Seite
De PERAECTOORATORE CXLVII leue p̄ſidiū eſt. Ordo.n. verboꝝ efficit numerū ſine vlla apta oratoris induſtria itaqꝫ ſique veteres illi. He rodito& Tuchididē totāqꝫ eam ætatē apte numeroſeqꝫ dixerūt: ea ſi nō numero queſito: ſed verborum collocatione ceciderūt. Forma vero quedā ſunt orationis in quibus ea cōcinitas eſt: vt ſequat̉ numerus neceſſario. Nā quū aūt par pari refert̉: aut cōtrariū contrario opponit̉: aut q̄ ſimiliter cadūt: verba verbis comparantur. Quid ꝙ ita concluditur: plerūqꝫ ſic: vt numeroſe cadat: quo de genere quum de exemplis ſupra diximus: vt hæc quoqꝫ copia facultatem aſſerat: nō ſemper eodē modo deſinendi: nec tamē hæc ita ſunt arcta& aſtricta: vt ea quum velimus laxare nequeamus. Multum intereſt vtrum numeroſa ſit: id eſt ſimilis numerorū: an plane ē numeris cōſtet oratio. alterū ſi ſit intollerabile vitium eſt: alterum niſi ſit diſ ſipata& inculta:& affluēs eſt oratio. Sed qm̄ non modo non frequenter verumētiaꝫ raro in veris cauſis aut forenſibus circumſcripte numeroſeqꝫ dicendū eſt: ſequi videtur vt videamus quæ ſint illa quæ ſupra dixi inciſaqꝫ membra Hæc em̄ in cauſis veris: meximā partē orationis obtinent. Conſtat em̄ ille ambitus & plena comprehenſio: ē fere quatuor partibus quæ membra dicimus: vt& aures impleat:& ne breuior ſit qͣꝫ ſatis ſit: neqꝫ longior quāqͣꝫ vtrūqꝫ nōnunqͣꝫ vel potius ſæpe accidit: vt aut citius inſiſtendū ſit aūt lō gius procedendum: ne breuitas defraudaſſe auris videatur: neue longitudo obtudiſſe: ſed habeo medi ocritatis rationem. Nec em̄ loquor de verſu:& eſt liberior aliquanto or̄o. Equatuor igit̉ quaſi extramē­trorum inſtat uerſuū: quod ſi conſtat fere plena cōpræhenſio. His igitur ſingulis verſibus quaſi nodi ap­parent continuationis: quos in ambitu coniūgimus. Sin membratim volumus dicere infiſtimꝰ idqꝫ quū opus eſt ab iſto curſu inuidioſo facile nos& ſæpe diiungimus. Sed nihil tā debet eſſe numeroſum qͣꝫ hoc quod minime apparet& valet plurimum. Ex hoc genere illud eſt Craſſi: miſſos faciant patronos: ipſi ꝓ deant. niſi interuallo dixiſſet: ipſi prodeant: ſenſiſſet profectus effugiſſe ſenarium: omnino meliꝰ caderet prodeant ipſi: ſed de genere nunc diſputo: cur clandeſtinis conſilijs nos oppungnāt: cur de perfugiis no ſtris copias cōparant cōtra nos: Prima ſunt illa duo quæ inde tertiū illi nos mēbrū ſequit̉ nō longa. Ex duobꝰ em̄ verſibꝰ. i. mēbris ꝑfecta cōprehenſio ē& greci vocat: nos inciſa dicimus de in ſpondeos cadit:& Craſſus quidem ſic plærūqꝫ dicebet: idqꝫ ipſe genꝰ dicēdi maxime probo. Sed quæ inciſim aūt membratim efferuntur ea vel aptiſſime cadere debet: vt eſt apud me domus tibi deerat: ad ha beas pecunia ſuperabat: at agebas: hæc inciſa dicta ſunt quatuor. At membratim quæ ſequntur duo. In curriſti amens in columnas: in alienos inſanus inſaniſti. Deinde omnia tanqͣꝫ crepidine quadaꝫ cōprehē ſione longiore ſuſtinent̉: depreſſam: cecam: iacentem domum pluris qͣꝫ te& qͣꝫ fortunas tuas æſtimaſti: di­choreo finitur. At ſpondeus maximum illud: nam in his quaſi& pungiunculis vti oportet breuitas fa­cit ipſa liberiores pedes. Sepe enim ſingulis vtendū eſt plerumqꝫ binis& vtriuſqꝫ addi pedis pars pōt non fere ternis amplius. Inciſim autē& membratim tractata oratio in veris cauſis plurimum valet max meqꝫ his locis quum aūt arguas aut refellas vt noſtra in corneliana ſecunda. O callidos homines: o rem excogitatam: o ingenia metuenda. Membratim adhuc deinde cæſim diximus. Rurſus mēbratim teſtes dare nolumus: extrema ſequit̉ cōprehēſio: ſed ex duobus mēbris quæ nō poteſt eſſe breuior: quē quaſi noſtrū fefellit: ita nos eſſe facturos. Nec vllū genus eſt dicēdi aūt melius aut fortius: binis aut ternis ferre verbis nonnūqͣꝫ ſingulis: paulo alias pluribus: inter quas variis clauſulis interponit ſe raro numeroſa cō­prehenſio: quā peruerſe fugiens Egeſias: dū ille quoqꝫ imitari Lyſiam vult: alterū pene Demoſthenē ſal tat incidēs particulas:& is quidē nō minus ſētentiis peccat qͣꝫ verbis: vt nō querat quē appellet ineptuꝫ qui illū cognouerit. Sed ego illa Craſſi:& noſtra poſuit vt ꝗ vellet auribus ipſis ꝗd numeroſuꝫ etiam in minimis particulis oratōnis eſſet iudicaret. Et qm̄ plura de numeroſa oratione diximus quā quiſqͣꝫ ante nos nunc de eius generis utilitate dicemus. nihil em̄ eſt aliud Brute quod quidē tu minime omniū igno ras pulchre& oratoria dicere: niſi optimis ſentētiis verbiſqꝫ lectiſſime dicere. Et nec ſentētia vlla eſt q̄ fru­ctum oratori ferat: niſi aꝑte expoſita atqꝫ abſolute nec verboꝝ lumē apparet niſi diligētior collocatoꝝ& horum vtrūqꝫ numerus illuſtrat. Numerus autē ſepe em̄ hoc teſtandū eſt: nō modo non poetice iunctus verumētiā fugiens illū: eiqꝫ omniū diſſimilius nō quin idē ſint numeri nō modo oratorū& poetarū ve­rū omnino loquētiū: deniqꝫ etiā ſonantiū omniū que matiri auribus poſſumus: ſed ordo pedū facit vt id qd̓ ꝓnunciat̉ aūt orationis aut poematis ſimile videat̉. Hanc igitur ſiue cōpoſitione ſiue ꝑfectionē ſiue numerū vocari placet:& adhiberi neceſſe eſt ſi ornate velis dicere: non ſolum quod ait Ariſtoteles& T ophraſtus: ne infinite feratur vt flumen oratio: non vt ſpiritu pronūciantis aut interductu liberari ſed nu mero coacta debet inſiſtere: verumētiā quod multo maiorem habent apta vim qͣꝫ ſoluta. Vt em̄ athletas nec multo ſecus gladiatores videmus nihil ne vitando facere caute: nec petendo vehemēter: in quo nō motꝰ hic habeat paleſtram quandā: vt quicquid in his rebus fiat vtiliter ad puguam: idem ad aſpectum etiā ſit venuſtum: ſic oratio nec plagā grauem facit niſi petitio fuit apta nec ſatis tecti declinat impetū: ni­ſi etiā ī cedēdo quid deceat intelligit Itaqꝫ qualis eorum motꝰ: quos borum mihi videtur oratio qui non claudunt numeris ſentētias: tantumqꝫ ab eſt: ne hic qui ho: aut mag̓ greci vocant: talis ſtrorū inopia: aut ingenii tarditate aūt laboris fuga non ſunt aſſecuti ſolent dicere: eneruet̉ oratio cōpoſi tione verborū vt aliter in ea: nec impetus vllus nec vis eſſe poſſit. Sed magnam exercitationem res flagi­tat: ne quid eorū qui genus hoc ſecuti nō tenuerūt ſimile faciamus: ne aut uerba traiiciamus aperte quo melius aut cadat aut voluat̉ oratio. Quod ſe. L. Cælius antipater in proemio belli punici niſi neceſſario facturum negat. O virum ſimplicem qui nos nihil cœlat: ſapiente qui ſeruiendū neceſſitati putet: ſed hic omnino rudis. Nobis autem in ſcribendo atqꝫ in dicēdo neceſſitatis excuſatio non probatur. Nihil eſ­et neceſſe.& ſi quid eſſet id neceſſe tamen nō erat confiteri. Et hic quidē qui hanc e Lalio ad quem ſcri