Seite
Queſtio.I. XII. vltimum finem. Pͣ. Intentio reſpicit finem ẜm ꝙ eſt terminus: vt dictū ē: ſꝫ terminꝰ hꝫ rōnē vltimi finis. gͦ ītē­tio ſemꝑ reſpicit vltimū fineꝫ. Pͣ. Sic̄ ītētio reſpicit fi­nem: ita ⁊ fruitio. ſꝫ fruitio ſemꝑ ē vltimi finis. gͦ ⁊ ītētio. Sꝫ ꝯͣ. vltimꝰ finis hūanaꝝ volūtatū ē vnꝰ.ſ. btītudo: vt ſupra dcm̄ ē: ſi igit̉ ītētio eſſꝫ tm̄ vltimi finis: nō eēt diue ſe hoīuꝫ ītētōes: qd̓ pꝫ eē falſū. Rn̄º. dd̓ꝫ ꝙ ſic̄ dictuꝫ eſt: intentio reſpicit finē ẜm ꝙ eſt terminꝰ motus reſpectu volūtatis: motū āt p̄t accipi terminꝰ dupl̓r. Uno mō ipſe terminꝰ vltimꝰ ī quo ꝗeſcit̉: ꝗ ē terminꝰ totiꝰ motꝰ. Alio­aliquod mediū qd̓ eſt pͥncipiū vnius partis motus ⁊ finis vel terminꝰ alteriꝰ. ſicut in motu quo itur de. a. in. c. ꝑ. b. c. eſt terminus vltimus. b. aūt terminus: ſed nō vltimus: ⁊ vtriuſqꝫ pōt eſſe intentio. vn̄ ⁊ ſi ſemꝑ ſit finis: nō tn̄ oꝫ ꝙ ſemper ſit vltimi finis. Ad pͥᵐ ergo dd̓m: ꝙ ītentio cor dis dicit̉ clamor ad deū: nō ꝙ deus ſit ob̓m ītentiōis ſem­per. ſed qꝛ eſt intentiōis cognitor: vel qꝛ cū oramꝰ intentio­nem noſtrā ad deū dirigimꝰ: q̄ ꝗdeꝫ ītentio vim clamoris hꝫ. Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ terminꝰ hꝫ rōneꝫ vltimi finis: ſꝫ nō ſemꝑ vltimi reſpectu totius: ſꝫ qn̄qꝫ reſpectu alicuiꝰ ꝑtis. Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ fruitio importat ꝗdem ꝗēteꝫ q̄ eſt in fi­ne: qd̓ ꝑtinet ſolū ad vltimum finē: ſed ītentio īportat mo­tum in finem: non aūt in ꝗētem. vn̄ non eſt ſimilis ratio. Ad tertium ſic ꝓceditur. Uidet̉ ꝙ non poſ­ſit aliꝗs ſimul intendere plura: dicit n. Aug. in libro de ſer. do. ī monte: ꝙ non pōt hō ſi­mul intendere deū ⁊ cōmoduꝫ corporale. ergo pari rōne neqꝫ aliqua alia duo. Pͣ. Intentio noīat motū volūtatis ad terminū: ſed vnius motus non poſſūt eē plures termi ni ex vna parte. ergo volūtas nō poteſt ſimul multa inten dere. Pͣ. Intentio p̄ſupponit actū rōnis ſiue ītellectus: ſed non contingit ſimul plura ītelligere ẜm ph̓m. ergo etiā neqꝫ contingit ſimul plura intendere. Sed ꝯͣ. Ars imi­tatur nam: ſed na ex vno inſtr̄o intendit duas vtilitates: ſic̄ lingua ordinatur ad guſtū ⁊ ad locutionem: vt dicit̉ ī.3. de anima. ergo pari rōne ars vel rō p̄t ſimul aliꝗd vnum ad duos fines ordinare: ⁊ ita pōt aliꝗs ſimul plura intendere Rn̄º. dd̓m ꝙ aliqͣ duo pn̄t accipi dupl̓r: vel ordinata adinuicem: vel non ordinata: ⁊ ſiquidem adinuiceꝫ fuerit ordinata: manifeſtū eſt ex p̄miſſis ꝙ homo pōt ſimul mul ta intendere. Eſt enī intentio non ſolū finis vltimi: vt dcm̄ eſt: ſꝫ etiā finis medij. ſimul āt intendit aliquis ⁊ finem ꝓ­ximū ⁊ vltimū. ſicut confectioneꝫ medicine ⁊ ſanitatem. Si āt accipiant̉ duo adīuiceꝫ n̄ ordinata: ſic etiā ſimul hō p̄t plura ītendē: qd̓ pꝫ ex hoc ꝙ homo vnū alteri p̄eligit: qꝛ meliꝰ eſt altero. Inter alias āt ꝯditiōes ꝗbꝰ aliꝗd eſt me­lius altero: vna eſt ꝙ ad plura valet: vn̄ pōt aliꝗd p̄eligi al teri ex hoc ꝙ ad plura valet. ⁊ ſic manifeſte hō ſimul plu­ra intendit. Ad pͥᵐ ergo dd̓m ꝙ Aug. ītelligit hominē n̄ poſſe ſil̓ deū ⁊ cōmodū tꝑale intendere: ſic̄ vltimos fi­nes: qꝛ vt ſupra on̄ſuꝫ ē: n̄ pn̄t eē plures fines vltimi vnius hoīs. Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ vnius motꝰ poſſūt ex vna ꝑte eē plures termini ſi vnꝰ ad aliū ordinet̉: ſed duo termini ad­īuicē n̄ ordinati ex vna ꝑte vniꝰ motꝰ eē n̄ pn̄t. Sꝫ tn̄ cō­ſiderādū ē: ꝙ id qd̓ n̄ ē vnū ẜꝫ rem pōt accipi vt vnū ẜm rōnem. Intētio āt ē motꝰ volūtatis ī aliꝗd p̄ordinatū ī rōe ſic̄ dem̄ ē: ⁊ iō ea q̄ ſūt plura ẜm rem pn̄t accipi vt vnꝰ ter­minus ītentōis: ꝓut ſūt vnū ẜm rōnem: vl̓ qꝛ aliqͣ duo cō currunt ad integrādū aliꝗd vnū: ſic̄ ad ſanitatē ꝯcurrūt ca­lor ⁊ frigꝰ cōmenſurata: vl̓ qꝛ aliqua duo ſub vno cōi ꝯti­nent̉ qd̓ p̄t eſſe intentū: puta acꝗſitio vini ⁊ veſtis cōtinet ſub lucro ſic̄ ſub quodā cōi. vn̄ nihil ꝓhibet qn̄ ille ꝗ inten­dit lucrum ſimul hec duo intendat. Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ ſic̄ in primo dictum eſt. contingit ſimul plura intelligere inqͣꝫ tum ſunt aliquo modo vnum. Ad quartum ſic proceditur. Uidetur ꝙ n̄ ſit vnus ⁊ idem motꝰ ītentio finis: ⁊ voluntas eiꝰ qd̓ eſt ad fineꝫ. dic̄. n. Aug. in. 10º. de tri. ꝙ voluntas videndi feneſtrā fineꝫ hꝫ feneſtre viſionē­⁊ altera eſt voluntas per feneſtrā videndi tranſeuntes. ſꝫ hoc ꝑtinet ad intentioneꝫ ꝙ veliꝫ vidē trāſeūtes ꝑ feneſtrā hꝫ āt ad volūtatem eius qd̓ eſt ad finem ꝙ velim videre feneſtram. ergo alius eſt motus voluntatis intentio: ⁊ ali voluntas eius qd̓ eſt ad finem. Pͣ. Actus diſtinguunt̉ ẜm ob̓a: ſed finis ⁊ id quod eſt ad finem ſunt diuerſa ob̓a. ergo alius motus voluntatis eſt intentio finis ⁊ voluntas ei qd̓ eſt ad finem. Pͣ. Uoluntas eius qd̓ eſt ad finem dr̄ electio: ſed non eſt idem electio: ⁊ intentio. ergo nō eſt idem motꝰ intentio finis cum volūtate eiꝰ qd̓ eſt ad fineꝫ. Sꝫ ꝯͣ eſt ꝙ id qd̓ eſt ad fineꝫ ſe habet ad finem vt me­dium ad terminuꝫ: ſed idem motus eſt ꝗ ꝑ mediū tranſit ad terminū in rebus nālibus. ergo ⁊ in rebus voluntarijs idem motus eſt intentio finis ⁊ volūtas eius qd̓ eſt ad fi­nem. Rn̄º. dd̓m: ꝙ motus voluntatis in finem: ⁊ in id qd̓ eſt ad finem poteſt conſiderari dupl̓r. Uno modo ẜꝫ ꝙ volūtas in vtrūqꝫ fertur abſolute ⁊ ẜm ſe: ⁊ ſic ſūt ſim pliciter duo motus volūtatis in vtrunqꝫ. Alio modo pōt cōſiderari ẜm ꝙ volūtas fertur ī id quod eſt ad fineꝫ ꝓpi finem. ⁊ ſic vnꝰ ⁊ ideꝫ ſub̓o motꝰ volūtatis eſt tendens ad finem ⁊ in id quod eſt ad finem. Cū enim dico volo me­dicinam propter ſanitatem: non deſigno niſi vnum motū volūtatis: cuius rō eſt: qꝛ finis ratio eſt volendi ea que ſūt ad finem: idem aūt actus cadit ſuꝑ obiectū ⁊ ſuꝑ rationē obiecti. ſicut eadeꝫ viſio eſt coloris ⁊ luminis: vt ſupra di­ctū eſt: ⁊ eſt ſil̓e de intellectu: ꝗ ſi abſolute pͥncipiū ⁊ cōclu­ſioneꝫ ꝯſideret: diuerſa ē ꝯſideratio vtriuſqꝫ: ī hoc āt ꝙ cō cluſiōi ꝑꝑ pͥncipia aſſentit eſt vnus actus intellectus tm̄. Ad pͥmum ergo dd̓m: ꝙ Augu. loquit̉ de viſione fe­neſtre: ⁊ viſione tranſeuntiū per feneſtram ẜm ꝙ volūtas in vtrūqꝫ abſolute fertur. Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ finis inquātū eſt res quedam eſt aliud voluntatis obiectū qͣꝫ id qd̓ ē ad finem: ſed inquantum eſt ratio volendi id quod eſt ad fi­nem: eſt vnum ⁊ idem obiectum. Ad 3ᵐ dd̓m: ꝙ mo tus qui eſt vnus ſubiecto poteſt ratione differre ſcd̓ꝫ prin cipium ⁊ finem: vt aſcenſio ⁊ deſcenſio. ſicut dicitur in ter tio phyſicorum. ſic igitur inquantum motus volūtatis fer tur in id qd̓ eſt ad finem: ꝓut ordinat̉ ad finem: eſt electio motus āt voluntatis ꝗ fertur in finem ẜm ꝙ acquiritur ꝑ ea que ſunt ad finem: vocat̉ intentio. cuius ſignuꝫ eſt ꝙ ī­tentio finis eſſe poteſt etiam nondum determinatis his q̄ ſunt ad finem quorum eſt electio. Ad quintum ſic proceditur. Uidet̉ ꝙ bru­ta animalia intendāt finem. nā eniꝫ in his que cognitione carent: magis diſtat a rōnali na qͣꝫ naͣ ſenſitiua q̄ eſt in animalibꝰ brutis. ſꝫ naͣ intēdit finem etiam in his que cognitione carent: vt probat̉ in. 2. phyſi­coꝝ. ergo multo magis bruta animalia intendunt finem. Pͣ. Sicut intentio eſt finis ita ⁊ fruitio: ſed fruitio cōue­nit brutis animalibus: vt dictum eſt. ergo ⁊ intētio. Pͣ­Eius eſt intendere finem cuius eſt agere ꝑꝑ finem: cuꝫ ī­tendere nihil ſit niſi in aliud tendere: ſed bruta aīalia agunt propter finem: mouetur enim animal vel ad cibum que­rendum: vel ad aliquid hmōi. ergo bruta aīalia ītendunt finem. Sꝫ ꝯͣ. Intentio finis importat ordinationem ali­cuius in finem quod ē rationis. cum igitur bruta animalia non habeant rationem: videtur ꝙ non intendant finem. Rn̄º. dd̓m: ꝙ ſicut ſupra dictuꝫ eſt: intendere eſt ī alid̓ tedere: qd̓ quidem eſt ⁊ mouētis ⁊ moti: ẜꝫ quidem igit ꝙ dicitur intendere fineꝫ id quod mouet̉ ad fineꝫ ab alio: ſic naͣ dicit̉ intendere finem: quaſi mota ad ſuum finem a deo: ſicut ſagitta a ſagittante: ⁊ hoc modo etiam bruta ani­malia intendūt fineꝫ inquātū mouent̉ inſtinctu naͣli ad ali­quid. Alio modo intendē finem eſt mouentis: ꝓut.ſ. or­dinat motum alicuius: vel ſui: vel alterius in finem qd̓ eſt rationis tm̄: vn̄ ꝑ hunc modum bruta non intendunt fineꝫ quod eſt ꝓprie ⁊ pͥncipal̓r intendere vt dcm̄ eſt. Ad pͥ­mum ergo dd̓m: ꝙ ratio illa ꝓcedit ẜꝫ ꝙ intendere eſt eiꝰ qd̓ mouet̉ ad finem. Ad 2ᵐ dd̓m: ꝙ fruitio nō impor tat ordinationem alicuius in aliquid ſicut intentio: ſed abſo­lutam ꝗētem in fine. Ad 3ᵐ dd̓ꝫ ꝙ bruta animalia mo­uent̉ ad finem: non quaſi conſiderantia: ꝙ ꝑ motum ſuuꝫ poſſunt conſequi finem: qd̓ eſt proprie intendentis: ſꝫ qͣſi ꝯcupiſcētes ſinem naͣli inſtinctu mouent̉ ad finem qͣſi ab alio mota: ſicut ⁊ cetera que mouentur naturaliter.