Seite
LIBER rem legem laudando audaciamqꝫ confutet eius. qui quum palam contrafecerit. idqꝫ fateatur. vt ſit tamen. factumqꝫ defendat. Deinde infirmet defenſionem quū aduerſarius aliud voluiſſe aliud ſen­ſiſſe ſcriptorem. aliud ſcripſiſſe dicat. non eſſe deferendum a quoquam potius latoris ſenſum quā a lege explicari cur ita ſcripſerit. ſi ita non ſenſerit: Cur quū ea q̄ plane ſcripta ſunt neglexerit. an nuſqͣꝫ ſcripta ſint proferat: Cur prudentiſſimos in ſcribendo viros ſumme ſtulticia putet eſſe damnādos. Quid impedierit ſcriptorem. quo minus exciperet illud quod aduerſarius tanqͣꝫ ſi exceptum eſſet. ita dicit ſe ſecutum? Vtetur exemplis his quibus idem ſcriptor aūt ſi id nō poterit: quibus alij quod excipiendum putarint exceperint. Quærenda etiam ratio eſt ſiqua poterit inueniri. quare nō ſit ex­ceptū aūt iniqua lex aūt multis futura dicetur. aut alia cā obtemꝑandi: aut abrogandi diſſentire ad­uerſarij vocem atqꝫ legis. Deinde amplificanda cauſa. de conſeruandis legibus. de ꝑiculo publicarū rerum priuatarumqꝫ: tum alijs locis. tum in ꝑorando maxime grauiter erit vehementerqꝫ dicendū. Ille autem qui ſe ſententia legis& voluntate defendet in conſilio. atqꝫ in mente ſcriptoris nō in ver­bis ac litteris vim legis poſitam eſſe defendet. quodqꝫ nihil exceperit in lege laudabit. ne diuerticula peccatis darētur. atqꝫ vt ex pacto cuiuſqꝫ legis iudex mentem interprætaretur. Deinde erit vtendum exemplis. in quibus omnis equitas perturbetur ſi verbis legum. ac nō ſententus pareat̉. Deinde ge nus eiuſmodi calliditatis& calūnia retrahatur in odium iudicis quū quadam inuidioſa querela.& ſi incidet imprudentia delictum cauſa quare non ad fletum. ſed ad caſum neceſſitateme ꝑtineat. Qd̓ genus paulo ante attigimus erit eiſdem equitatis ſententis cōtra acerbitatem verboꝝ deprecandū. Si ſcripta inter ſe diſſentirent tanta ſeries artis eſt.& ſicut inter ſe ſunt pleraqꝫ connexa:& apta. vt q̄ paulo ante præcepta dedimus ambigui. quæqꝫ proxima ſententia.& ſcripti. eadem ad hoc genus ca tercium referant. Nam quibus locis in ambiguo defendimus eam ſignificationē quæ nos adiuuat eiſdem in contrariis legibus noſtra lex defendenda eſt. Deinde eſt efficiendū vt alterius ſcripti ſentē tiam. alteribus verba defendamus. Itaqꝫ modo de ſcripto ſententiaqꝫ p̄cepimus. eadem huc omnia tranſferimus. Superioꝝ epilogatio. Expoſite ſunt tibi omnes oratoriæ partitiones. quæ quidem ē media illa noſtra academia floruerūt. Neqꝫ ſine ea aūt inueniri: aut intelligi. aut tractari pn̄t. Nam& partiri ip̄m.& diffinire.& ambigui partitiones diuidere& argumentoꝝ locos noſſe.& argumenta­tionem ip̄am concludere& videre. quæ ſumenda in argumento ſunt. ꝙqꝫ ex his que ſumpta ſunt ef ficiātur.& vera a falſis veriſimilia ab incredibilibus diiudicare ⁊ diſtinguere.& aut male ſumpta aut male concluſa rep̄hendere.& eadem vel anguſte diſſerere ē dyalectici qui appellant̉. vel vt oratorē de cet late expromere illius exercitationibus.& ſubtiliter diſputandi& copioſe dicēdi artis eſt. De bo­nis vero rebus& malis. æquis& iniquis& inutilibus honeſtis: turpibus quā poteſt habere orator ſine illis maximaꝝ artibus facultatem. aut copiam. Quare hec tibi ſunt mi Cicero que expoſui. qua­ſi indicia illoꝝ fontiū ad quos ſi nobis eiſdem ducibus alijſue ꝑueneris. tum& ipſa melius.& multo maiora alia cognoſces. C. Ego vero ac magno quidem ſtudio mi pater: multiſqꝫ ex tuis p̄clariſſimis muneribus nullum maius expecto. Marci Tulli Ciceronis de partitione arthis re­torice ad filiū ſuū Ciceronem liber finit. MARCI TVLLII CICERONI CLARISORATORIBVS. VMe Cilicia decedens Rhodū veniſſem:& eo mihi de Qu. Hortenſi morte eſſet ala­tum. opinione omniū maiorē animo cœpi dolorem. Nam& amico amiſſo. quū conſue­tudine iocūda. tum multoꝝ officioꝝ cōiūctione me priuatū videbam.& interitu talis au­guris dignitatem noſtri collegii diminutā dolebā. qua in cogitatōne& cooptatū me ab eo collegiū recordabat. in quo iuratus iudiciū dignitatis me fecerat.& in auguratum ab eodem. Exquo augurū inſtitutis in parentis eū loco colore debebā. Augebam etiā moleſtiam ꝙ ma gna ſapientiū ciuiū. bonoꝝqꝫ penuria: vir egregius coniunctiſſimuſqꝫ mecū conſilioꝝ oīm ſocietate alieniſſimo rei. tempore extinctus.& auctoritatis.& prudentie ſue triſte nobis deſiderium reliq̄rat Dolebāqꝫ ꝙ nō vt pleriqꝫ putabāt aduerſariū. aut obtrectatorē laudū meaꝝ: ſed ſociū potius.& con­ſortē glorioſi laboris amiſerā. Etem̄ ſi in leuiorū artiū ſtudio memorie ꝓditū ē. poetas nobilio poeta rū equaliū morte doluiſſe. quo tādem aīo eius interitū ferre debui. cū quo certare erat glorioſius qͣꝫ omnino aduerſarium non habere. quū preſertim non modo nūqͣꝫ ſit. aut illius a me curſus impeditꝰ aut ab illo meus. ſed contra ſemper alter ab altero adiutus:& cōmunicādo.& monendo.& fauendo. Sed quoniā perpetua quadam fœlicitate vſus ille ceſſite vita ſuo magis. qͣꝫ ſuorū ciuiū tꝑe.& tū occi­dit. quū lugere facilius rē. poſſet ſi viueret quā iuuare. Vixitqꝫ tamdiu quā licuit in ciuitate bn̄ bea­teqꝫ viuere noſtro incōmodo detrimentoqꝫ. ſi eſt ita neceſſe doleamus. illius vero mortis oportuni­tatem beniuolētia potius. quā miſericordia proſequamur vt quotiēſcūqꝫ de clariſſimo& beatiſſimo viro cogitemus. illum potius. quā noſmetip̄os diligere videamur. Nā ſi id dolemus. qd̓ eo non iam frui nobis nō licet. nr̄m ē id malū. qd̓ modice feramus. ne id nō ad amiciciā ſed ad domeſticā vtilitatē referre videamur. Sin tanquā illi ip̄i acerbitatis aliquid acciderit angimur nō ſummā eius fœlicitatē nō ſatis grato aīo interp̄tat̉. Et.n. ſi viuere. Qu. Hortenſius cetera fortaſſe deſideraret vna cū reliqꝫ bonis& fortibus ciuibus. Hūc aūt& p̄ter ceteros aut cum paucis ſuſtineret dolorē quū forū. p. r. qꝛ fuiſſet qͣſi theatrū illius ingenii voce erudita.& romanis greciſqꝫ auribus digna ſpoliatū atqꝫ orbatū