Seite
XI tn̄ vt dixi tanta facta eſt in corꝑibus ꝯſuetudo ⁊ ita in hec miro mō relabēs foras ſe nr̄a ꝓie­cit intētio: vt cū ab incerto corꝑm ablata fue rit vt in ſpm̄ ml̓to certiore ac ſtabiliore cogni tione figat̉: refugiat ad iſta: ⁊ ibi appetat red em̄ vn̄ traxit infirmitatē. Cuiꝰ egritudini cō­gruendū eſt: vt ſi qn̄ interiora ſpiritalia accō modatiꝰ diſtinguere atqꝫ faciliꝰ inſinuare co­namur: de corꝑalibus exterioribꝰ ſil̓itudinū documēta capiamus. Senſu igit̉ corꝑis exte­rior hō p̄ditus ſentit corꝑa: ⁊ iſte ſenſus qd̓ fa cile aduertitur quinquipertitus eſt: vidēdo: audiendo: olfaciendo: guſtādo: tangēdo. Sꝫ multū eſt ⁊ non neceſſariū vt omnes hos qͥn qꝫ ſenſus id qd̓ querimus interrogemꝰ. Qd̓ em̄ nobis vnus eoꝝ renunciat: etiam in cete­ris valꝫ. Itaqꝫ potiſſimū teſtimonio vtamur oculoꝝ. Is em̄ ſenſus corꝑis maxime excellit ⁊ eſt viſioni mentis ꝓ ſui generis diuerſitate vicinior. De viſibili ⁊ vidente atqꝫ viſiōe. Ca. II. Um igitur aliquod corpus videm hec tria qd̓ facillimū eſt conſideran­da ſunt ⁊ dinoſcēda. Primo ip̄a res quā videmus ſiue lapidem ſiue aliquam flam mam ſiue quid aliud qd̓ videri oculis poteſt. quod vtiqꝫ iam eſſe poterat: ⁊ anteqͣꝫ videre tur. Deinde viſio que non erat pͥuſqꝫ rem illā obiectam ſenſui ſentiremus. Tertio qd̓ in ea re que videtur qͣꝫdiu videtur ſenſum detinet oculoꝝ: id animi intentio. In his igitur tribꝰ non ſolum eſt manifeſta diſtinctio: ſed etiam diſcreta natura. Primum quippe illud corp viſibile longe alterius nature qͣꝫ ſenſus ocl̓o­rum quo ſibimet incidente ſit viſio. Ip̄aqꝫ vi­ſio quid aliud qͣꝫ ſenſus ex ea re que ſentit̉ in­formatꝰ apparet. qͣꝫuis re viſibili detracta nul­la ſit: nec vlla omnino eſſe poſſit talis viſio: ſi corpus non ſit quod videri queat. Nullo mo do tamen eiuſdem ſubſtantie eſt corpus quo formatur ſenſus oculoꝝ: cum ideꝫ corpus vi detur: ⁊ ip̄a forma que ab eodem impͥmit̉ ſen­ſui que viſio vocatur. Corpus em̄ viſum ī ſua natura ſeꝑabile eſt. Senſus aūt qui iam erat in animante: etiam pͥuſqͣꝫ videret qd̓ vide̓ poſ ſet: cū in aliquid viſibile incurreret: vel viſio que ſit in ſenſu ex viſibili corꝑe cū iam cōiun­ctum eſt ⁊ videt̉. Senſus ergo vel viſio.i. ſen­ſus nō formatus extrinſecus: vel ſenſus for­matus extrinſecꝰ: ad animātis naturā ꝑtinet oīno aliā qͣꝫ ē illud corpus qd̓ vidēdo ſentimꝰ quo ſenſus nō ita format̉ vt ſenſus ſit: ſꝫ vt vi­ſio ſit. Nam ſenſus ⁊ ante obiectū rei viſibilis niſi eſſet in nobis nō diſtaremus a cecis: dum nihil videmus: ſiue ī tenebris: ſiue clauſis lu­minibꝰ. hoc aūt diſtamꝰ: qd̓ nobis ineſt ⁊ nō videntibus quo videre poſſimꝰ qͥ ſenſus vo­cat̉: illis ꝟo non in eſt. Nec aliunde niſi ꝙ eo carent: ceci appellant̉ Itēqꝫ illa animi intētio que in ea re quā videmus ſenſum tenet atqꝫ vtrūqꝫ ꝯiungit: non tm̄ ab ea re viſibili natu­ra differt: qn̄ quidē iſte animꝰ illud corpus eſt ſed ab ip̄o qͦꝫ ſenſu atqꝫ viſione qm̄ ſolius ani mi eſt hec intentio. Senſus aūt oculoꝝ nō ob aliud ſenſus corꝑis d̓r: niſi qꝛ ⁊ ipſi oculi mem bra ſunt corꝑis: Et qͣꝫuis nō ſentiant corpus exanime: aīa tn̄ cōmixta corꝑi ꝑ inſtrumentū ſentit corporeū: ⁊ idē inſtrumētū ſenſus vo­catur. Qui etiā paſſione corꝑis cuꝫ quiſqꝫ ex­cecat̉ interceptꝰ extinguit̉: cum ideꝫ maneat animꝰ: ⁊ eius intentio luminibꝰ amiſſis: cum non habet quidē ſenſum corꝑis quē videndo extrinſecꝰ corꝑi adiūgat: atqꝫ in eo viſo figat aſpectū: viſu tn̄ ip̄o iudicet ſe adempto corpo ris ſenſu: nec ꝑire potuiſſe: nec minui. Ma­net em̄ quidā vidēdi appetitꝰ integer: ſiue id poſſit fieri: ſiue non poſſit. Hec igit̉ tria: corpꝰ qd̓ videt̉: ⁊ ipſa viſio: ⁊ que vtrūqꝫ coniungit intētio: manifeſta ſunt ad dinoſcendū: nō ſo luꝫ ꝓpter ꝓpria ſinguloꝝ: verū etiā ꝓpter dif ferentiā naturaꝝ. Atqꝫ in his cum ſenſus nō ꝓcedat ex corꝑe illo quod videt̉: ſed ex corꝑe ſentiētis animantis: cui aīa ſuo quodaꝫ miro mō cōtemꝑat̉: tn̄ ex corꝑe quod videt̉ gignit̉ viſio.i. ſenſus ip̄e format̉: vt iam nō tm̄ ſenſus qͥ etiā in tenebris eſſe integer pōt: dum eſt in columitas oculoꝝ: ſed etiā ſenſus informatꝰ ſit: q̄ viſio vocat̉. Gignit̉ gͦ ex re viſibili viſio: ſꝫ nō ex ſola: niſi aſſit ⁊ vidēs. Quocirca ex viſi bili ⁊ vidēte gignit̉ viſio: ita ſane vt ex viden te ſit ſenſus oculorū: ⁊ aſpiciētis atqꝫ intuen­tis intentio. Illa tn̄ informatio ſenſus: que vi ſio dicit̉ a ſolo imprimat̉ corꝑe qd̓ videt̉.i. a re aliqua viſibili: qͣ detracta: nulla remanet for­ma que inerat ſenſui dū adeſſet illud qd̓ vide bat̉. ſenſus tn̄ ip̄e remanet qͥ erat ⁊ priuſqͣꝫ ali qͥd ſentiret̉: velut in aqua veſtigiū tādiu eſt: donec ip̄m corpus qd̓ imprimit̉ in eſt: quo ab­lato nullū erit: cū remaneat aqua que erat: ⁊ anteqͣꝫ illā formā corꝑis caꝑet Ideoqꝫ nō poſ ſumus quidē dicere ꝙ ſenſum gignat res viſi bilis: gignit tn̄ formā velut ſimilitudinē ſuam que ſit in ſenſu. cum aliqͥd videndo ſentimus Sed corꝑis formā qd̓ videmus: ⁊ formā q̄ ab illa in ſenſu videntis ſit ꝑ eundē ſenſum non diſcernimꝰ: qm̄ tanta ꝯiunctio eſt: vt non pa teat diſcernendi locus. Sed rōne colligimus nequaqͣꝫ nos potuiſſe ſentire: niſi fieret in ſen h 2