LIBER PRIMVS FO. IIIMARCI TVLLII CICERONIS ADQuintum fratrem in libros de oratore præfatioOGITANTI MIHI SEpenumero& memoria vetera repetēti: ꝑbeati fuiſſe Quinte frater illi videri ſolent quiin optima repub. cuꝫ& honoribus& rerum geſtarum gloria florerent. eum vite curſumtenere potuerūt: vt vel ī negocio ſine periculo: velin ocio cū dignitate eē poſſent. Ac nūc quidē mihi quoqꝫ initiū reꝗeſcēdi: atqꝫ animū ad vtriuſqꝫnoſtrū præclara ſtudia referēdi fore iuſtū.& ꝓpeab oībus cōceſſum arbitrarer. ſi infinitus forēſiūrerum labor.& ambitiōis occupatio decurſu honorū etiā ętatis flexū cōſtitiſſet: quā ſpem cogitationū: et conſilioꝝ meorum: cum graues coniumtempoꝝ: tum varii noſtri caſus fefellerunt. NamOMNIBONI LEONICENI RHETORIS CLARISSIMI IN MARCI TVLII ORATOREM AD QV. FRATREM: COMMENTARIVM FOELICITER INCIPIT.OGITANTI MIHI Sæpenumero. Quæ in principiis librorū requiri ſolent: ea breuiterlibanda cenſuimus: vitam ſcriptoris: intentionem ſcribentis: titulum libri: numerum librorum:cui parti philoſophiæ hoc opus ſubiiciatur. Vita ſcriptoris varios paſſa eſt euentus. Nam cumpoſt ſtudia ad rē. ſe cōtuliſſet: fortuna magis ac magis agitatus eſt. In quē nūqͣꝫ deſtitit ſeuie: priuſqͣꝫ vrbe: quam fuerat tutatus:caruerit. Intētio ſcribētis eſt: ꝑfectū oratorēinſtituere:& ipſa materia eſt de oratoris inſtitutōe. Titulus ē. M. Tulli Ciceronis deofficio:& inſtitutōne oratoria liber primusincipit. Volumina oīa ſunt tria: vt ipſe etiaꝫteſtat̉ in epl̓a ad Lētulū: quæ eſt: Qd̓ rogasvt tibi mea ſcripta mittā. Partī aūt ph̓ie ſubiicit̉: q̄ ſermocinalis appellat̉. Omnis nāqꝫph̓ia diuidit̉ in phiſicā.i. in naturalē: æthicāmoralē: logicā ſermocinalē. Si ꝗs forte querat: quo tꝑe editū fuerit hoc opus? cōſtat fuiſſe ſcriptū eo tꝑe quo. P. Lentulus ſuæ prouinciæ adminiſtrationē gereret& ante ciuilia bella Ceſaris& Pompeii:& anteqͣꝫ Craſſus ꝓficiſcereret̉ in parthiam. Cogitanti: inoībus ꝓœmis hoc ſeruari ſolet: vt auditores dociles: beniuoli:& attenti reddant̉. Beniuolentia igit̉ primū captat a ꝑſona ſui: cūſua incōmoda referat:& ea cæterorū ſuæ ꝓfeſſionis cōmodis cōꝑat. Nā pleriſqꝫ oratoribus licuit in repu. bn̄ cōſtituta cū trāqͥllitate viuere: vt Pericli: vt Socrati. qd̓ nō ita ſibi eueniſſe conquerit̉. Dicit em̄ ſe nullis occupationibus. nulliſqꝫ ꝑiculis impeditū fuiſſe: quin morē fratri ſuo gereret: Nam didicimus in arte: beniuolentiā a noſtra ꝑſona contrahi: ſi noſtra incōmoda ꝓferimus: quibus impediti nihilominus in officio ꝑſiſtimus. Cogitanti:bene cogitanti& nō conſideranti: nam cogitamus p̄ſentia: cōſideramus futura: repetimus p̄terita. Quarea ſyderibus tractum eſt cōſiderare: quia futura ꝑſpicimus. Nunc vero cū ſcriberet: p̄ſentia cogitabat: ſimul& p̄terita: quare ſubiicit. Et memoria vetera repetēti: ac ſi diceret. antiquū reipu. ſtatum memoria repetenti. In optima republica. i. in repu: bene cōſtituta.i. in optimatum repu. Ariſtocraciam dicit: in qua optimates omnes rempu. tractant. nam reſpu. omnes aut ſunt ſub ariſtrocatia.i. ſub optimatū adminiſtratiōe: autſub Dimocratia.i. ſuo populi potentia: aut ſub Monarchia. i. ſub vnius principis adminiſtratione. Quæquoquo modo florerent.i. quocunqꝫ modo florerent: infinite poſitum eſt: videlicet vel bello: vel pace: veldomi: vel militiæ. Et honoribus: ad magiſtratum hoc ꝑtinet.ſ. ad ædilitatē: p̄turam&c. Gloria reꝝ geſtarum: res geſtas(vt ante diximus)& bello& pace conſequi poſſumus. Vt vel in negocio: quod ocium ꝑpaucis cōceditur: ſed multo minus ipſi Ciceroni. Hoc etiam cōqueritur Salu. in Catilinario: ſed ego inꝗtadoleſcentulus initio ſicuti pleriqꝫ a ſtudio ad rempu. delatus ſui ibiqꝫ mihi multa aduerſa fuere. nam ꝓpudore&c. Deinde ſubiungit. Igitur vbi animus ex multis miſeriis atqꝫ periculis requieuit.& mihi reliquam ætatem a repu. ꝓcul habendam decreui. nō fuit cōſilium ſocordia atqꝫ deſidia bonum ocium cōterere.& reliqua. Negociū aūt cum dignitate. eſt reipu. adminiſtratio.& amicorum defenſio: rurſus in ſenatu ſnīam dicere:& in foro cauſas agere. Ac mihi tp̄s: videlicet cum Catiline cōiurationem diſſoluiſſet: ſperabat ſe tale ocium cōſecutum eſſe. Præclara ſtudia: ſine dubio intelligit ſtudia lr̄arū:& p̄cipue philoſophieSi infinitus: Exponit quod ante dicebamus.ſ. negocium cum dignitate. Rerum forenſium: quæ ad cauſidicos ꝑtinent: nam intelligit cauſas quæ agunt̉ in foro. Ambitionis: in petendis magiſtratibus: quos cūambitione candidati petebant. Eſt aūt medium vocabulum: nam ambitio aliqn̄ honeſta eſt: cum p̄ſertim ſine largitione fit: alioꝗn crimen ambitus incurrit̉: nam ambitus eſt ipſius rei crimē: ambitio vero eſt actioipſa. Conſtitiſſet: firmatus eſſet& ſtetiſſet. Virgi. Et paribus Cyllenius alis conſtitit. Curſu honorum ꝗafere ꝑ oēs magiſtratus& honores cucurrerat Cicero. nam fuit Augur: ædilis: queſtor: p̄tor. p̄fectus totiuſAſiæ:& cōſul cum L. Anthonio in vrbe. Flex ætatis: declinante ætate ad ſenectutem. Quā ſpem. vt aliqn̄ requieſcere poſſem. Cum.i. partim. Cōium tempoꝝ: videlicet defenſiones ciuiles: in quibus maximocum labore ſe exercuit:& p̄cipue tempore Catillinæ. Noſtri varii caſus: quia ne tribunitio furori ciues:&rempu. obiiceret cicero: vrbe diſceſſit ſponte: cum poſt conſulatum ſuum inimicitias. P. Clodii incurrita 3
