriā patiebat̉ cū moderamīe īculpate tutelle. vn̄ Amb. dicit in li. de offi. ꝙ ꝗ nō repellit iniuriā a ſocio cū pōt: taꝫ ē in vitio qͣꝫ ille ꝗ facit ⁊ īducit exēplum Moyſi. Uel pōt dici ſic̄ dicit Aug. in qōnibꝰ Exo. ꝙ ſicut terra an̄ vtilia ſemina herbaꝝ inutiliū fertilitate laudat̉: ſic illud Moyſi ſcm̄ vitioſum ꝗdem fuit ſꝫ magne fertilitatis ſignū gerebat: inqͣꝫtū.ſ. erat ſignū virtutis eius qͣ populū liberaturus erat. De phinees aūt dd̓m ē ꝙ ex inſpira tōe dīna zelo dei ꝯmotus hoc fecit. vel qꝛ licet nōdū eſſet ſūmꝰ ſacerdos: erat tn̄ filius ſūmi ſacerdotis ⁊ ad euꝫ hoc iudiciū ꝑtinebat ſic̄ ⁊ ad alios iudices ꝗbus hoc erat p̄ceptū. ¶ Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ ptās ſecularis ſubdit̉ ſpūali ſic̄ corpꝰ aīe. ⁊ iō non eſt vſurpatū iudiciū ſi ſpūalis p̄latꝰ ſe ītromit tat de tꝑalibus qͣꝫtū ad ea in ꝗbus ſubditur ei ſecularis po teſtas vel q̄ ei a ſeculari ptāte relinquunt̉. ¶ Ad 4ᵐ dd̓ꝫ: ꝙ habitus ſcīe ⁊ iuſtitie ſunt ꝑfectiōes ſingularis ꝑſone. ⁊ iō ꝑ eoꝝ defectū nō dr̄ vſurpatū iudiciū ſic̄ ꝑ defectū publice auctoritatis ex qͣ iudiciū vim coactiuā habet. ¶ De partibus iuſtitie. Qō LXI. Einde conſiderandū eſt de parti bus iuſtitie. Et pͦ de parti bus ſubiectiuis q̄ ſunt ſpēs iuſtitie.ſ. diſtributiua ⁊ ꝯmutatiua. 2º de ꝑtibꝰ qͣſi ītegralibꝰ. 3º de ꝑtibus qͣſi potētiali bus.ſ. de v̓tutibꝰ adiūctis. ¶ Circa pͥᵐ occurrit duplex ꝯſideratio. Prima de ipſis iuſtitie ꝑtibꝰ. Scd̓a de vitijs oppoſitis. Et qꝛ reſtitu tio videt̉ eſſe actus ꝯmutatiue iuſtitie. pͦ ꝯſiderādū ē de diſtinctione iuſtitie ꝯmutatiue ⁊ diſtributiue. 2º de reſti tutione. ¶ Circa pͥᵐ querunt̉ qͣtuor. pͥº vtꝝ ſint due ſpēs iuſtitie: iuſtitia diſtributiua ⁊ ꝯmutatiua. 2º vtrum eodē modo in eis mediū accipiatur. 3º vtrum ſit earuꝫ vniformis vel multiplex materia. 4º vtruꝫ ẜm aliquā eaꝝ ſpērum iuſtum ſit idem qd̓ contrapaſſum. Ad primum ſic ꝓceditur. Uidetur ꝙ īcōueniēter ponāt̉ due ſpēs iuſtitie: iuſtitia diſtributiua ⁊ ꝯmutatīa. Nō.n. pōt eē iuſtitie ſpēs qd̓ ml̓titudini nocet cū iuſtitia ad bonū cōe ordīet̉. ſꝫ diſtribuer̄ bona cōia ī ml̓tos nocet bono cōi ml̓titudīs: tū qꝛ exhauriūt̉ opes cōes: tū ēt qꝛ mores hoīuꝫ corrūpūt̉. dic̄. n. Tulliꝰ in lib. de offi. Fit deterior ꝗ accipit ⁊ ad idē ſemꝑ expectādū paratior. gͦ diſtributio non ꝑtinet ad aliquā iuſtitie ſpēm. ¶ Pͣ. Iuſtitie actus ē reddere vnicuiqꝫ qd̓ ſuuꝫ eſt: vt ſupra habitū eſt. ſed in diſtributiōe nō reddit̉ alicui qd̓ ſuum erat: ſꝫ de nouo appropriat̉ ſibi id qd̓ erat cōe. gͦ hoc ad iuſtitiā nō ꝑtinet. ¶ Pͣ. Iuſtitia nō ſolū eſt in pͥncipe: ſꝫ ēt in ſub̓tis: vt ſupra habitū ē. ſed diſtribuere ſemꝑ ad pͥncipem ꝑtinet. gͦ diſtributiua nō ꝑtinet ad iuſtitiā. ¶ Pͣ. Diſtributiuū iuſtū eſt bonoꝝ cōium: vt dr̄ in. j. ethi. ſed cōia ꝑtinēt ad iuſtitiā legaleꝫ. gͦ iuſtitia diſtributiua nō eſt ſpēs iuſtitie ꝑticularis: ſed iuſtitie legalis. ¶ Pͣ. Unū ⁊ multa nō diuerſificant ſpēm v̓tutis: ſꝫ iuſtitia cōmutatiua ꝯſiſtit ī hoc ꝙ aliꝗd reddit̉ vni: iuſtitia v̓o diſtributiua in hoc ꝙ aliꝗd dat̉ multis. gͦ nō ſūt diuerſe ſpēs iuſtitie. ¶ Sed ꝯͣ eſt ꝙ ph̓s in. 5. ethi. ponit duas ꝑtes iuſtitie. ⁊ dic̄ ꝙ vna ē directiua in diſtributōibꝰ: alia in cōmutationibꝰ. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ ſic̄ dcm̄ eſt: iuſtitia ꝑticularis ordinat̉ ad aliquam puatā ꝑſonā q̄ cōparat̉ ad cōitatē ſicut ꝑs ad totū. pōt aūt ad aliquā ꝑtem duplex ordo attēdi. vnꝰ ꝗdē ꝑtis ad ꝑtem cui ſil̓is eſt ordo vniꝰ puate ꝑſone ad aliā. ⁊ hūc ordinē dirigit cōmutatiua iuſtitia q̄ cōſiſtit in his q̄ mutuo ſūt īter duas ꝑſonas adinuicē. Alius ordo attēdit̉ totiꝰ ad ꝑtes. et huic ordini aſſimilat̉ ordo eiꝰ qd̓ eſt cōe ad ſingulas perſonas: quē ꝗdem ordinē dirigit iuſtitia diſtributiua q̄ eſt diſtributiua cōium ẜm ꝓportionalitatē. ⁊ iō due ſūt iuſtitie ſpēs.ſ. diſtributiua ⁊ cōmutatiua. ¶ Ad pͥmum gͦ dd̓m ꝙ ſic̄ in largitionibꝰ pͥuataꝝ ꝑſonaꝝ cōmēdat̉ moderatio: ef fuſio v̓o culpat̉: ita ēt in diſtributione cōium bonoꝝ ē mo deratio ẜuanda in quo dirigit iuſtitia diſtributiua. ¶ Ad 2ᵐ dd̓m ꝙ ſic̄ pars ⁊ totū quodāmō ſūt idē: ita id qd̓ eſt to tius quodāmo ē ꝑtis. ⁊ ita cum ex bonis cōibꝰ aliꝗd in ſin gulos diſtribuit̉ alꝫ aliquo mō recipit qd̓ ſuum eſt. ¶ Ad dd̓m ꝙ actꝰ diſtributiōis ꝗ eſt cōiuꝫ bonoꝝ ꝑtinet ſolū ad p̄ſidenteꝫ cōibꝰ bonis. ſed tn̄ iuſtitia diſtributiua ē ⁊ in ſubditis ꝗbus diſtribuit̉ inqͣꝫtū.ſ. ſūt ꝯtenti iuſta diſtribu tione: qͣꝫuis et diſtributio qn̄qꝫ fiat bonoꝝ cōiuꝫ: nō ꝗdeꝫ ciuitati: ſꝫ vni familie: quoꝝ diſtributio fieri pōt auctorita te alicuiꝰ pͥuate ꝑſone. ¶ Ad qͣrtū dd̓ꝫ ꝙ motus accipiūt ſpēm a termino ad que. ⁊ iō ad iuſtitiā legalē ꝑtinet ordinare ea q̄ ſunt pͥuataꝝ ꝑſonaꝝ in bonū cōe: ſꝫ ordinare ecō uerſo bonum cōe ad ꝑſonas ꝑticulares ꝑ diſtributiōeꝫ eſt iuſtitie ꝑticularis. ¶ Ad ꝗntum dd̓m ꝙ iuſtitia diſtributi ua ⁊ cōmutatiua nō ſoluꝫ diſtinguunt̉ ẜm vnū ⁊ multa: ſꝫ ẜm diuerſam debiti rōnē. Alio.n. mō debet̉ alicui id qd̓ ē cōe. Alio modo id quod eſt proprium. Ad ſecundum ſic ꝓceditur. Uidet̉ ꝙ mediū eodem mō accipiat̉ in iuſtitia diſtributiua ⁊ cōmutatiua. Utraqꝫ.n. ſub iuſtitia particulari continet̉ vt dcm̄ eſt. Sed in oībꝰ tēperantie vel forti tudinis ꝑtibus accipit̉. vno mō mediū. gͦ ēt eodeꝫ mō me dium eſt accipiēdū in iuſtitia diſtributiua ⁊ cōmutatiua. ¶ Pͣ. Forma v̓tutis moralis in medio ꝯſiſtit: qd̓ ẜm rōnē determinat̉. cū ergo vniꝰ v̓tutis ſit vna forma: videt̉ ꝙ in vtraqꝫ ſit eodē modo mediū accipiendū. ¶ Pͣ. In iuſtitia diſtributiua accipit̉ mediū attendēdo diuerſam dignitatem perſonaꝝ. ſꝫ dignitas ꝑſonaꝝ attēdit̉ et in cōmutatiua iuſtitia ſicut in punitionibꝰ. pl̓s.n. punit̉ ꝗ ꝑcutit pͥncipem qͣꝫ ꝗ ꝑcutit pͥuatā perſonā. gͦ eodē mō accipit̉ mediuꝫ in vtraqꝫ iuſtitia. ¶ Sed ꝯͣ eſt qd̓ ph̓s dicit in. j. ethi. ꝙ in iuſtitia diſtributiua accipit̉ mediū ẜm geometricā ꝓportionalitatē: in cōmutatiua aūt ẜm arithmeticaꝫ. ¶ Rn̄º. dd̓m ꝙ ſic̄ dcm̄ eſt: in diſtributiua iuſtitia dat̉ aliꝗd alicui pͥuate ꝑſone inqͣꝫtū id qd̓ ē totiꝰ eſt debitū parti: qd̓ ꝗdem tanto maiꝰ eſt quāto ipſa ꝑs maiorē pͥncipalitatē hꝫ in toto. ⁊ iō in diſtributiua iuſtitia tāto pl̓s alicui de bonis cōibus dat̉ quāto illa ꝑſona maiorē hꝫ pͥncipalitatē in cōitate. q̄ ꝗdem pͥncipalitas in ariſtocratia cōitate attendit̉ ẜꝫ v̓tuteꝫ: in olycratia ẜm diuitias: in democratia ẜꝫ liberta tem ⁊ in alijs al̓r. ⁊ iō in iuſtitia diſtributiua nō accipit̉ me dium ẜm eqͣlitatē rei ad rē: ſꝫ ẜꝫ ꝓportionē reꝝ ad perſonas: vt.ſ. ſicut vna ꝑſona excedit aliaꝫ: ita ēt res q̄ dat̉ vni perſone excedit rem q̄ dat̉ alij: ⁊ iō dicit ph̓us ꝙ tale medium ē ẜm geometricā ꝓportionalitateꝫ in qua attendit̉ equale nō ẜm qͣꝫtitatē: ſꝫ ẜm ꝓportionē. ſic̄ ſi dicamꝰ ꝙ ſi cut ſe hn̄t ſex ad qͣtuor: ita ſe hn̄t tria ad duo: qꝛ vtrobiqꝫ eſt ſexaltera ꝓportio in qͣ maiꝰ hꝫ totū minꝰ: ⁊ mediam parte eiꝰ: nō aūt eſt eqͣlis exceſſus ẜm qͣꝫtitatē: qꝛ ſex exce dunt qͣtuor in duobꝰ: tria v̓o excedūt duo in vno: ſed in cō mutatōibꝰ reddit̉ aliꝗd alicui ſingulari perſone ꝓpter rē eius q̄ accepta ē: vt maxime pꝫ in emptōe ⁊ vēditiōe in ꝗbus pͥmo īuenit̉ rō cōmutationis. ⁊ iō opꝫ adeqͣre reꝫ rei: vt quāto iſte plus hꝫ qͣꝫ ſuū ſit de eo qd̓ eſt alterius tātun dem reſtituat ei cuius eſt. ⁊ ſic fit equalitas ſcd̓ꝫ arithme ticam medietatem q̄ attendit̉ ẜm parem qͣꝫtitatis exceſſum: ſicut qn̄qꝫ eſt medium inter ſex ⁊ qͣtuor: in vnitate.n. excedit ⁊ exceditur. ſi ergo a pͥncipio vterqꝫ hēbat qn̄qꝫ ⁊ vnus eoꝝ accepit vnum de eo qd̓ eſt alterius: vnus.ſ. acci piens habebit ſex ⁊ alij relinquent̉ qͣtuor: erit gͦ iuſtitia ſi 13