Seite
LIBER a nullo admiſſo cōſequi poſſent. Cōſiſtetqꝫ in ſingulis& ea aut eoꝝ q̄ ipſe facta dicit eſſe ꝓpria eē de fendat potius qͣꝫ criminis: aut ſi ſibi cū accuſatore cōia eſſent: ꝓ ꝑiculo potius qͣꝫ cōtra ſalutem debere valere. Teſtiūqꝫ& q̄ſtionū& genus vniuerſum.& ꝙ peccauit poterit in ſingulis ex rep̄henſionis lo cis: de ꝗbus an̄ dictū eſt refellet̉. Haꝝ cāꝝ prīcipia ſuſpitioſa ad acerbitatē. ab accuſatore ponent̉. de­nūciabit inſidiaꝝ cauſæ ꝑiculū. excitabūturqꝫ animi vt attēdāt. a reo āt q̄rela cōflati crimis collectarū­qꝫ ſuſpitionū:& accuſatoris: inſidia:& itē cōe ꝑiculū ꝓferet̉. animiqꝫ ad miſcd̓iam allicient̉.& modi­ce beniuolētia iudiciū colliget̉. C. Narratio āt accuſatoris erit qͣſi mēbratim geſti negocii ſuſpicioſa explicatio. Sparſis oībus argumētis obſcuritatis. defenſiōibus defenſoris: aut penis. aut obſcuratis ſuſpitionū argumētis reꝝ ipſaꝝ euētus. erūt caſuſqꝫ narrādi. In cōfirmādis āt nr̄is argumētatiōibus infirmādiſqꝫ cōtrariis ſæpe erūt accuſatoris motus aīoꝝ incitādi: reo mitigādi. atqꝫ hoc ꝗdem vtriqꝫ maxīe ī peroratōe faciēdum. alteri freq̄ntatione argumētoꝝ:& coaceruatōe vniuerſa. alteri ſi cām pla­ne redarguēdo explicarit enūeratōe: vt qͥcqꝫ diluerit:& miſeratione ad extremū. Scire mihi iam vide or quemadmodum cōiectura tractam ſit. Nunc de diffinitione audiamus. M. Cōmunia dant̉ in iſto genere accuſatori: defenſoriqꝫ p̄cepta. Vt.n. diffiniēdo deſcribēdoqꝫ verbo magis ad ſenſum iudicis opinionēqꝫ pene tractarit.& vt ad cōem verbi vim:& ad eā eius verbi p̄ceptionē quā inchoatā habe­būt ī anis. hi audiēt qui magis& ꝓprius acceſſerit: his vincat neceſſe ē. No. n. argumētādo hoc genꝰ tractat̉. Sed tāqͣꝫ explicādo excutiēdoqꝫ verbo. vt ſi ī reo pecunia abſoluto: rurſuſqꝫ reuocato: preuari cationē accuſator eē diffiniat oēm iudicii corruptelā ꝑfectā ab eo. Defenſor āt nō oēm: ſi tm̄mo accu­ſatoris corruptelā ab reo. Sit ergo hæc cōtentio prīa verboꝝ. in qͣ etiā ſi ꝓprius accedat ad cōſuetudi nē mentēqꝫ ẜmonis defenſoris diffinitio: tn̄ accuſator ſnīa legis nitit̉. Negat.n. ꝓbare oportere eos: qui leges ſcripſerūt: ratū hr̄e auditū iudiciū ſi totū corruptū ſit. ſi vnus accuſator corruptꝰ ſit. reſcinde re nitit̉ aꝗtate. Vtilitate qͣſi ſcribēda lex eēt: q̄qꝫ vim cōplecterent̉ in iudiciis corruptis ea verbo vno p̄uaricatōis cōprehēdiſſe dicit̉. Defenſor āt teſtat̉ cōſuetudinē ẜmonis vbiqꝫ vim. Ex cōtrario repetit qͣſi ex vero accuſatore cui cōtrariū eſt nomē p̄uaricatiōis.& ex cōſeq̄ntibus ꝙ ea lr̄a de accuſatore ſo­leat dari iudici:& noīe ex ipſo qd̓ ſignificat. eū qui in cōtrariis caue: quaſi varie eē poſitꝰ videat̉. Sed huic tn̄ ipſi cōfugiēdū eſt ad equitatis locos ad reꝝ iudicataꝝ auctoritatē. ad finē aliquē ꝑiculi coeqꝫ ſit hoc p̄ceptū. vt quū vterqꝫ diffinierit qͣꝫ maxīe potuerit ad cōem ſenſum: vimqꝫ verbi cū ſil̓ibus exe pliſqꝫ eoꝝ qui ita locuti ſunt ſuā diffinitione ſnīamqꝫ cōfirmet. Atqꝫ accuſatori ī hoc genere cāꝝ locꝰ ille cōmunis minime eſſe concedendū. vt is qui de re confiteat̉ verbi ſe interpretatione defendat. De fenſor autem de ea quā propoſui æquitate nitat̉.& ea cauſa ſecum faciat nō re. ſed preuaricatiōe ver­bi ſeſe vrgeri querat. quo in genere p̄cenſere poterit pleroſqꝫ inueniendi locos. Nā& ſi ſimilibus vtit̉& contrariis:& ſequentibus quanqͣꝫ vtriqꝫ. tamē reus niſi plane erit abſurda cauſa frequentius amplificandi autē cauſa eſſe. que aut quū digredient̉ a cauſa dici ſolent. aut quū perorabūt hæ vl̓ ad odium vel ad miſericordiā. vel ab oīmodo animos iudicum mouendos. ex his que ſunt an̄poſita ſu­mūtur. ſi modo rerum magnitudo hominūue: aut inuidia: aut dignitas poſtulabit. C. Habeo iſta nūc ea que quū quale ſit quippiam diſceptat̉. queri ex vtraqꝫ parte deceat velim audire. M. Quū confi­tent̉ in iſto genere qui arguūtur ſe id feciſſe ip̄m in quo reprehēdunt̉. Sed quādo iure ſe feciſſe ip̄m dicūt iuris eſt om̄is ratio nobis explicanda: quod diuidit̉ in duas partes primas. naturam atqꝫ legem. & vtriuſqꝫ generis ius in diuinum& humanū ius eſt diſtributa. quoꝝ equitatis eſt vnū alterum reli­gionis. Aequitatis autē eſt ius duplex. Cuius altera decerti veri& iuſti.& vt dicit̉ qui& boni ratio ne defendit. Altera ad viciſſitudinem referenda gratia pertinet. quod in beneficio gr̄a in iniuria ꝑ ratio nominat̉. Atqꝫ hæc cōmunia ſunt natura atqꝫ legis. ſed propria legis& ea que ſcripta ſunt& ea que ſine litteris: aut gentium iure: aut maioꝝ more retinētur. Scriptoꝝ autē: priuatum: aliud eſt pu­blicum. Publicū lex ſenatuſconſultum: fœdus. Priuatum: tabule: pactum: cōuentum: ſtipulatio. Quæ autem ſcripta non ſunt: ea aut conſuetudine: aut cōuetus hominū.& quaſi conſenſu obtinetur. Atqꝫ hoc etiam in primis: vt noſtros mores legeſqꝫ tueamur: quodāmodo natura iure preſcriptum eſt. Et quoniam breuiter ſunt aꝑti fontes quaſi quidam equitatis meditata nobis ad hoc cauſaꝝ genus eſſe debebūt ea que dicenda erūt in orationibus: de natura: de legibus: de more maioꝝ. de propulſanda iniuria: de vlciſcenda. de om̄i parte iuris. Si imprudenter: aut neceſſitate: aut caſu quippiam fecerit. quod nō concederet̉ his qui ſua ſponte& volūtate feciſſent: ad eius facti deprecationē ignoſcendi petenda venia eſt. que ſumet̉ ex pleriſqꝫ locis equitatis. Expoſitum eſt vt potui breuiſſime de omni controuerſiaꝝ genere: niſi preter ea: tu quid queris. C. Illud equidē quod iam vnū reſtare video: qua le ſit cum diſceptatio verſet̉ in ſcriptis. M. Recte intelligis. Iſto em̄ expoſito munus promiſſione cō fecero Sunt igit̉ ambigui duobus aduerſariis precepta cōmunia. Vterqꝫ em̄ hanc ſignificationē quā vtetur ipſe dignam ſcriptori prudentia eſſe defendet. Vterqꝫ id quod aduerſarius ē ambigue ſcripto intelligedum eē dicet. aut obſcurum. aut abſurdum. aut inutile. aut iniquum. aut turpe eſſe defendet. aut etiam diſceptare cum cæteris ſcriptis: vel aliorum: vl̓ maxime ſi poterit eidem quoqꝫ defendet Ipſe rem eam& ſentētiam quēuis prudentem& iuſtum hominē ſi integrum daretur ſcriptum fuiſ­ſe. ſed planius eam ſententiam quam ſignificari poſſe dicit nihil habere aūt captionis aut vici. Con­trariam autem ſic. ſi probabit fore vt multa vicia: ſtulta: iniqua: contraria ſequūtur. Quum autem an­ud ſcriptor ſenſiſſe videatur:& aliud ſcripſiſſe qui ſcripto nitetur cū re expoſita recitatione vti opor­tebit. Deinde inſtare aduerſario iterare: renouare: interrogare: neqꝫ autem ſcriptum neget aūt con­tra factum inficietur. Poſt iudicem ad vim ſcripti vocet. hac confirmatione vſus ampliticet