Seite
PERATIO nus deorum eloquentiā: quæ potiſſimas orbis terrarū ciuitates:& in his ingenia magna ſplēdore ſuo no­bilitat. Nec mirū cuius dici nō pōt quāta deteritas ſit. Eſt em̄ verſatilis natura: quæ miris modis quolibet ipſa tam verti poſſit: qͣꝫ vertere. Siquidem antiſtrophos eſt nunc phiæ: qua vſi ſunt Pythagoras Socrates. Plato. Nunc politice: cuius principes fuerunt: Cicon: atqꝫ Themiſtocles. Nunc dialetica: cuius auctores fuerūt Demoſthenes: Lycurgus:& reliqui oratores. Nunc ſophiſtice cuius inuētores fuerūt Ariſtrogitō Aegemon. Nunc ſcomaticæ: cuius p̄uii fuerūt: Demades& Ariſtobolus: quibus oībus ineſt latens ꝑſua ſio quædā: in alijs alia magis: minuſue p̄cepta ſine qua nulla earū ſuū officiū pōt implere. Qd̓ cū ita ſit pro varietate rerū ac ꝑſonarū: de quibus apud quos agit̉ voce vultū geſtū p̄ciꝑe docere: monere: caſtigare: re­darguere: accuſare. cōcitare: impellere: vrgere: mulcere: ſedare cōprimere: aſſentire cedere delectare. Deni­qꝫ in oēs ꝑtes verſare licet: vt animos ita& or̄onē. His ergo rōnibus ductus eloquentiam exiſtimo: vt ab initio ꝓpoſui nō mō laudandā eſſe: ꝙ ita merita ſit verūetiā laudabilē: ꝙ ita nata fuerit. Quō ſit vt ꝓban­dū ſit maxime ꝓpoſitū eorū qui ſe huiuſcemodi ſtudiis dederunt: ex quibus ſibi patriæ ſuæ fructus vber rimos cōſequent̉. DIXI. PRAEATIO EIVSDEM IN MARCI TVLII ORATOREM. VANTVM Ciceronis orator ſcriptis oībus: nō dico aliorū: ſed ipſius quoqꝫ Cice. p̄ſtet: ſi ſci­re vultis adoleſcētes optimi: accipite ipſius de hoc lib. iudiciū: qui cum ad Leptā ſcriberet: Ora­torē inquit meū tanto tꝑe a te ꝓbari vehemēter gaudeo: mihi quidē ſic ꝑſuadeo: mei quicꝗd ha­buerim iudicij de dicēdo in illū librū cōtuliſſe: qui ſi eſt talis qualē tibi videri ſcribis: ego quoqꝫ aliꝗd ſum Alter nō recuſo quin quantū de illo lib. tantūdē de mei iudicii fama detrahat̉. Quocirca videtis quāti fa­cundius ſit de oratore lib. in quo ſecū ipſe Cice. quodāmodo certarit. Etenī cum alijs oꝑibus cæteros ſcri­ptores ſuꝑarit: hoc certe ſeip̄m viciſſe ꝓfitet̉. Eſt igit̉ omni diligētia ꝑdiſcēdus lib. ex quo nūc demū poſ ſit vis oīs oratoria ꝑcipi. Hic em̄ oratorē qualis eſſe debeat eximius orator exp̄ſſit: qd̓ ab illo nō minori ſtudio qͣꝫ arte cōfectū eſt. Siquidē vires oēs excitauit ingenii: vt quē animo cōceꝑat: ſtudio didicerat: vſu ꝓbauerat: virū dicēdi ꝑitū nobis an̄ oculos poneret. Quā dignū igit̉ qͣꝫ venuſtū qͣꝫ elegātē ab eo frugi pu tamus: ꝗ cū ſcriptores oēs longo interuallo reliquærit: In hoc vno tota mēte verſatus eſt: vt legētibus ſū mi oratoris vim atqꝫ virtutē on̄deret. Vt em̄ pictor egregius: ſi ꝗd potiſſimum pingere velit: vbi artis ſue ſpecimen p̄beat: p̄clarū quoddā efficere ſolet: ita facultatis huius incoꝑabilis auctor: cum ſtatuiſſet artifici ſui ꝑiculū facere: id cōtinuo deprōpſit opus: qd̓ diuino potius qͣꝫ hūano ingenio elaboratū videri poſſet Appelles Veneris formā pictura imitatus eſt. Phidias Minerua ſignū mirabili arte ꝑficit. Multū ꝗdē in ſuo vterqꝫ genere elaborauit. Cui rei id vel maximo fuerit argumēto: ꝙ alterius diue caput ſummū pe ctus poſteritas imꝑfectū reliꝗt. qͣꝫqͣꝫ hoc de induſtria factū videri p̄t: vt cū Anadyamenen vocāt: maris vn das quaſi emergentē pubetenus extare voluerit: alterius effigiē. Atheniēſes in ipſius dea tēplo: qd̓ in ar­ce ampliſſimū pulcerrimūqꝫ habuerūt: collocandū ſtudioſiſſime curarūt. Quis tum ppl̓i concurſus fuit: q̄ alacritas. vt p̄ſtātiſſimorū artificiū p̄ſtātiſſima oꝑa ſpectarēt. Equidē ex vltimis terrarū ꝑtibus gētes cōflu xiſſe crediderim: vt qd̓ fama ꝑceꝑant: id re ipſa curioſi hoīes exꝑirent̉: ꝙ ſi ea q̄ dico:& alia hmōi ſigna: ta­bulaſqꝫ pictus: viſendi libine: ſtudioqꝫ ducebant̉ illi: nullū ſæpe laborē itineris recuſantes: quāto ſtudioſiꝰ nos exp̄ſſam oratoris imaginē cōtemplari debemus: quā nō in aere nobis aut marmore Cares: ſiue Liſip pus oꝑe manibuſqꝫ primi: ſed incorruptis lr̄aꝝ notis Romani decus eloquii Ci. cōciderit: p̄ſertim cū nulla nobis ſpacia via dimetiēda ſint. Adeſt:& p̄ſto eſt volentibus lib. nō ꝗ oculos inani pictura teneat: ſed ani­mū vera delectatiōe ꝑmulceat:& cū ſpectadis imaginibus laudent̉ artifices: ꝗ viuos vultus colore ducūt: & marmore cognoſcēda oratoris virtute q̄ ſe nobis hoc libro totā explicat: auctoris ꝗdē ſui nequaqͣꝫ ꝑua celebrat̉ laus: ipſius vero lectoris nihilo minor cōprobat̉ vtilitas: ꝗ ꝓpoſitū dicendi mgr̄m tanta admira­tione ꝓſequit̉ vt nihil ſibi p̄clarius eſſe videat̉. quē vero tantoꝑe admiret̉: ad eius imitationē neceſſe eſt ſumma ope nitat̉. Niſi forte ingenio ſimus humili:& abiecto ꝙ nihil magnū: nihil egregiū ſperare audea mus. Neqꝫ em̄ audiēdi ſunt hi ꝗ talē dicūt a Cice. deſcribi oratorē: qualis nemo vnqͣꝫ fuit:& ꝓpterea ſtultū eſſe in eo elaborare: qd̓ nec illi quidē cōſequi potuerūt ꝗ oībus dicēdi arte p̄ſtiterūt. Hoc nihilo plus valet quā ſiꝗs phiſicū iubeat a ſtudio ſuo deſiſtere: ꝓpterea ꝙ rerū naturā cognoſcere nullo mō poſſit: aut phi­loſophū male ſanū appellet: ꝗ ſapīam ſequat̉: q̄ nulli vnqͣꝫ hoīm oī ex ꝑte ꝯceſſa fuerit. Nam qd̓ poeta ele gans dixit: eſt aliꝗd ꝓdire tenus: ſi non dat̉ vltra: p̄clare ſil̓.& recte dictū arbitror. Nunqͣꝫ ingenia magna pulcherrimo laboris p̄mio fraudant̉. Qui minus igit̉ laudādus erit: ſiꝗs cū dicēdi artē ꝑciꝑe cupiat: hunc Cice. librū crebra lectōe ꝑtractet. quā Scipio ille Aphricanus: ꝗ cum imꝑatorias artes expeteret: Xeno­phontis libellos nunqͣꝫ de manibus ponere ſolebat. Nec neſcius erat Scipio Cyrū illū nō ad hyſtoriæ fidē ſcribi: ſed ad iuſti imperij effigiē induci. legebat tn̄ nihilo ſetius in quo nullū p̄termitti videbat diligētius: & moderati imꝑatoris officiū. Et quantū verbis ph̓s p̄ciꝑe ſtuduerat: tm̄ re ipſa vir ſtrenuus p̄ſtare elabo­rabat. Eo euenit vt imꝑatoriis artibus nō inferior euaderet: quā qui vnqͣꝫ ampliſſimi fuerūt. Quid igit̉ ꝑ bibet: parē nobis induſtrie fructū. laboriſqꝫ ꝑare: ſi tanto nos ſtudio imitemur Cice. oratorē: quāta ille dili­gentia xenophontis imꝑatore. Que cū ita ſint. nulla nos rō defendere poterit: ne non indigni videamur laudibus eloquētiæ: ſi hoc nobis negliget̉ opus: ex quo tm̄ oratorie facultatis ꝑcipiat̉: quantū ex eo ꝑci­pi pōt: qͦ nullū ne Cice. quidē Cicero ipſe teſtat̉ eſſe p̄ſtātius. Poſtremo hic liber eſt: ꝗ quātū nobis placue rit: tantū nos ꝓfeciſſe ſciamus& quēadmodū Cicero voluit in huiꝰ libri dignitate ſuū de dicēdo iudiciū ꝑiclitari: ita nos: quicꝗd de illo iudicauerimus: eruditōis noſtræ teſtimoniū eſſe putemus. Finis Præfationis.