Queſtio. XXIII. 27 cultatem mali ſuperandi. ideo paſſiōes iraſcibilis oēs ter minant̉ ad paſſiones concupiſcibilis. ẜm hoc etiam pa­ſiones que ſunt in iraſcibili conſequitur gaudium triſtitia que ſunt in concupiſcibili. Ad ſcd̓m dd̓m: odium vi­tioruꝫ attribuit Hiero. iraſcibili non ꝑꝑ rōnem odij que prie cōpetit ꝯcupiſcibili: ſed ꝑꝑ īpugnationē que ꝑtinet ad iraſcibilem. Ad 3ᵐ dd̓ꝫ bonū inquantum eſt delecta bile mouet ꝯcupiſcibilē: ſed ſi bonum habeat quandā diffi­cultatem ad adipiſcendū: ex hoc ipſo hꝫ aliquid repugnās ꝯcupiſcibili: ideo neceſſarium fuit eſſe aliquā potentiam que in id tenderet. eſt eadem de malis. hec poten­tia eſt iraſcibilis. vnde ex conſequenti ſpēs concupiſcibilis iraſcibilis ſpecie differunt. Ad ſecundū ſic ꝓcedit̉. Un̄ contrarietas paſſionū iraſcibilis ſit niſi ẜꝫ contrarietatem honi mali. Paſſiones.n. iraſcibilis ordi­nant̉ ad paſſiones concupiſcibilis: vt dcm̄ eſt. ſed paſſiōes ꝯcupiſcibilis non contrariantur niſi ẜm contrarietateꝫ bon­ mali: ſicut amor odiuꝫ: gaudiū triſtitia. ergo nec pa­ſiones iraſcibilis.. Paſſiōes differūt ẜꝫ obiecta: ſicut motus ẜm terminos: ſed contrarietas eſt in motibu­niſi ẜm contrarietateꝫ terminoꝝ. vt pꝫ ī. 5. phyſicoꝝ. ergo neqꝫ ī paſſionibus eſt cōtrarietas paſſionū niſi ẜm contra rietatem obiectoꝝ. obiectum aūt appetitus eſt bonuꝫ vel malū. ergo nulla potentia appetitiua pōt eſſe contrarietas paſſionuꝫ. niſi ẜm contrarietatem boni mali.. Oīs paſſio aīe attenditur ẜm acceſſum receſſum: vt auicenna dic̄ in. 6. de nalibus: ſꝫ acceſſus cauſat̉ ex rōne boni: receſ­ſus āt ex rōne mali. qꝛ ſicut bonū eſt qd̓ oīa appetunt: vt dr̄ in primo ethicoꝝ: ita malū ē qd̓ oīa fugiūt. ergo ꝯͣrietas in paſſionibꝰ aīe pōt eſſe niſi ẜm bonū malū. Sꝫ ꝯͣ. timor audacia ſunt ꝯͣria. vt pꝫ in. 3. ethicoꝝ: ſꝫ timor audacia differūt ẜm bonū malū. qꝛ vtrūqꝫ eſt reſpe­ctu aliquoꝝ maloꝝ. ergo non oīs ꝯtrarietas paſſionū iraſci bilis ē ẜm ꝯͣrietatē boni mali. Rnº dd̓ꝫ paſſio qui dam motus eſt vt dr̄ in. 3. phyſicoꝝ. Unde oꝫ ꝯͣrietatem paſſionū accipere ẜm ꝯͣrietatē motuū vel mutationū. Eſt āt duplex ꝯtrarietas in mutationibus motibꝰ: vt dicit̉ §. phyſicoꝝ: vna ꝗdem ẜm acceſſum receſſuꝫ ab eodeꝫ termino: ꝗdē ꝯtrarietas eſt ꝓprie mutationū.i. gn̄ationis eſt mutatio ad eſſe: corruptionis eſt mutatio ab eſſe: alia aūt ẜm ꝯtrarietatē terminoꝝ ꝓprie ē ꝯtrarietas mo­tuū: ſicut dealbatio ē motus a nigro ī albū opponit̉ den­gratiōi ē motus ab albo in nigrū. Sic igit̉ in paſſionibus aīe duplex ꝯtrarietas inuenit̉. Una ꝗdē ẜm contrarietateꝫ obiectoꝝ.ſ. boni mali. Alia v̓o ẜm acceſſum receſſum ab eodē termino. In paſſionibꝰ ꝗdē ꝯcupiſcibilis inuenit̉ prima ꝯtrarietas tm̄.ſ. eſt ẜm obiecta. In paſſiōibus aūt iraſcibilis inuenit̉ vtraqꝫ: cuius eſt. qꝛ obiectū cōcupiſci bilis: vt ſupra dcm̄ eſt: ē bonū vel malū ſenſibile abſolute. Bonuꝫ āt inqͣꝫtum bonū pōt terminus: vt a quo ſꝫ ſolū vt ad quē. qꝛ nihil refugit bonū īqͣꝫtū bonū: ſꝫ oīa ap petūt ip̄ꝫ. Simil̓r nihil appetit malū īqͣꝫtū hmōi: ſꝫ oīa fu giūt ip̄m: ꝑꝑ hoc malū hꝫ rōnē termini ad quē ſꝫ ſolū termini a quo. Sic igit̉ oīs paſſio ꝯcupiſcibilis reſpectu bo­ni ē: vt in ip̄m: ſicut amor: deſideriū: gaudiū. Oīs v̓o pa­ſio reſpectu mali eſt ab ipſa: ſicut odiū: fuga: ſeu abomina­tio triſtitia. Un̄ in paſſionibꝰ ꝯcupiſcibilis pōt con­trarietas ẜm acceſſuꝫ receſſuꝫ ab eodē ob̓o: ſꝫ ob̓m iraſci bilis eſt ſenſibile bonū vel malū: ꝗdē abſolute: ſꝫ ſub ne difficultatis vel arduitatis: vt ſupra dcm̄ ē. Bonum aūt arduū ſiue difficile hꝫ rōnem vt in ip̄m tendat̉ inqͣꝫtū eſt bonū: qd̓ ꝑtinet ad paſſionē ſpei: vt ab ipſo recedat̉ inqͣꝫ tum eſt arduū difficile qd̓ ꝑtinet ad paſſionē deſꝑationis Simil̓r malū arduū hꝫ rōnem vt vitet̉ inquātuꝫ eſt malū hoc ꝑtinet ad paſſionē timoris: hꝫ ēt rōnē vt in ip̄m ten­dat̉: ſicut ī quoddā arduū qd̓.ſ. aliꝗd euadit ſubiectionē mali: ſic tedit in ip̄m audacia. Inuenit̉ ergo ī paſſionibꝰ iraſcibilis ꝯtrarietas ẜm ꝯtrarietatē boni vel mali: ſicut īter ſpem timorem. Et iterum ẜm acceſſum receſſum ab eodem termino: ſicut inter audaciaꝫ timorem. Et hoc patet reſponſio ad obiecta. Ad tertiū ſic ꝓcedit̉. Uidetur oīs paſſio aīe habeat aliꝗd contrariū. Oīs.n. paſſio aīe. vel eſt in iraſcibili vel ī concupiſcibili: ſicut ſupra dcm̄ ē ſꝫ vtreqꝫ paſſiones hn̄t ꝯͣrietatem ſuo. ergo oīs paſſio aīe hꝫ ꝯtrariū.. Oīs paſſio aīe hēt bonū vel malū obiecto: ſunt obiecta vl̓r appetitiue partis: ſꝫ paſſioni cu ius obiectū eſt bonū opponit̉ paſſio cuius ob̓m eſt malū. ergo oīs paſſio hꝫ ꝯͣrium.. Oīs paſſio aīe eſt ẜm ac­ceſſum vel ẜm receſſum. vt dcm̄ eſt: ſꝫ cuilꝫ acceſſui ꝯtra­riat̉ receſſus. econuerſo. ergo oīs paſſio aīe hꝫ ꝯtrariū. Sꝫ ꝯͣ. ira eſt q̄dā paſſio aīe. ſꝫ nulla paſſio ꝯtraria oppo nit̉ ire: vt pꝫ in. 4. ethi. ergo oīs paſſio hꝫ ꝯtrarium. Rn̄º dd̓m: ſingulare eſt ī paſſione ire pōt hēre ꝯtrariū: neqꝫ ẜm acceſſum: neqꝫ ēt ẜm receſſum: neqꝫ ẜm ꝯtrarietatē boni vel mali. Cauſat̉.n. ira ex malo difficili iaꝫ in iacēte: ad cuius p̄ſentiam neceſſe eſt aut appetitus ſu­cūbat: ſic exit terminus triſtitie eſt paſſio ꝯcupiſcibi lis. aut hꝫ motū ad īuadēdum malum leſiuū qd̓ ꝑtinet ad irā: motu aūt ad fugiēdum habere pōt. qꝛ malū po nit̉ preſens vel p̄teritū: ſic motui ire ꝯtrariat̉ aliqͣ paſ ſio ẜm ꝯtrarietatē acceſſus vel receſſus. Simil̓r ẜm con­trarietatem boni mali. qꝛ malo iam iniacenti opponitur adeptum qd̓ pōt habere rōnem ardui vel diffici­lis: nec poſt adeptionē boni remanet alius motꝰ niſi ꝗeta­tio appetitus in bono adepto: que ꝑtinet ad gaudiū qd̓ eſt paſſio ꝯcupiſcibilis: vn̄ motꝰ ire pōt habere aliquē mo aīe ꝯtrarium: ſꝫ ſolū modo opponit̉ ei ceſſatio a motu­ſicut ph̓s dicit ī ſua retorica: miteſcere opponit̉ ei qd̓ ē iraſci: qd̓ eſt appoſitū ꝯtrarie: ſꝫ negatiue vel priuatiue. hoc pꝫ reſponſio ad obiecta. Ad quartū ſic ꝓcedit. Uidet̉ non poſſint in aliqͣ potētia paſſiones ſpecie dr̄ntes: ꝯtrarie adīuicē. paſſiōes.n. aīe dr̄nt ẜm ob̓a ob̓a āt paſſionū aīe ſūt bonū malū: ẜꝫ quoꝝ dr̄iaꝫ paſſio nes hn̄t ꝯtrarietatē: nulle paſſiōes eiuſdē potētie hn̄teſ ꝯtrarietatē adīuicē dr̄nt ſpē.. Dr̄ntia ſpē ē dr̄ntia ẜꝫ formā ſꝫ oīs dr̄ntia ẜꝫ formā ē ẜꝫ aliquā ꝯtrarietatē. vt dr̄ ī.10. metaphy. paſſiōes eiuſdē potētie ſūt ꝯtrarie dr̄nt ſpē.. oīs paſſio aīe ꝯſiſtat ī acceſſu vel receſ ſu ad bonū vel ad malū: nec̄e vr̄ oīs dr̄ntia paſſionū aīe ſit vel ẜꝫ dr̄ntiā boni vel mali: vel ẜꝫ dr̄ntiā acceſſus vl̓ re ceſſus: vel ẜm maiorē vel minorē acceſſum vel receſſum: ſꝫ prime due dr̄ie īducūt ꝯtrarietatē ī paſſiōibꝰ aīe: vt dcm̄ ē. tertia āt dr̄ntia diuerſificat ſpēm. qꝛ ſic eēt īfinite ſpēs paſſionū aīe. ergo pōt paſſiones eiuſdē potētie aīe differāt ſpē: ſint ꝯtrarie. Sꝫ ꝯtra. amor gaudiuꝫ dr̄nt ſpē: ſūt ī ꝯcupiſcibili: nec tn̄ ꝯtrariāt̉ adīuicē qn̄ poti­us vnū ē alteriꝰ. ſūt aliq̄ paſſiōes eiuſdē potētie non dr̄nt ſpē: nec ſūt ꝯtrarie. Rn̄º dd̓ꝫ paſſiōes dr̄nt ẜm actiua ſūt ob̓a paſſionū aīe. Dr̄ntia āt actiuoꝝ pōt attēdi dupl̓r. Uno ẜm ſpēꝫ vel nam ipſoꝝ actiuoꝝ: ſic̄ ignis dr̄t ab aqͣ. Alio ẜm diuerſaꝫ v̓tutē actiuā: diuerſitas āt actiui vel motiui qͣꝫtū ad v̓tutē mouēdi pōt accipi ī paſſiōi bꝰ aīe ẜm ſimilitudinē agentiū naliū..n. mouens trahit quodāmō ad ſe patiēs: vel a ſe repellit. Trahendo ꝗdem ad ſe tria fac̄ ī ipſo. primo ꝗdē dat ei inclinationē vl̓ ap titudinem: vt ī ip̄m tēdat ſicut corpꝰ leue qd̓ eſt ſurſum dat leuitatem corpori gn̄ato quā hꝫ īclinationē vel aptitu dinē ad hoc ſit ſurſum. Scd̓o ſi corpꝰ gn̄atū eſt extra lo ꝓpriū dat ei moueri ad locū. Tertio dat ei ꝗeſcere in lo­ ꝑuenerit. qꝛ ex eadē aliꝗd ꝗeſcit in loco quā mo uebat̉ ad locū. ſil̓r ītelligendū eſt repulſiōis. In mo tibꝰ āt appetitiue ꝑtis bonū hꝫ qͣſi v̓tutem atractiuaꝫ: ma­ āt v̓tuteꝫ repulſiuā. Bonū ergo primo ī potētia ap petitiua cāt quādā inclinationem: ſeu aptitudinem: ſeu cō­naturalitatem ad bonuꝫ qd̓ ꝑtinet ad paſſionem amoris: cui ꝯtrariū rn̄det odiū ex ꝑte mali. Scd̓o ſi bonū ſit non habitū dat ei motū ad aſſequendū bonū amatū: hoc ꝑtinet ad paſſionem deſiderij vel cōcupiſcentie ex oppo ſito ex parte mali eſt fuga vel abominatio. Tertio ade ptū fuerit bonū dat appetitui ꝗetationeꝫ quādaꝫ ī ipſo bo­no adepto. hoc ꝑtinet ad delectationē vel gaudiū. cui oꝑ D 3