Seite
TOPICORVM CL ra cauſa latenter efficitur. etiam ea q̄ fiūt partim ſunt ignorata: partim volūtaria. Nam iacere telum volūtatis eſt. ferire quem nolueris fortune. ex quo aries ille ſubiicit̉ in veſtris actionibus. ſi tellū ma nū fugit magis quam ſecit. Cadunt etiam in ignorationem atqꝫ imprudentiam ꝑturbationes animi tanqͣꝫ ſint voluntaria. Obiurgatione em̄& admonitione deijciūtur. tamen hn̄t tantos motus. vt ea ē voluntaria ſunt. aut neceſſaria interdum. aut certe ignorata videant̉. Toto igitur loco cauſaꝝ expli­cato ex earum differentia in magnis ꝗdem cauſis. vel oratoꝝ. vel phoꝝ magna argumentoꝝ ſuppe­tit copia. In veſtris autem ſi non vberior.& fortaſſe ſubtilior. Priuata em̄ iudicia maximarum quidē rerum in iuriſconſultorum mihi videntur eſſe prudentia. Nam& ad ſunt multum.& adhibentur in conſilio.& patronis diligentibus ad eorum prudentiā confugientibus haſtas miniſtrant. In omni­bus igitur his iudiciis. quibus ex fide bona ē additum. vbi vero etiam. vt inter bonos bn̄ agier opor tet. Imprimiſqꝫ in arbitrio rei vxoria in quo eſt ꝗd eis melius æquiuſue. parati eſſe debent. Illi em̄ do lum malum: illi fidem bonam. illi equū bonū. illi quid ſocium ſocio. Quid em̄ qui negocia aliena cu­raſſet. ei cuius ea negocia fuiſſent? Quid eū qui mandaſſet ei cui mandatum eſſet alterum alteri præ ſtare oporteret: quid virum vxori: quid vxorem viro tradiderūt: Licebit igit̉ diligenter cognitis ar­gumentoꝝ locis. non modo oratoribus& phis. ſed iuris etiam peritis. qm̄ de conſultationibus ſuis diſputare. coniūctus huic cauſaꝝ loco. Locus ille eſt qui efficitur ex cauſis. vt em̄ cauſa effectum indi­cat. ſic quod effectum ē quæ fuerit cauſa demonſtrat. hic locus ſuppeditare ſolet oratoribus& poe­tis. ſæpe etiam phis. ſed his qui ornati:& copioſe loqui pn̄t. mirabilem copiā dicendi quū denūciant quid ex quaqꝫ re ſit futurum. Cauſaꝝ em̄ cognitio cognitionem euētorum facit: reliquus eſt comꝑa­tionis locus. cuius genus& exemplū ſupra poſitum ē. vt cæterorum nūc explicanda tractatio ē. Co­parātur igitur om̄ia quæ aut maiora. aut minora. aut paria dicūtur. In quibus expectātur hæc nume­rus. ſpecies. vx. q̄dam etiam ad res aliquas affectio. Numero ſic comparabūtur. vt plura bona pau cioribus bonis anteponātur. pauciora mala malis pluribus. diuturniora bona breuioribus: longe& late peruagata anguſtiis: ex quibus plura bona ꝓpagentur quæqꝫ plures mutentur& faciant. Specie aūt comꝑantur. quæ ꝓpter ſe expetenda ſunt his q̄ ꝓpter aliud.& vt innata atqꝫ inſita adſumptis& aduenticis. integra contaminatis. iocūda minus iocundis. honeſta ipſis etiam vtilibus. ꝓcliuia labo rioſis. neceſſaria nō neceſſariis: ſua alienis. rara vulgaribus: deſiderabilia his ꝗbus facile carere poſ ſis. perfecta inchoatis. tota partibus. rōne vtentia rōnis expertibus. volūtaria neceſſariis: animata in­animatis: naturalia nō naturalibus. artificioſa non artificioſis. Vis aūt in comꝑatione ſic cernit̉. effi­ciens cauſa grauior quā non efficiēs: quæ ſe ipſis contenta ſunt meliora quā que egent alijs. quæ in noſtra quā quæ in aliorū poteſtate ſunt. ſtabilia incertis. que eripi non poſſunt his que pn̄t. Affectio autem ad res aliquas eſt hmōi principiū cōmoda maiora quam reliquorū. itemqꝫ quæ iocundiora. q̄ pluribus probata. quæ ab optimo quoqꝫ laudata. Atqꝫ vt hæc in comꝑatione meliora. ſic deteriora q̄ bis contraria. Pariū autem comparatio. nec elationem habeat. nec ſummiſſionem. eſt enim equalis. Multa autem ſunt q̄ equalitate ip̄a comparentur. q̄ ita fere concluduntur. Si conſilio iuuare ciues& auxilio aqua in laude ponendū eſt. Pari gloria debent eſſe qui conſulūt.& qui defendūt. Ad quod primū eſt quod ſequitur. igitur perfecta eſt omnis argumentoꝝ inueniendoꝝ p̄ceptio. vt quū profe cto ſit a diffinitione. a ꝑtitione. a notatione. a cōiugatis. a genere. a formis. a ſimilitudine. a differētia a contrariis. ab aductis. ab antecedentibus: a conſequentibus. a repugnantibus. a cauſis. ab effectis. a comparatione maiorum. minorum. parium. Nulla præterea ſedes argumenti querēda ſit. Sed quo niā ita a principio diuiſimꝰ. vt alios locos diceremꝰ. eoip̄o de quo ambigit̉ hærere de. ꝗbus ſatis di­ctum ē. alios aſſumi extrinſecus. de his. pauca dicamus. Et ſi ea nihil oīno ad vr̄as. diſputatōes perti­nent. ſed tn̄ totam rem efficiamus ꝗnquidē cœpimus. Neqꝫ em̄ tuis es quem nihil niſi ius ciuile dele­ctet. Et qm̄ ad te hec ita ſcribūtur. vt etiā in alioꝝ manus ſint vētura det oꝑa. vt qͣꝫplurimū his quos recta ſtudia delectant prodeſſe poſſimus. Hæc ergo argumētatio que dicitur artis expers in teſtimo nio poſita eſt. Teſtimonium autem nūc dicimus omne quod ab aliqua re externa ſumitur ad facien­dam fidē. Perſona aūt non qualiſcūqꝫ eſt teſtimoni pondus habet. Ad facidā em̄ fidem auctoritas querit̉. Sed auctoritatē. aut natura. aut tēpus affert. Nature auctoritas in virtute ineſt maxime. In tꝑe aūt multa ſunt. q̄ afferant auctoritatē. ingenium. etas. opes. fortuna ars. vſus: neceſſitas. cōcurſio etiam nūqͣꝫ rerum fortuitaꝝ. Nā& ingenioſos& opulentos.& etatis ſpacio ꝓbatos dignos ꝗbus credat̉ putant. Non recte fortaſſe ſed vulgi opinio mutari vis poteſt. ad eāqꝫ oīa dirigūt.& ꝗ iudicāt & ꝗ exiſtimant. Qui.n. his rebus(quas dixi) excellūt ip̄i virtute vidētur excellere. Sed reliꝗs quoqꝫ rebus quas mō enumeraui. qͣꝫqͣꝫ in his nulla ſpecies virtutis ē tn̄ interdū cōfirmat̉ fides. ſi vſus. aut ars quedam adhibetur. Magna. n. e vis. ad ꝑſuadendū ſcientie. aut vſus. Plerūqꝫ enim credit̉ his qui experti ſunt. facit etiam neceſſitas fidem. que tū a corꝑibus. tū ab animis naſcit̉. Nam& verberibus & tormentis ignificati. que dicūt ea videtur veritas ipſa dicere.& que a ꝑturbationibus animi dolo re. cupiditate iracundia. metu. quia neceſſitatis vim habet. afferūt auctoritatem& fidem. cuius gene ris etiā illa ſunt. ex ꝗbus nonūqꝫ veꝝ inuenit̉. pueritia. ſomnus. imprudētia. vinolētia. inſania. Nā& ꝑ vim ſepe iudicauerūt aliꝗd qd̓ pertinet ignari.& ꝑ ſomnū. vinū. inſaniā multa ſepe patefacta ſunt. Multi etiam in res odioſas imprudēter inciderunt. vt Stalerio nuꝑ accidit. ꝗ ea locutꝰ es bonis viris ſubaſcultātibus pariete interpoſito. quibꝰ patefactis in iudiciū ꝓlatis rei capitalis iure dānatꝰ ē. huic ſil̓e quidā de lacedemonio pauſania accepimus. Cōcurſio etiam fortuitoꝝ talis ē. vt ſi interuentū eſt B 4