PATICIONVMCLVquā ꝑ vim egerit. In his autē cauſis vbi aliꝗd recte factū aut cōcedēdū eſſe defendit̉: cū eſt facti ſubiecta ro: ſicut ab Opinio. iure feci ſalutis oīm.& cōſeruāde reip. cā ciuē euerſore ciuitatis indēnatumnecare. Ita diſceptatōes hæ: q̄ in his cōtrouerſis oriūtur. q̄ ſunt certis ꝑſonis.& tꝑibus notata fueritrurſus infinite detractis tꝑibus:& ꝑſonis:& rurſus ad cōſultatōis formā rōnēqꝫ reuocant̉. Sed ī grauiſſimis firmamētis etiā illa ponēdā ſunt. ſiqͣ ex ſcripto legis: aut teſtamēti: aut verboꝝ ip̄ius iudiciaaut alicuiꝰ ſtipulatōis: aut cautōis opponūtur defenſioni cōtraria. Ac ne hoc quidē genus ī eas cās incurrit: q̄ cōiectura cōtinetur. Qd̓ n. factū negat̉ id quidē argui ſcripto nō p̄t. nec ī diffinitōem ꝗdē venit genere ſcripti ip̄ius. Nā etiā ſi verbū aliqd̓ de ſcripto diffiniēdū eſt quā vim habeat: vt quū ex teſtamētis quid ſit penus: aut quid ex lege predii q̄rit̉. q̄ ſunt ruta ceſa: nō ſcripti genus ſed verbi interp̄tatio cōtrouerſiā pariter. Qn̄ aūt plura ſignificant̉ ſcripto ꝓpter verbi: aut verboꝝ ambiguitatē: vtliceat ei qui cōtradicat eo trahere ſignificationē ſcripti quo expediat: ac velit. Aut ſi ambigue ſcriptūnō ſit: vel a verbis voluntatē.& ſnīam ſcriptoris abducere: vl̓ alio ſe eadē de re cōtrarie ſcripto defendere: tūc diſceptatio ex ſcripti cōtentione. vtꝝ potius iudex ſequat̉ in cōtrariis ſcriptis: vtꝝ magis cōprobādū ſit. Deſceptatio aūt qū eſt cōſtituta ꝓpoſitū eſſe debet oratori: ꝙ oēs argumētatiōes repetite& inueniēdis locis cōuiciant̉. Qd̓ quanqͣꝫ ſatis eſt:& qui videt quid ī quoqꝫ loco lateat: quiqꝫ illoslocos tanqͣꝫ theſauros aliquos argumētoꝝ notatos hēt: tn̄ ea q̄ ſunt ceteraꝝ cāꝝ ꝓpria tangemus. Incōiectura igit̉ cū eſt inficiēdo reus: accuſatori hec duo prīa hec ſunt. ſed accuſatore ꝓ oīactore& petitore appello. pn̄t.n. etiā ſine accuſatore ī caue hec eadē cōtrouerſiaꝝ genera verſari. ſed hec duo ſūt&prima cā:& euētus. Cām appello rōem efficiēdi. Euētum id qd̓ eſt effectū. atqꝫ ipſa quidē petitio cārūpaulo an̄ in ſuaſionis locis diſtributa ē. q̄ n. in cōſilio capiēdo futuri tꝑis p̄cipiebant̉. Quāobrē autvtilitatē vident̉ habitura. aut efficiēdi facultatē: eadē qui de facto argumentabitur colligere debebit.Quāobrē& vtilia illi quē arguet fuiſſe:& ab eo effici potuiſſe demōſtret. Vtilitatis& cōiectura mouet̉. ſi illud qd̓ arguit̉: aut ſpe bonoꝝ aūt maloꝝ metu feciſſe dicat̉. quid fit acriꝰ ꝙ illa ī vtroqꝫ genere maiora ponunt̉. Spectant̉ etiā ad cām facti motus aīoꝝ: ſi ita recēs: ſi odiū vetus: ſi vlciſcēdi ſtudiūſi iniurie dolor. ſi honoris.& ſi gl̓ie. ſi īperii. ſi pecunia cupiditas. ſi ꝑiculi timor. ſi æs alienū. ſi anguſtie rei familiaris. ſi audax. ſi leuis. ſi crudelis. ſi īpotās. ſi incautus. ſi inſipiēs. ſi amēs. ſi cōmota mēteſi violētus. ſi cū ſpe efficiēdi. ſi cū opinione celādi. aut ſi patefactū eēt depellēdi crimīs. vel prumpēdiꝑiculi: vel ī lōgiquū tp̄s differēdi. aut ſi iudicii pœna leuior qͣꝫ facti p̄miū. aut ſi facinoris voluptas maior qͣꝫ dānationis dolor. His.n. fere rebus facti ſuſpitio cōfirmat̉. quū& voluptatis in reo eē reꝑiunt̉& facultatis. In volūtate āt vtilitas ex adeptōe alicuiꝰ cōmodi q̄rit̉. vt aūt ſpes aūt metus impuliſſe videat̉: aut aliquis reꝑit̉ animi motꝰ: qui& citus ī fraudē qͣꝫ rō vtilitatis īpellit quā ſint hec dicta de cauſa. C. Teneo& q̄ro qui ſint illi euētus: quo ex caue effici dixiſti. N. cōſeq̄ntia q̄dā ſigna p̄teriti.& qͣſiimp̄ſſa facti veſtigia. q̄ quidē vel maxīe ſuſpitionē mouēt.& qͣſi tacita ſunt criminū teſtimonia. Athec quidē grauiora: qd̓ eſſe cōiter vident̉ in ſimulare& arguere oēs poſſe. quoꝝ nō interfuerit aliꝗdHec ꝓprie attingunt̉ eos ipſos ꝗ arguunt̉. vt telū: vt veſtigiū: vt cruor. vt dep̄henſum aliquid qd̓ abla. ereptūue videat̉. vt rn̄ſum incōſtāter. vt hæſitatū. vt titubatū. vt cum aliquo viſus. ex quo ſuſpitiooriat̉. vt eoipſo ī loco viſus ī quo facinus. vt pallor. vt tremor. vt ſcriptū. aut obſignatū. aut depoſitūquippiā. Hec etenī talia ſunt q̄ aūt ī re ipſa. aut etiā an̄ qͣꝫ factū ſit. aut poſtea ſuſpitioſum crimen efficiant. Quæ ſi nō erūt: tn̄ caue ipſis& efficiēdi facultatibus niti oportebit. Adiūcta illa diſputatione cōfuiſſe illum tā amētem. vt indicia facti aūt effugere aūt occultare nō poſſet. aut ſi a reo dici poterit idalia rōne cōmodius effici potuiſſe. aut nō fuiſſe tā amentē: vt iudicia facti aūt effugere aut occultarenō poſſit: vt ita aꝑtus eſſet. vt locū crimini relinq̄ret. Cōis ille cōtra locus audaciā temeritati non prudentia eē cōiuncta. Sequit̉ āt ille locus ad augēdum non eē expectādus dū fateat̉ argumētis pctā cōiuncta.& hic etiā exēpla ponent̉. Atqꝫ hæ quidē de argumētis. Sināt erit etiā teſtium facultas. primūgenus ip̄m erit laudādum. dicēdūqꝫ ne argumētis teneret̉ reus ip̄m ſua cautōe effeciſſe teſtes effugere non poſſe. Deinde ſinguli laudent̉ Que āt eſſent laudabilia dictū eſt. Deinde etiā argumēto firmoquia tn̄ ſæpe falſum ē poſſe etiā non recte credi viro bono& firmo ſine vicio iudicis non poſſe. noncredi: atqꝫ etiā ſi obſcuri teſtes erūt: aut tenues: dicēdum erit non eē ex fortuna fidē ponēdā. aut eoseſſe cuiuſqꝫ locupletiſſimos teſtes: qui id de quo agat̉ facillime ſcire poſſint. Sin q̄ſtiones habita poſtulatione ſue habeant̉. tū adiuuabunt cōfirmada. Genus primū erit q̄ſtionū dicēdum de vi doloris.de opinione maioꝝ: qui rem totā niſi ꝓbaſſent. recte repudiaſſent de inſtitutis Athenienſiū. Rhodiorum doctiſſimoꝝ hoīm. apud quos etiā id apud acerbiſſimum eſt liberi ciueſqꝫ torquent̉. De nr̄oꝝetiā prudentiſſimoꝝ hoīm inſtitutis qui quum ī dn̄os de ſeruis q̄ri voluiſſent. tn̄ de inceſto& de coniuratione q̄ facta me conſule eſt q̄rendum putauer̄t. Irridenda etiā diſputatio qͣ ſolent vti ad infirmādas q̄ſtiones.& meditata pueriliſqꝫ dn̄a tum facienda fides diligenter eſſe:& ſine cupiditate q̄ſitumDictaqꝫ queſtionis argumētis cōiecture ponderāda. Atqꝫ hec accuſationis fere membra ſunt. defenſionis autem primum informatio cāꝝ aut non fuiſſe. aut non tm̄: aut non ſibi ſoli. aut commodiuspotuiſſe idem conſequi: aut non his ſe eſſe moribus: non ea vita: aut nullos animi motus. aut etiamnon tā impotentes fuiſſe. facultatum autem infirmatione vtet̉. Si aut vires: aut aīum: aut copias: autopes affuiſſe demonſtrabit. aut alienum tp̄s: aut locum non idoneum. aut multos arbitros quoꝝ crederet nemini. aut non ſe tā aꝑtum: vt id ſuſciꝑet. quod occultare non poſſet: neqꝫ tam amente: vt penam ac iudicia contemneret. Conſeq̄ntia āt diluet exponendo non eſſe illa certa iudicia facti: q̄ etiamC 3
