Seite
LIBER uarietate litterarum verſentur magis hanc dicēdi rationem: ꝙͣ cum imperatoris laude: aut cum bo­ni ſenatoris prudentia comparandā putet. qui cō uertat animum ad ea ipſa artiū genera: circumſpi ciatqꝫ qui in iis floruerūt: ꝙͣqꝫ multi ſint. facillime quanta oratorum ſit: ſemperqꝫ fuerit paucitas iu­dicabit. Neqꝫ enim te fugit omnium laudataruꝫ artium ꝓcreatricem quandaꝫ:& quaſi parentem eam. quam philoſophiam gręci vocant. ab omni bus doctiſſimis iudicari. In qua difficile ē nume rare quod viri: quanta ſcientia: quantaqꝫ in ſuis ſtudiis varietate& copia fuerit: qui non vna aliqͣ in re ſeparatim elaborarint: ſed omnia quecunqꝫ poſſent: vel ſciētia perueſtigatione: vel diſſerēdi ratione comprehenderint. Quis ignorat: ii ꝗ ma thematici vocantur quanta in obſcuritate rerum & ꝙͣrecōdita ī arte:& multiplici ſubtiliqꝫ verſen ſummum bonum eſſe putant: vt Stoici qui diuitias: honores: cæteraqꝫ talia contemnunt: ſicut in para­doxis declaratur. Sunt qui in virtute quidam putant bonum eſſe: ſed negant ſolum bonum in virtu­te eſſe ꝙ diuitie:& cætera fortunæ& nature bona ſunt: vt peripatetici. Sunt qui ſummū bonum in vo. luptatibus ponunt: vt Epicuri. Cinici vero nihil eſſe malum volunt. quod natura appetat. Quare hone ſtius aiunt in foro comedere: vel aliud facere turpius: ſi natura appetat. Ergo horum: quoniam varia ſūt ſententia: neceſſe eſt: vt quæ litteris mandantur: varia ſint: ſic varia ſunt philoſophiæ præcepta vel docu menta. Imperatoris laude: laudantur imperatoris res geſtæ& non approban tur ſcripta. Prudentia ſenatoris: prudē tia docet eos: qui reſpu. regunt vel admi niſtrant. Eaipſa.ſ. q̄ mō diximus. Quā qꝫ multi ſint. vt pythagoras: Diogenes. Ariſtoteles. Socrates: Democritus: Pto lemeus:& multi alij. Quanta ſit: ad pn̄s. Fuerit ad p̄teritū tp̄s refert̉. Neqꝫ em̄ te fugit. aꝑit: quod dixit: vnamqͣꝫqꝫ artē. oratoria cōparans. Et quia princeps ar­tiū eſt ph̓ia: ab ea incipit& docet: tn̄ mul to plures inueniri philoſophos qͣꝫ orato res. Laudatarū oīm artium: artes dicit li­berales quæ ingenio colunt̉:& ꝓpterea liberis hoībus digna ſunt: quas ideo di­cit laudādas eſſe: qm̄ animum excolunt Illiberales vero: quas mechanicas dici­mus:& in manuū oꝑa cōſiſtunt: eam lau­dem nō merent̉: qm̄ ſeruile habent mini ſteriū& manū oꝑibus accōmodate ſunt Procreatricē quandam. quia oēs artes a ph̓ia deſcendunt. oīs aūt philoſophia di uidit̉(vt in principio diximus) in natu­ralē: moralē:& ſermocinalē: Rurſus phi­loſophia naturalis diuidit̉ in phiſicam. methaphiſicam& mathematicā. Aethi­ca vero.i. moralis diuidit̉. in politicam. monaſticā.& æconomicam. Sed logica diuidit̉. in grammaticam dialecticā.& rhetoricā. ergo oīm artiū ꝓcreatrix.& quaſi mater eſt ph̓ia. Quæ nō in vna aliqua re. ſ. vel Vel diſſerēdi. intelligit logicā. q̄ maxime oēs cōtinet queſtiones. naturali. vel morali. vel ſermocinali­Vel ꝑueſtigatione ſcīa. quantū ad moralem& naturalem ph̓iam: quarum magiſtri omnia inquirunt. Quis ignorat: pergit facere: quod cœperat: vt oſtendat rariores ſemper extitiſſe oratores quam cæte rarum artium periti viri:& hic oratores comparat mathemathicis: quorum ars quanqͣꝫ ſit obſcuriſſima­ſpeculatiua: atqꝫ multiplex: tamen qui illi vehementius ſtuduerint. videntur id quod optarunt conſecu ti: ſed non hunc aſſequuntur effectum qui oratorie arti ſe dederunt. Nam tanta eſt ipſius ſcientia ma­gnitudo& ꝓfunditas: vt vix pauci tolerabiles inueniri poſſint oratores. Mathematici: ſūt qui in arith metica: Geometria& aſtrologia verſantur. Nam matheſis græce latinæ appellatur diſciplina: ſed hæc ſci entiæ diſcipline dicuntur: eo ꝙ diſcantur plane& per demonſtrationem quandam percipiantur. Sed philoſophia. Grammatica atqꝫ retorica non diſciplinæ dicuntur: quia non firmiſſima demonſtratione: vt illa: ſed ratione quadam& ſtudii inueſtigatione percipiuntur. In quanta obſcuritate rerum. quo­niam alie corporea: aliæ incorporea ſunt in quibus mathematici verſantur. Obſcuritatem vero habent: quia verſantur in numeris atque memuris: quibus nihil poteſt eſſe obſcurius. propterea quod de his cuncta dimetiuntur. Sed numerus eſt: alius perfectus alius imperfectus. Perfectus numerus dici­tur qui ex ſuis partibus conſtat:& in ſuas partes reſoluitur: ita vt ad vnitatem reducatur vt ternarius nu merus. Imperfectus dicitur numerus qui ita reſolui non poteſt: ſed aliquid habet ſuperfluum: vt qua­ternarius. nam in numeris eſt paritas& imparitas. Imparitas: vt vnus. Paritas vt duo. In menſuris ve­ro conſideratur quantitas continua:& quantitas diſcreta. In quantitate diſcreta eſt perfectio& imperfe fectio. Sed in quantitate continua conſideratur longitudo: latitudo: altitudo& profunditas. Per altitu­dinem conſideramus ætherea& res cœleſtes. Per latitudinem conſideramus ae& res aeris. Per lon­gitudinem res terrenas:& per profunditatem aquas conſideramus. Quarum rerum rationem nume­rus arithemeticus complectitur: quæ res obſcuriſſima eſt:& ſpeculatiuo indiget ingenio. Recōdita ar­te: in occulta arte& ſpeculatiua: nam res ſpeculatiue recondite dicuntur. Multiplici: quia in arithmeti ca: qua numerum agit: in geometria: vbi de menſuris& aſtrologia verſantur mathematici: ſic multiplex eſt mathematica. Subtiliqꝫ: Hæ tres profecto ſunt ſubtiles:& ſpeculatiuis accomodantur ingeniis: ſed tamē harum ſubtilius eſt aſtrologia. Multi perfecti homines: vt Nicomachus in arithmetica: Eu­